“Teknollogjia primitive”

“Teknollogjia primitive” e RTSHagro

Nje rubrike e tv RTSHagro , emertohet “Teknollohjia primitive “. Eshte emision mjaft bindes , per mesimet , qe percjell. Behet fjale per periudhen para ardhese te qyteterimit dhe e zhvillimit bujqesor . Kjo rubrike e RTSHagro eshte nje nga me te rendesishmet dhe me te goditurat , qe perforcon synimin edukativ te vete stacionit televiziv , me drejtim, kryesisht , bujqesor . Eshte nje film , qe na bind se si kane mbijetuar te paret tone te sterlashte , kur ende nuk kishin gjuhen e arikuluar , por komunikonin , me shenja .

Ne bote ka me shume emra fshatrash se qytetesh . E shenova fjalen emra , qe te mos konfondohemi me popullsine dhe madhesine fizike te venbanimeve. Numuri i fshatrave ka filluar te rritet edhe ne kohen e sotme , kur ndryshimet klimatike , ka shtruar problemin e nderrimit te jetes intensive , qytetare . Ne c’do venbanim te ngritur , ka pasur nje gojdhene , qe eshte pasuar nga nje mendim krijus origjinal , per c’do venbanim te ri .

Fshati eshte vebndbanimi i pare i krijuar prej njeriut . Rubrika televizive , pikerisht kete vendbanim dhe keta njerez pershkruan . Periudha me e gjate e zhvillimirt te venbanimeve eshte mbizoteruar nga teknollogjia primitive .

Per kete rubrike , transmentohet nje film dokumentar , me shume seri , ku tregohet se dy njerez perballojne jeten ne pyll , brenda kushteve te teknollogjise primitive . Ndertojne shtepi , rezervuare uji , pishina , hasin ne cerdhe gjaroerijsh , qe dine t’i neutralizojne , rrisin peshk , ujisin dhe kullojne tokat , prodhojne perime . Fillojne te zbutin dhe te shtojne qenin , si kafsha e pare , ne sherbim te njeriut . Te tera keto veprime me duar dhe materjale nga pylli . Druret nuk i mberthejne se s’kane me se , por perdorin lidhese , nga lekuret e pemeve . Keta dy njerez , kane nje aleat te vetem , natyren . Perpiqen te krijojne kushte jetese normale dhe riperteriijne forcat , per ndertimin e veprave ndihmese , per permiresiminn e kushteve te jeteses dhe ja dalin .

Njeriu primitiv kishte rreth vetes , pyll, toke , ujra , gure dhe egersira . Mbi keto objekte ndertoi jeten ditore , me durim , per aktualen edhe per perspektiven . Duke qendruar vertikalisht kishte orizont pamje me te gjere . Shef me shume dhe merr reze , po ashtu me shume . U zhvillua truri dhe mendimi . Sinjalet truri i merr nga drita . Truri i perpunon dhe krijon aftesine e artilkuluar , per veprim te ndergjegjshem . Fillimisht, njeriu perdori nje spate prej guri te prehte . Me ate preu drure bambuje dhe ndertoi banesen e pare , per vete . Filloi te zbusi kafshet e egra , simbas nje radhe , qe i lehtesonte punen e me tejshme , zbuti qenin , lopen , kalin . Keto kafshe i mjaftonin , per te lehtesuar jeten dhe per te bere progres .

Dikush mund te pyesi , pse te dublohen keto zhvillime , ne ekran , kur mesohen , qysh ne nivelet e uletat te shkolles . Behet fjale , per njohuri vizuale , qe ne mendje fiksohen me shpejt dhe mbahen ne memorie me gjate . Syri percjell reflekse te pa shlyshme . Thelbesor eshte fakti , qe njeriu duhet te dije , nga ka ardhur dhe ku shkon . Problemi nuk eshte kaq i thjeshte sa duket , sepse kudo , qarkullojne mendimet fetare , qe zhvillimin e konsiderojne fryme te shenjte , qe zbret nga siper , midis njerzve . Ka dhe do te kete njerez , qe i besojne kesaj fryme , kjo as ka qene dhe as eshte problem , sepse te gjitha fete predikojne paqe dhe gjithnje njerzit e feve jo vetem jane ne minorance , por eshte gjetur mundesia bashkejetese te feve , qe jane 4 mije , me shkencat .

