Prof. Dr. Fejzulla BERISHA: George Fred Williams – Amerikan i përkushtuar dhe mbrojtës i shqiptarëve

George Fred Williams – Amerikan i përkushtuar dhe mbrojtës i shqiptarëve

Nga Washington D.C., Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

George Fred Williams (1852–1932) është një nga figurat më të dalluara amerikane që mbrojti shqiptarët në një periudhë të ndërlikuar historike. Ai nuk i shihte shqiptarët thjesht si një popull periferik të Ballkanit, por si një komb me histori të pasur dhe me të drejtë legjitime për liri, vetëvendosje dhe sovranitet. Angazhimi i tij personal dhe diplomatik për shqiptarët është një shembull i rrallë i miqësisë ndërkombëtare dhe solidaritetit pa interesa të fshehta.

Konteksti historik

Fillimi i shekullit XX ishte një periudhë sfidash të mëdha për shqiptarët:

-Rizgjedhja e kufijve dhe pushtimet nga fqinjët – Serbia, Mali i Zi, Greqia dhe Bullgaria synonin të përfitonin territor nga toka shqiptare.

-Mosnjohja ndërkombëtare – Fuqitë e mëdha shpesh injoronin të drejtën e shqiptarëve për vetëvendosje.

-Ndikimi destabilizues i diplomacisë evropiane – Marrëveshjet pa shqiptarë në tryezat e fuqive të mëdha rrezikonin ekzistencën e një shteti shqiptar.

Në këtë klimë, George Fred Williams doli si zë kritik dhe mbrojtës i shqiptarëve, duke përdorur të gjithë influencën e tij në Shtetet e Bashkuara dhe në arenën ndërkombëtare.

Aktiviteti konkret i Williams për shqiptarët

1. Ndërgjegjësimi i opinionit amerikan dhe ndërkombëtar

   Williams shkroi artikuj, opinione dhe raporte që zbardhnin padrejtësitë ndaj shqiptarëve dhe theksonin të drejtën e tyre për liri. Ai kritikoi fuqitë evropiane që përpiqeshin të fragmentonin territorin shqiptar, duke e prezantuar Shqipërinë si një popull me histori dhe kulturë të veçantë.

2. Mbështetje diplomatike dhe morale

   Ai ishte ndër politikanët amerikanë që këmbëngulte për njohjen ndërkombëtare të Shqipërisë dhe për mbrojtjen e integritetit të saj territorial. Për shembull, pas shpalljes së pavarësisë më 28 nëntor 1912, Williams mbështeti publikisht aktin e shqiptarëve dhe promovoi njohjen ndërkombëtare të shtetit të ri shqiptar.

3. Shembuj ilustrues të angazhimit të tij

   -Parandalimi i ndërhyrjeve të huaja: Williams foli kundër çdo përpjekjeje për të imponuar fuqi të huaja mbi Shqipërinë, duke përdorur influencën e tij tek mediat dhe tek autoritetet amerikane.

   -Mbështetja e komuniteteve shqiptaro-amerikane: Ai u bë një aleat i shqiptarëve në SHBA, duke ndihmuar në ngritjen e ndërgjegjësimit dhe mbështetjes për çështjet shqiptare në Kongresin amerikan.

   -Përkujdesja për shqiptarët gjatë krizave ballkanike: Ai kontribuoi në shpërndarjen e informacionit për refugjatët shqiptarë dhe përpasimin e vështirësive që populli shqiptar përjetonte pas Luftërave Ballkanike.

   -Krahasime me diplomatë dhe mbështetës të tjerë ndërkombëtarë

Williams nuk ishte i vetmi që mbrojti shqiptarët, por ai është ndër më të dalluarit për shkak të influencës dhe sinqeritetit të tij. Krahas Williams:

-Fridtjof Nansen (Norvegji) – Angazhim për refugjatët shqiptarë pas konfliktit ballkanik, duke promovuar ndihmë humanitare.

-Henry Dwight Sedgwick (SHBA) – Publikoi raporte mbi gjendjen e shqiptarëve dhe denoncoi presionin e fqinjëve.

-Diplomatët britanikë dhe italianë me pikëpamje pro-shqiptare – Ata mbështetën njohjen e pavarësisë shqiptare, por shpesh me interesa të kufizuara strategjike, ndërsa Williams vepronte me humanizëm dhe paanshmëri të plotë.

Krahasimi tregon se Williams ishte unik: ai kombinonte influencën diplomatike, artikulimin publik dhe mbështetjen morale, duke e bërë zërin e shqiptarëve të dëgjohej jo vetëm në SHBA, por edhe në arenën ndërkombëtare.

Vlera historike dhe simbolike

-Miqësia amerikano-shqiptare – Williams është një model i solidaritetit amerikan me shqiptarët, i bazuar mbi drejtësi dhe respekt për lirinë.

-Zëri për drejtësi ndërkombëtare – Ai tregon se një individ mund të ndikojë në politikën ndërkombëtare përmes argumenteve morale dhe diplomacisë publike.

-Inspirim për shqiptarët – Angazhimi i tij frymëzon shqiptarët për të kërkuar mbështetje ndërkombëtare për të drejtat dhe interesat e tyre legjitime.

George Fred Williams mbetet një figurë frymëzuese për shqiptarët dhe për marrëdhëniet shqiptaro-amerikane. Ai dëshmoi se dashuria për drejtësinë dhe solidariteti me një popull në nevojë mund të tejkalojë kufijtë kombëtarë dhe interesat politike. Angazhimi i tij për shqiptarët është një shembull i rrallë i humanizmit dhe diplomacisë me zemër, dhe duhet të kujtohet si një model i përkushtimit ndërkombëtar për një popull që kërkon liri, drejtësi dhe dinjitet.