Prof. Dr. Fejzulla Berisha: SHBA dhe BE duhet të qëndrojnë vendosmërisht me Kosovën…

… ndërsa të aplikojnë sanksione të ashpra ndaj Serbisë për moszbatimin e obligimeve ndërkombëtare

Nga Prof. Dr. Fejzulla Berisha

N

ë një kohë kur Ballkani mbetet arenë e tensioneve të përhershme, Kosova paraqitet si shembull i qartë i stabilitetit dhe partneritetit ndërkombëtar. Në të kundërtën, Serbia po dëshmohet çdo ditë si burim i qëllimshëm destabiliteti, duke refuzuar të respektojë marrëveshjet e arritura dhe duke e orientuar politikën e saj të jashtme kah Moska dhe Pekini.

Është e qartë: nuk mund të ketë qasje të barabartë mes një shteti që ndërton paqen dhe një tjetri që e minon atë. Prandaj, SHBA dhe BE duhet të unifikojnë qëndrimet dhe të aplikojnë masa ndëshkuese konkrete ndaj Serbisë.

Politika e gabuar e BE-së: standarde të dyfishta

Bashkimi Evropian, deri më tani, shpesh ka ndjekur një politikë të butë ndaj Serbisë, duke dërguar mesazhe të gabuara:

-Fonde pa kushte: Serbia ka përfituar miliarda euro nga programet e IPA-s, ndonëse nuk ka zbatuar marrëveshjet kryesore me Kosovën, si ajo e energjisë (2013) apo marrëveshja për targat (2021).

-Tolerim i fushatës për çnjohjen e Kosovës: Beogradi ka zhvilluar një ofensivë agresive diplomatike kundër njohjeve të Kosovës, ndërkohë që Brukseli ka heshtur.

-Afërsia me Rusinë dhe Kinën: Edhe pas agresionit rus në Ukrainë, Serbia refuzon të harmonizohet me politikën e jashtme të BE-së dhe rrit importet e armëve nga Moska dhe Pekini.

-Strukturat ilegale në veri të Kosovës: Ato vazhdojnë të mbështeten financiarisht e politikisht nga Beogradi, ndërkohë që BE shpesh ushtron presion ndaj Prishtinës, duke e ndëshkuar viktimën në vend të fajtorit.

Kjo politikë e përkëdheljes e ka forcuar bindjen e Serbisë se mund të shkelë obligimet ndërkombëtare pa pasoja.

Masat e nevojshme të BE-së kundër Serbisë

Ngrirja e fondeve dhe subvencioneve

-Pezullimi i fondeve IPA deri në respektimin e plotë të marrëveshjeve me Kosovën, njësoj siç u bë me Hungarinë në vitin 2022.

-Ndalimi i investimeve të reja të BE-së në Serbi, derisa të ndalet politika e destabilizimit rajonal.

Kushtëzimi i procesit të integrimit

-Pezullimi i hapjes së kapitujve të rinj të negociatave, derisa Serbia të respektojë integritetin territorial të Kosovës.

-Zbatimi i vendimit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (2010), që e ka legjitimuar shpalljen e pavarësisë së Kosovës.

Sanksione individuale

-Ndalimi i udhëtimit dhe ngrirja e aseteve për zyrtarët serbë që mbështesin strukturat ilegale në veri.

-Përjashtimi i Serbisë nga programet e BE-së, përderisa vazhdon fushatën kundër Kosovës.

Izolim politik dhe diplomatik

-Pezullimi i ftesave në samitet e BE-së për Serbinë, derisa të ndryshojë kursin politik.

-Rishikimi i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit, duke e kushtëzuar atë me zbatim real të marrëveshjeve.

Roli i SHBA-së

Ndryshe nga BE, SHBA ka qenë konsistente dhe e qartë:

-E njohu menjëherë pavarësinë e Kosovës (2008) dhe ka mbështetur fuqimisht subjektivitetin e saj ndërkombëtar.

-Ka vendosur sanksione ndaj grupeve kriminale që financohen nga Beogradi (2021–2023).

-E ka parë Serbinë si derë të hapur për ndikimin rus në Ballkan dhe ka kërkuar qartazi ndryshim kursi.

Prandaj, është jetike që SHBA të ushtrojë presion mbi BE-në për të hequr dorë nga politika e dyfishtë.

Kosova nuk mund të mbajë e vetme barrën e paqes, ndërsa Serbia shpërblehet për politikën e saj destruktive. Historia ndërkombëtare na ka mësuar se vetëm masa të ashpra dhe të drejtpërdrejta sjellin ndryshim kursi:

-ndaj Iranit, për programin bërthamor;

-ndaj Bjellorusisë, për represionin politik;

ndaj Hungarisë e Polonisë, për shkeljet e sundimit të ligjit.

Edhe Serbia nuk bën përjashtim. SHBA dhe BE duhet të dërgojnë një mesazh të qartë dhe të unifikuar: pa respektim të obligimeve ndërkombëtare, nuk ka përfitime dhe privilegje.