Nga ekrani i RTSH agro mesohet se bota zhvillohet me evolucion . Ketu nis dhe emertimi teknollogji primitive . Teknollogjia moderne , nuk vjen te nesermen e kerkuar , por pas nje evolucioni te gjate dhe te mundimshem . Nuk zbret as nga qiejt , por eshte midis njerzve . Jeta reale , perpara se te ndertohet parfytyrohet. Me afer te mundshmes , eshte jeta e fshatit .

Kanalet aktuale televizive shqiptare e kane rrahur , temen e fshatit shqiptar . Jane perqendruar te historia , te ana turistike , te arsimi , madje kane hedhur ide te jata e veshtire e kaluar dhe aktuale . Jane emisione interesante ato te zhvilluara , per njeqind fshatrat . Pare me kete sy , jane cfaqur emisione , per Dardhen , Shengjergjin , Petrelen , Vokopolen , Graboven etj. Karakteristike e te tera ketyre filmimeve kane qene ana e jashteme e pershkrimit , pa u thelluar ne ekosistemin . Nuk jane thelluar ne zhvillimin ekonomik –bujqesor . Skenaret e ketyre filmave dokummentare , jane te ngjashem . Nuk na jepet nje pamje e punes se gjalle bujqesore –blegtorale , si baza nga ku ekziston fshati , qe na jepet ne ekran . Nuk pretendoj se kam bere ndonje zbulim , me kete mangesi , qe sapo tregova . Keta filma dokumentare kete skenar , kane patur . Kane studjuar anen e jashteme te jetes fshatare , kryesisht turistike dhe kete detyre e kan e ezauruar , madje shume mire . Lexoni ne Your Tube , se sa konsiderata pozitive , kane derguar shikusit , per keto emisione . Jane shume te ndjekura , vecanerisht nga emigrantet . Vleresimet e tyre , jane maximale , sepse vendlindja eshte nje e vetme .

Une e kam fjalen , per te ndertuar skenare dokumentaresh , ku te na tregohet , pse u ngrit ky fshat , pikerisht ketu , ku eshte , cilat jane favoret natyrore , per zhvillimin e bujqesise dhe cilat kultura bujqesore i shkojne mikroklimes . Cillat lloje te gjese se gjelle , kane pasur mundesi zhvillimi dhe sa ja kane arritur . Mundet te kete bujq dhe blegtore te shquar , qe i njofin banoret e vjeter .Ne sejcilin fshat gjen bujq dhe blegtore , qe e njohin mikroklimen dhe perberien e tokes , nga ana bujqesore . Sa jane kapacitetet e fshatit , per prodhimin vendes ? Kur keto burime ishin te pa mjaftushme , fshataret merrnin rrugen e kurbetit . Cilat jane sot burimet e pa cfrytezuara natyrore te fshatit ? Si eshte cfrytezimi i burimmeve ujore dhe a rrezikohet fshati nga permbytjet . A ka nevoje per brezat pyjore dhe cilat jane vendet , per blloqe te reja pyjore , qe aktualisht jane te cveshura . Cilat bime mjekesore, qe rriten ne gjendje te eger dhe a ka mundesi sigurimi i farave , per t’u kultivuar . Livadhet dhe kullotat ekzistus , ne c’mase cfrytezohen dhe a mbeten kapacitete te lira . A ka toka bujqesore te degraduara dhe a ka vende te tjera , per toka te reja bujqesore . A duhet te kete livadhe . Kur nuk ka si krijohen dhe a ja leverdis . Vite me pare , ne rrepirat e Skraparit u krijuan brezare me kullota , qe prodhonin farna . A mund te implementohet kjo pervoje dhe ku ?

Sot kerkohet t’i behet skaner natyres se fshatit . Ne nje leter te bardhe te vizatohet skeleti i i fshatit dhe si funksionojne organet e brendeshme te tij . cila eshte diagnoza dhe terapia e organeve difektoze . Fshati , deri sa nuk quhet ferme , quhet objekt i semure klinik .

Fshati aktual eshte nje liber i hapur , qe deri tani eshte soditur vetem kopertina e bukur . Lete pranojme , qe eshte lexuar dhe parathenia qe realisht eshte e shkruar . RTSHagro do te jete nje lexus , qe do ta lexoi ne menyren me krijuse librin e fshatit si ekosistemi , me i qendrushem , ku mbeshtet jeta e gjalle . Ne se do tja dali ta lexoi kete liber madheshtor , pervec rubrikes “teknollogji primitive “ , do te kemi dhe rubriken e munguar “Teknollogjia kohore “ . Kete rubrike do ta krijoi , qe nga fillimi RTSHagro . Une presupozoj , qe kamerat e ketij televizioni te futen ne keto hapesira dhe mazgalla , te pa shkelura , qe perbejne problematiken reale te fshtit te sotem shqiptar dhe qe jane rrahur perciptazi .

