Prof Dr Fejzulla Berisha: Afërsitë dhe paralelet historike

Afërsitë dhe paralelet historike ndërmjet lindjes së Shtetit Amerikan dhe lindjes së Shtetit të Kosovës

Nga Washington DC

Prof. Dr. Fejzulla Berisha

Për botim në gazetën “Fjala e Lirë”, Londër – Britania e Madhe

Në historinë botërore ka data që nuk shënojnë vetëm një zhvillim politik, por lindjen e një rendi të ri shtetëror dhe të një identiteti të ri kombëtar.

Dy prej tyre – 4 Korriku 1776 dhe 17 Shkurti 2008 – qëndrojnë në dy epoka të ndryshme, por janë të lidhura nga e njëjta filozofi:

krijimi i shteteve të reja mbi vlera të lirisë, vetëvendosjes dhe dinjitetit njerëzor.

Populli amerikan dhe ai i Kosovës, secili në kohën dhe rrethanat e veta, e gjeti veten përballë një padrejtësie historike që duhej tejkaluar përmes aktit më të lartë politik: shpalljes së pavarësisë dhe lindjes së shtetit.

1. Konteksti historik dhe padrejtësitë që çuan tek pavarësia

1776 – Padrejtësia koloniale

Kolonitë amerikane jetonin nën një regjim të cilit i mungonte përfaqësimi demokratik. Mbreti britanik vendoste taksa dhe ligje pa pëlqimin e kolonëve.

Parimi i shkelur ishte themelor:

“Nuk ka taksa pa përfaqësim.”

Kjo padrejtësi hapi rrugën drejt revoltës dhe më pas lindjes së Shtetit Amerikan.

2008 – Dhuna shtetërore dhe gjenocidi në Kosovë

Kosova për dekada ishte e nënshtruar ndaj represionit sistematik serb:

– suprimim i autonomisë në 1989,

– shtypje politike,

– ekzekutime, masakra,

– shpërngulje masive,

– gjenocid i dokumentuar në vitet 1998–1999.

Ndryshe nga kolonitë amerikane, populli i Kosovës nuk kërkonte privilegje, por mbijetesën fizike dhe politike.

2. Udhëheqja politike dhe vizioni

Etërit Themelues të Amerikës

Jeffersoni, Adamsi, Franklin dhe të tjerët formësuan një vizion që u mbështet në:

– filozofinë e iluminizmit,

– sovranitetin e popullit,

– të drejta të patjetërsueshme.

Ata krijuan një model qeverisjeje që më vonë u bë standard global.

Kosova dhe vizioni i pavarësisë

Udhëheqja politike e Kosovës, UÇK-ja, diaspora, intelektualët, dhe mbi të gjitha mbështetja e Shteteve të Bashkuara, krijuan platformën politike për lindjen e shtetit të ri.

Për herë të parë në historinë moderne, ndërkombëtarët dhe populli i një kombi të shtypur vepruan së bashku në mënyrë të sinkronizuar për arritjen e pavarësisë.

3. Akti themelues i shtetit

1776: Lindja e Shtetit Amerikan

4 Korriku është moment historik kur lindi Shteti Amerikan, i ngritur mbi parimet më të avancuara të kohës:

– barazia para ligjit,

– sovraniteti i popullit,

– e drejta për rezistencë kundër tiranisë.

Deklarata e Pavarësisë nuk ishte thjesht një akt politik; ishte shpallja e një rendi të ri moral dhe juridik në botë.

2008: Lindja e Shtetit të Kosovës

17 Shkurti 2008 është akti i lindjes së Shtetit të Kosovës. Ai ishte rezultat i:-të drejtës për vetëvendosje,-ndërhyrjes humanitare të NATO-s,-mbështetjes së SHBA-ve,-konsensusit të institucioneve kosovare,-përputhshmërisë me të drejtën ndërkombëtare.

Ngjashmëria thelbësore:

➡️ Të dy popujt, në momente kritike, vendosën të krijojnë shtetet e tyre mbi vlera të lirisë dhe dinjitetit njerëzor.

4. Legaliteti ndërkombëtar dhe mbështetja globale

Amerika – Nga rebelim në legjitimitet ndërkombëtar

Në vitin 1776, fuqitë botërore e panë shpalljen e pavarësisë amerikane si rebelim.

Vetëm pas fitores në luftë dhe mbështetjes franceze, Shteti Amerikan mori legjitimitetin ndërkombëtar.

Kosova – Shembull pozitiv i së drejtës ndërkombëtare

Kosova është rasti ku:

– ndërhyrja e NATO-s u legjitimua nga parimi i mbrojtjes së popullatës,

– pavarësia u njoh menjëherë nga SHBA dhe vendet kryesore të BE-së,

– Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë deklaroi se shpallja e pavarësisë ishte në përputhje me të drejtën ndërkombëtare.

Ky është precedent pozitiv për të gjitha rastet ku popujt përballen me shtypje shtetërore.

5. Parimi i vetëvendosjes dhe dimensioni moral

Të dy popujt kërkuan jo dominim, por të njëjtën gjë:

të drejtën për të qenë të lirë.

Vetëvendosja në të dy rastet u shndërrua në mekanizmin juridik dhe moral që i hapi rrugën lindjes së shtetit.

