“ Sofra shqiptare “ –Perfaqesuse e tradites
Nepermjet kanalit televiziv , qe funksionon kohet e fundit , me emrin RTSHagro , shqiptaret po njohin nga afer dhe realisht shumicen e problemeve bujqesore dhe ushqimore , qe jane zgjidhur , por dhe problemet e tjera , qe presin zgjidhje . Nga ekrani shqiptaret mesojne realisht , per dy problemet , me te medha , qe kane shqetesuar dhe do te shqetesojne banoret e vendit tone, bujqesine dhe ushqimin .
C’do vend , quhet i perparuar ekonomikisht , kur , pervec industrise dhe ndertimit , ka vene ne rrugen e zgjidhjes , sigurimin , perpunimin, teknollogjite perpunuse dhe konsumin e ushqimit te shendetshem , per banoret , qe vepron ai shtet , qofshin dhe me kontrata , nga importi. Ne te tera rrastet cilesia e qeverrisjes , reflektohet , ne jeten e popullates . Kur Europa perjetonte kushtet e luftes se ftohte , shtetet moniste , qe benin pjese ne kampin e ashtuqujtur socialist , nuk e vleresonin cilesine e prodhimit dhe te konsumit ushqimor . Mjaftoheshin vetem me prodhimin , per fryme te popullsise . Cilesia e ushqimit nuk ishte ne plan te dyte , por ne te fundit , ose nuk perfillej fare .
Hapja e Shqiperise , pas vitit 1990 , krijoi kushte reale , per te njohur realitetin e jetes ne perendim . Disa shqiptare , emigrante , sollen ne vendin tone pervojat e te ushqyerit shkencor dhe me gjere , duke krijuar restorante te fameshme , madje dhe resorse , sikurse ne Europe . Kur je ne keto resorse , klienti nuk ben dallim , ne se jeton ne Shqiperine e ish te prapambetur , apo diku ne ndonje shtet te Bashkimit europjan .
Vete shteti monist , i kishte ne dore te tera frenat. Njeriu shqiptar i asaj kohe , do te ushqehej ne sasi dhe cilesi , qe komandonte shteti nga Tirana . Nje jete e tille uniforme , kishte pamjen e jetes se gazermes . Keshtu ishte dhe ne ish BS dhe ne vendet satelite rreth tij . Ajo jete nuk mund te reformohej . Ajo duhej te permbysej , sikurse ndodhi , me rrezimin e Murit te Berlinit .
Jam entusiazmuar , nga tematikat , qe trajton kanali i televiziv , RTSH agro, qe funksionon kohet e fundit . Disa restorante i kam frekuentuar, kur kam bujtur , gjat vizitave ne Atdheun e origjines . Kanali televiziv , mi ka sjelle , ne kabinetin tim modest , keto arritje te zhvillimit bujqesor dhe te artit kulinar . Filmat , me perkthim ,qe transmenton ky stacion , kane tematike bujqesore , ose ushqimore . Jane me vlera te spikatura shkencore . Jane filma edukative dhe informus te teknollogjive te kohes . Nuk jane thjesht filma argetus , me te cilet jane plot emisinet e televizoneve private .
Emisjonet e kanalit RTShagro, jane edhe edukus edhe idaktik . Shikusi , meson , por dhe reflekton , per c’ka di dhe njef profesionalisht . Po e filloj me rubriken , “Sofra shqiptare “ . Kjo eshte rubrika , qe ka munguar eskluzivisht , ne emisiomnet e televizioneve moniste . C’do trajtonte , kjo rubrike e munguar ? Cilesia ushqimore , nuk njihej dhe cperfillej . Cilesine ushqimore dhe cilesine e jetes , ne teresi , e ka marre persiper kanali , per te cilin bej fjale , ne kete ese euforike .
Arti kulinar ka perparuar dhe perparon me shpejtesi marramenshe, kudo , ne boten e qyteteruar . Te ekspozosh nje gjelle , nuk eshte veprim mekanik , as thjesht artistik , por biollogjik . Pse ?
Ushqimet ne natyre , kane nje vlere te caketuar ushqimore , qe shprehet ne permbajtjen proteinike , yndyrore dhe sheqeroze . Kur ky ushqim , perdoret i kombinuar me nje tjeter , i rritet vlera , ne delta iks , ose ypsillon . Kjo ndodh dhe ne procesin e gatimit , nen efektin e temperatures , presionit dhe kombinimit te vlerave perpunuse .
Nepermjet gatimit , ushqimit i shtohen vlerat , nga niveli fillestar , diku te delta zeta .
Me kaq pak sa sqaruam , kuptohet se procesi i gatimit eshte vlere ushqimore , qe kthehet ne vlere monetare. Njerzit ndryshuan gjendjen e jashteme trupore , qysh kur perdoren ushqime te gatuar .Ka qarkulluar nje fjale e urte : Shpikja e nje gjelle , ka vlere sa shpikja e nje ylli . Eshte fjale e urte , qe i ka permbledhur te tera vlerat .
Sa fitohet nga gatimi i ushqimit , ne total ? Miliona kiloton -kalori !
Me kete argumentim shkencor , sqarova se emisjonet televizive , per prodhimin dhe pergatitjen e ushqimeve , eshte nje nga punet me produktive , qe njeriu i ka krijuar vetvetes . RTSH Agro , kete rubrike e ka emertuar , “Sofra Shqiptare “. Nuk mund te gjendet emertim me te plote dhe adekuat ! Shikusi krijon bindjen , se gatimi shqiptar , nuk vjen nga humbetira , por ka nje tradite , qe pervec anes teknike te gatimit , permbledh edhe bujarine e popullit tone , qe shoprehet : “Shtepia e shqiptarit , e mikut dhe e shtegetarit”.