Nga dokumentaret , per bujqesine dhe fshatin , mund te vecohen dy . Njeri , qe ka per autor Fuat Memelin dhe ka emrin e filmit , “Fshati Sinice i Devollit “ dhe tjetri , qe gjendet ne You Tube dhe emertohet “Fshati Selcke i Gjirokastres “ Ne keto dy dokumentare flitet edhe per ekosistemin fshatar . Ne kete te fundit flitet , per floren medicinale dhe mundesite e tjera bujqesore , qe ka fshati ne fjale , per t’u zhvilluar .Autoret e ketyre materjaleve filmike , kane rrokur , vec historise dhe anes turistike edhe probleme te ekosistemit prodhus.

Ne se do te punoi me nje plan – programor bujqesor , sic ka emrin , televizioni RTSHagro, ka nje perspektive te shkelqyer perpara . Te pershkruash me hollesi c’do fsha te Shqiperise , qofte dhe ata ne shpopullim , eshte nje pune shume e madhe dhe nje detyrim madhor , per justifikimin e vet kanalit televiziv , sepse Shqiperia edhe dy vendburime te zbulohen me nafte , sic flitet , do te mbetet vend bujqesor. Te jeshe vend bujqesor , me bujqesi primitive , nuk ja vlen edhe vete ekzistenca e nje televizioni te vetem , jo nje televizion specifik bujqesor . Shqiperia ka diku me shume se 3 mije fshatra . Eshte e sigurte se ka po kaq mendje te ndritura bujqesore te praktikes se gjere , si pjese e pa ndare e ekosistemit bujqesor shqiptar . Mendje te ndritura gjen dhe ne fshatrat e shpopulluara . Aty gjen mendim se do te rizgjohet bujqesia e atyre mjediseve . Fshati perpara se te jete pjese e industrise se turizmit , eshte industri , qe ndryshon vetveten . Kete ndryshim e ka filluar , qysh me emrin : Nuk quhet me fshatar . Duhet pune e me tejshme programore transformuse , per ta merituar kete emer. Me domosdo , kerkohen fonde monetare , sic behen prevetivat e pallateve ne qytete.

Ajo , qe eshte kryesore , eshte fakti , qe zhvillimi eshte i ngadalte dhe paqesor . Te tera shkencat , kete zhvillim gradual njohin . Leninizmi u rrek dhe e provoi , te arrihej nje zhvillim me revolucion . Kete menyre zhvillimi , Lenini e huajti nga teoria e Marxit . Lenini , nuk mbeti ne kufijte e teorise , por ndermorri aventuren e revolucinit , te ashtuquajtur proletar . Bota e vuajti 80 vjet aventuren leniniste . Simbas asaj teorie , do te krijohej njeriu i ri , qe do te permbyste menyren e jeteses , me te ashtuquajturen teknollogji e re . Gjat 80 vjeteve , nuk u vu re asgje e re , vec u vendos nje diktature , nga me te vjetrat , qe ka njohur njerezimi , sepse diktaturat perpara ardhese , nuk eliminuan pronen private dhe as inisjativen e lire , duke eliminuar tregun privat . Diktatura leniniste – staliniane ishte kthim dy sisteme prapa , tek komuniteti primitiv , qe i perket primitivitetit jetesor , qe na i jep ekrani , ne rubriken , teknollogji e vjeter .

Teknollogjite e reja , nuk zbresin nga qielli dhe t’i behen dhurate njeriut mbi toke . Ato i krijon vete njeriu duke perfeksionuar veglat e punes dhe kryesisht duke prefeksionuar vetveten , ne procesin e gjate jetesor . Ky eshte evolucioni i jetes . Revolucioni nuk krijon dhe as perfeksionon . Ai vetem rrenon aktualen , qe gjen te ndertuar .

Te tere fshatrat merren me bujqesi dhe blegtori , por te tera dallojne nga njeri tjetri edhe kur jane ne fqinjesi te afert . Nuk mund te kete zhvillim krejt linear . Zhvillimi , ne kohe , varet nga individualiteti i njeriut .