Liria amerikane dhe liria kosovare kanë të njëjtin ADN moral: dinjitetin njerëzor.

6. Simbolika e 4 Korrikut dhe 17 Shkurtit

4 Korriku për amerikanët është akti i parë i shtetformimit të tyre.

17 Shkurti për Kosovën është rikthimi i lirisë së mohuar për shekuj.

Në të dy rastet:

– populli feston lirinë,

– shteti konfirmon ekzistencën e vet,

– demokracia vendoset si vlerë themelore.

Liria amerikane dhe liria kosovare na mësojnë se shtetet nuk lindin rastësisht, por kur popujt vendosin të mos pranojnë më padrejtësinë.

4 Korriku 1776 dhe 17 Shkurti 2008 janë dy momente të shndritshme në historinë njerëzore, që dëshmojnë se kur popujt bashkojnë vullnetin, sakrificën dhe vizionin, lindin shtete që mbështeten në të drejtën, në moralin dhe në dinjitetin njerëzor.

Kosova sot është mike e përhershme e SHBA-ve pikërisht sepse kjo miqësi nuk është vetëm politike, por e rrënjosur në vlerat e përbashkëta të lirisë dhe të drejtësisë.

Similarities and Historical Parallels Between the Birth of the American State and the Birth of the State of Kosovo

From Washington DC

Prof. Dr. Fejzulla Berisha

For publication in the newspaper Fjala e Lirë, London – United Kingdom

In world history, there are dates that mark not only a political development but the birth of a new state order and a new national identity.

Two of these – July 4, 1776, and February 17, 2008 – belong to different eras, yet are connected by the same philosophy: the creation of new states based on the values of freedom, self-determination, and human dignity.

The American people and the people of Kosovo, each in their own time and circumstances, faced historical injustices that had to be overcome through the highest political act: the declaration of independence and the birth of the state.

1. Historical Context and the Injustices Leading to Independence

1776 – Colonial Injustice

The American colonies lived under a regime that lacked democratic representation. The British king imposed taxes and laws without the consent of the colonists.

The fundamental principle violated was:

“No taxation without representation.”

This injustice paved the way for revolt and ultimately the birth of the American State.

2008 – State Violence and Genocide in Kosovo

For decades, Kosovo was subjected to systematic Serbian repression:

– Suppression of autonomy in 1989

– Political oppression

– Executions and massacres

– Mass displacement

– Documented genocide in 1998–1999

Unlike the American colonies, the people of Kosovo were not seeking privileges, but physical and political survival.

2. Political Leadership and Vision

The Founding Fathers of America

Jefferson, Adams, Franklin, and others shaped a vision based on:

– Enlightenment philosophy

– Popular sovereignty

– Inalienable rights

They created a model of governance that later became a global standard.

Kosovo and the Vision of Independence

Kosovo’s political leadership, the KLA, the diaspora, intellectuals, and above all the support of the United States, created the political platform for the birth of the new state.

For the first time in modern history, international actors and the people of an oppressed nation worked together in a synchronized effort to achieve independence.

3. Founding Act of the State

1776: The Birth of the American State

July 4 marks the historical moment when the American State was born, built on the most advanced principles of its time:

– Equality before the law

– Sovereignty of the people

– The right to resist tyranny

The Declaration of Independence was not merely a political act; it was the proclamation of a new moral and legal order in the world.

2008: The Birth of the State of Kosovo

February 17, 2008, marks the birth of the State of Kosovo. It was the result of:

– The right to self-determination

– NATO’s humanitarian intervention

– U.S. support

– Consensus among Kosovar institutions

– Compliance with international law

Key similarity:

➡️ In critical moments, both peoples chose to build their states on the values of freedom and human dignity.

4. International Legitimacy and Global Support

America – From Rebellion to International Legitimacy

In 1776, world powers initially saw the American Declaration of Independence as rebellion.

Only after military victory and French support did the American State gain international legitimacy.

Kosovo – A Positive Example of International Law

Kosovo represents a case where:

– NATO intervention was legitimized by the principle of protecting the population

– Independence was immediately recognized by the U.S. and major EU countries

– The International Court of Justice declared that the declaration of independence complied with international law

This sets a positive precedent for all cases in which peoples face state oppression.

5. The Principle of Self-Determination and Moral Dimension

Both peoples sought not domination, but the same fundamental right: to be free.

In both cases, self-determination became the legal and moral mechanism paving the way for statehood.

American freedom and Kosovar freedom share the same moral DNA: human dignity.

6. The Symbolism of July 4 and February 17

For Americans, July 4 is the first act of state formation.

For Kosovo, February 17 is the restoration of freedom denied for centuries.

In both cases:

– People celebrate freedom

– The state affirms its existence

– Democracy is established as a fundamental value

American freedom and Kosovar freedom teach us that states are not born by chance, but when peoples decide no longer to accept injustice.

July 4, 1776, and February 17, 2008, are two luminous moments in human history, demonstrating that when peoples unite will, sacrifice, and vision, they give birth to states founded on law, morality, and human dignity.

Today, Kosovo is a permanent friend of the United States precisely because this friendship is rooted not only in politics but in shared values of freedom and justice.