Kjo rubrike , per mendimin tim , eshte e plote , sepse bisedat , jane te studjuara mire dhe produktin e shef shikusi me sy . Emrat e pjesmarries ne biseda , shkruhen . Kjo nuk ndodh ne rubrika te tjera , ku edhe emri i drejtuasit te emisionit nuk shkruhet , gjat zhvillimit te bisedes . Kjo vrejtje modeste , duhet te vleresohet nga disa emisjone shqiptare , qe nenvleresojne prezantimin me shkrim te personazheve veprus . Ne perfundim , theksoj se emisioni “Sofra shqiptare “ eshte i plote , sepse drejtohet me kopetence nga perfaqesusja e bukurise shqiptare dhe gazetarja e talentuar , Hygoreta Sako dhe stafi , qe me sa duket eshte ne krye te detyres . Emisioni shpenzon kohen e plote , prej nje ore , ku te tre pjestaret e bisedes , cpalosin mendimet , per problemet ne diskutim . Fjaloret e gatimit , qe perfshijne emrat e gjelleve , te sallcave , te erzave , ne sejcilen gjuhe , zene nje pjese te rendesishme te fjalorit etnik .
Protogonistet , nuk jane vetem guzhinjere , por dhe personalitete te kultures dhe te shkences , si fjala vjen aktore , kompozitore , korografe etj . Kjo pjesmarrie i jep emisionit vleren morale dhe teorike , me te plote te mundeshme .
Lidhur , me sa sqarova , per ushqimin dhe vlerat etij , do te perqendrohem , ne dy resorte te fameshme . Per keto resorte , jepen emisione te plota dhe shume sqaruse . Te dy ndodhen ne rrethin e Durrsit. Njeri eshte ne Shkallnuer dhe tjeri ne Gjepal . Jane krejt te ngjashem , prandaj , do t’i shtjelloj te dy njeheresh . Une nuk jam kopetent te gjykoj mbi nivelin , qe kane arritur keto resorte , as nuk kam pushuar ne nje te ngjashem . Vrejtjet e mia , bazohen ne pervojen e gjate jetesore dhe per sa njof nga shkencat bujqesore dhe ato alimentare .
Pa komplimente , u befasova nga lluksi , madhesia e resorit dhe shumellojshmneria e veporimtarive , qe zhvillohej brenda tyre . Kishte shume aktivitete perimore , bostanore , rritje te deleve , te dhive , te shpendeve dy ose tre lloj , kishte edhe veprimtari perpunuse te bulmetit , frutave . Kishte dhe kuaj , madje edhe lepuj , ne mos gaboj edhe kaproj . Te tera keto veprimtari ishin ne funksion te restorantit dhe hotelit . Funksioni i te dy ketyre veprimtarive ishte ne shkalle siperore . Te dy pronaret , gjat intervistave , u ankuan se nuk gjejne specialiste , per disa aktivitete .
Investimi i pronareve eshte shume i madh , per gjykimin timin , qe jam i pa stervitur ne keto pune . Kam mendimin se veprimtaria kryesore , lipset te jete ne qender te vemendjes . Nuk eshte e mundur , qe keto dhjetra veprimtari , te ecin te tera mbare . Resorti lipset te specializohet brenda vetes . Ne kete forme , qe eshte , ka marre pamjen e shtet brenda shtetit .
Mund te mbahet ndonje veprimtari e vogel perimore dhe veprimtarite e tjera te mbeshten ne kontratime nga ferma te vecanta te specializuara. Edhe ne se ke punetore dhe specialiste , per te tera aktivitet ,shkenca dhe teknika , ecen perpara . Ata kane nevoje te pervetesojne te rejat shkencore te fushes . Duhet te zhvillohen disa drejtime te nje biznesi , por me profile te ngjashme . Shumica e veprimtarive , duhet te zhvillohen indipendete , baraz me vleren e gjithe resortit te mbetur . Kjo dipendohet me faktin se jane shkenca me vete , qe i udheheqin . Vete resorti eshte shkencor . Kaq shkencor duhet te jene veprimtarite ndihmese , qe aktualisht jane te bashkengjitur me resortin dhe kane renduar njeri tjetrin . E thene me sakte , do te rendojne , mbi njeri tjetrin .
Simbas gjykimit tim , ne se nuk do te lirohet nga veprimtarite ndihmuse , gradualisht do te dobesohet edhe drejtimi kryesor , qe eshte hotel- restoranti . Juve keni pare shume veprimtari , ne Itali , ku keni punuar dhe nen ate shembell e keni ngritur bisnesin . Mendoj qe ta konsultoni kete mendim timin , me bizesmene italiane . Apriori mendoj se do te kete mjaft pika takimi me mendimin timin , per specializimin . Deshira ime eshte , qe biznesi juaj te lulezoi , sepse eshte ne dobi te Atdheut tone .
Nuk ka specializim , pa perqendrim te veprimtarive prodhuse . Ne se veprimtarine tiaj te biznesit , do ta lironi , nga shumica e veprimtarive prodhuse , qe keni aktualisht , puna juaj e resortit , do te eci mbare , ne menyre progresive . Populli ka nje proverb : Nuk mbahen shume kunguj nen sqetull . Do ta ndjeni veten shume te cliruar , kur te perqendroheni kryesisht ne veprimtarine kryesore , mbi te cilen eshte ngritur resorti . Natyrisht biznesi juaj , ka nevoje , per lende te pare cilesore , por kjo zgjidhet me kontrata serioze , qe permbajne specifikime te hollesishme .
Illo Foto – Studjus , ne NY. Gusht 2022