Problemet e teknollogjive te reja bujqesore , kane pasur , nje zhvillim te vrullshem shekullin e fundit . Bujqesia pak eshte te thuash , se ka ndryshuar . Bujqesia fermere , pak ngjashmeri ka me fshatin , nga ku ka lindur . Ne jo pak rraste c’do fshatar ,me pak toke , qe ja ktheu ligji dhe me dy qe , qe perzien ugarin , quhet fermer . Ky koncept e ngadaleson dukshem zhvillimin e fshatit , drejt ekonomise te madhe , me objektiva te qarta dhe mekanizim maximal te mundshem .

Varitet e vjetra te bimeve dhe llojet vendore te kafsheve , jane dhe do te kerkohen si gure te cmuar te botes se gjalle , ne sherbim te transformimeve gjenetike . Ka teknollogji , qe nuk ndryshojne . Fjala vjen , kali eshte i pa zevendesushem , per punet bujqesore .

Me pak fjale edhe vete shkenca , kerkon gjurmet , nga ka ardhur lloi i bimes dhe i kafshes , qe jane ne cfrytezim . Kjo gjeneze i sherben , per te ndertuar lloin modern dhe te shendetshem , per ushqimin e njerzve . Prodhimi bujqesor ka ecur me ngadal se sa shtesa natyrale e popullsise . Dihet se me gjithe kete zhvillim shkencor dhe njerezor , ka dhjetra millione njerez ne Glob , qe perjetojne urine .

Duke folur , per te kaluaren e fshatit shqiptar , stacioni i specializuar televiziv , per te cilin po flasim , nuk mund te heshte ndaj nje fenomeni te kaluar , qe ka emrin kulak . Duke folur , per kete fenomen te shemtuar te stalinizmit ,RTSHagro , nuk del nga misioni apolitik , qe i ka vene vetes . Periudhen e eger te kulakut e perjetoi nje kohe te gjate edhe fshati “revolucionar “ shqiptar . Une kam shkruar disa dukuri te ketij fenomeni te shemtuar , por e quaj shume pak . Kane shkruar edhe shkrimtare rralle ku, ndonje tregim , por perseri eshte shume pak.

Njerezimi ka perjetuar shume luftra , me emra te ndryshem : E nxehte , e ftofte , lufta ruso- turke , lufta 100 vjecare , lufta e Canakalase , lufta e Thermopilave etj. Deri sa dolli, ne skenen politike , Lenini dhe nxenesi i tij , Stalini nuk njihej lufta kunder kulakut , madje nuk ishte shqiptuar fjala , kulak . U tha ,me von se kjo fjale vjen nga fjala rusisht , qe perkthehet “grusht” . Simbas Leninit , fshataret e kamur , i shpallte kulak , sepse i jepnin grusht shtetit . Po si mund te ndihet zhvillimi i fshatit , pa fshatre te pasur ? Nenkuptohet , qe fshati te mbetet i varfer dhe i rraskapitur ; te prodhoi buken , per pasaniket dhe Leninin dhe vete fshatari , i uritur , te hiqet zvarre ograjave.

Kete pozicion ekuivok te fshatarit , nuk e paten degjuar parite e fshatrave , as ne Rusine leniniste , as ne shtet satelite , qe ndiqnin qerren alla Bashkim sovjetike . Ne kete lloj qerreje , vendi yne , Shqiperia , pati nje vend te preferuar stalinist .

E perkthyer me gjuhen popullore fshatarit te pasur , i shpallej lufte e pa prere , qe nga tundra ruse e mbare vendet , deri ne Adriatik . Lufta kunder kulakut , eshte faqja me e zeze e shkruar ndonjehere ne historine e fshatit boteror . Simbas zakoneve kanunore , i shpallej lufte kriminelit , vrasesit , hajdutit , perdhunusit . E tere lufta ndaj te keqes , gjithnje, sipas kanunit , mbeshtetj ne fshataresine e pasur . Atje ishte piksynimi i c’do fshatari , te niveleve me te ulta .

Lufta kunder kulakut vijoi shume vite ne Shqiperine enveriste , qe per c’do loj nisme , ishte extremiste . Kjo lufte vijoi me shume se nje dekade . Fshataret e kamur , u evidentuan , cilet ishin dhe ndaj tyre filloi lufta , e ngjashme me luften e Don Kishotit . Nga truri i Partise , lindi nje parrulle , qe u be udheheqje , per veprim . Kjo parrulle shprehej : “ Nuk ka fshat pa nje kulak “ . Kulaku shpallej ne mbledhje te fshatit , i merrej me ceremoni triska e frontit , demaskohej , percmohej , kishte rraste qe edhe rrihej fshtce . Jeta vijonte , por kulakut nuk i flisnin me goje , fshataret e vet dhe te krahines. Pati dhe vrasje te kulakeve . Nje kulak , nuk gezonte te drejtat elementare njerezore . I burgosuri trajtohej me mire , kur kemi parastsh , qe te burgosurin e ushqente shteti . Nxirrej , per ajrim . Cohej te mjeku .

Kulaku , kur vinte ne kishe , rrinte vecmas . Keshtu veprohej edhe ne mledhjet e fshatit . Disa kulake , nuk e duruan dot kete perbuzje dhe u vetsakrifikuan .

Shumica e kulakeve rezistuan , punuan dhe u pasuruan edhe ne keto kushte cnjerezore . Me sa duket , me ndonje urdher nga lart , kjo lufte u nderpre heshtazi . Ish kulaket u tjetrsuan , ne zanate te rendomta , si roje , karrocjere, furrxjinj ,.Nje pjese ish kulake u shperngulen ne fshtra , qe vonuan , per t’u kolektivizuar . Keta u gjenden me te favorizuar , sepse nuk u dukej nofka e kulakut . Aty , ku vajten , perseri u pasuruan .Luften e percuduar , kunder kulakut e humben, me turp, ish shtetet staliniste .

Si pushoi lufta kunder kulakut ? Thjesht , ashtu si filloiu . Neper rrethe mbajten fjalime udheheqesit e larte te rangut , Mehmet , Hysni e te ngjashem . Gjoja bene nje autokritike formale , ne emer te Partise dhe nuk vonuan te jepnin sinjalin e koooperativizmit masiv . Koopertivizmi ekstrem ishte vijim i luftes kunder kulakut , por me nje forme krejt tjeter . Qellimi ishte te varferohej fshatari , qe perbente perqindjen me te larte te popullsise . kooperativizmi ishte nje lufte me e eger , sepse luftonte perspektiven e zhvillimit fshatar . Emri fshatar eliminohej nga fjalori . Kthehej ne ergat , qe kishte buke , vetem per diten e punes ne kooperatve . Fshatari sa me i varfer , aq me i neneshtruar . Kjo ishte arsyeja , qe aplikohej sllogani : Ndertojme socializmin , ne drejtimin e klases punetore , ne aleance me fshataresine punonjese . Aleanca perkthehej neneshtrim ,deri ne uri. Thjesht aleate , mund te pranohej fhataresia , per te cilen Lenini , pat thene : “Jeton si proletar dhe mendon si borgjez “ . Kooperativizmi extrem ishte nje lloj shpallje kulak gjithe fshataresine shqiptare , por pa zhurmen e luftes kunder kulakut . Fshataresia e humbi luften me shtetin. U zu rob. Vete klasa kulake u homogjenizua me fshataresine kooperativiste , qe nuk kishte te drejte te mbante dhe pula ne qymez.

Kjo ,lufta me djallezore , ne histori , perfundoi , me renien e Murit te Berlinit. Nuk besoj se do te kete vende , qe e aplikojne kete mase anti ekonomike dhe anti njerezore . Ndoshta e zbaton Koreja e veriut , por kurrsesi , nuk besoj se edhe ai sistem te jete ne ate nivel si kooperativizmi ekstremist si i Enverit . Edhe ne ato vite , fshataresia kooperativiste e shteteve homologe me vendin tone , aplikonin nje sistem kolektiv shume me elastik. Ne perfundim te kesaj eseje , me duhet te nenvizoj tre ceshtje thelbesore , qe mendoj se duhet te behen objekt i stacionit te ri televiziv RTSHagro . C’do fshat , sado i vogel dhe i prapambetur , ka nje te kaluar origjinale te pervetesimit te natyres , ne sherbim te prodhimit . Fshataresia shqiptare , ka qene shtresa me e vujatur nga diktaturat , qe kane kaluar mbi te . Fshatari mbeti luftetari i lirise . Per fshatarin luftetar eshte shkruar dhe folur shume , qe nga folklori dhe deri te romanet voluminoze . Ka ardhur koha , qe fshatari shqiptar te thirret me emrin e merituar , fermer . Lufta me specifike dhe me e ashper ka qene ajo kunder kulakut, sepse eshte lufte kunder progresit , pasurimit , lufte ndaj vetvetes .

Illo Foto – studjus ne NY, Gusht 2022