
Poet i shquar dhe agronom i degjuar .
Profesor – Doktor Enver Isufin , ne Shqiperi dhe ne Europe e njofin si specialist te mbrojtjes bimeve . Kur flas , per Europen , kam parasysh Gjermanine , Zvicren dhe shtete te Komunitetit , ku ky specialist ka hummultuar referate shkencore , per mbrojtjen e bimeve dhe per bujqesine biollogjike . Ka dyzet vjet , qe kontribuon , ne shkencat agronomike dhe krahas ketij profesioni te bazes jetesore , ka vjersheruar me pasion te vecante . Vjersaht e tij i ka vleresuar , Driteroi dhe shume personalitete , qe i kane lexuar.Eshte poet i shquar , sa dhe agronom i degjuar
Kur pat lexuar disa nga vjershat , perpara Driteroit , ky e porositi : “ Ti , Enver duhet te vazhdosh te shkruash , me kete stil dhe t’i botosh , sepse ne c’do vjershe , gjen nje shprehje me vlere “ . Fjalet e Driteroit , shprehet autori , i konsiderova si certifikate vleresimi , per botim te vjershave . Te tre volumet e para me vjersha , Enveri i emertoi , me nje titull shume domethenes : “Thellesia e thjeshtesise “ . Te dyja keto fjale , jane nocione filozofike . Nepermjet thellesise studimore dhe thjeshtesise te trajtimit te fenomeneve ,studjusit zberthejne enigmat , qe na rrethojne dhe menxyrat qe rrjedhin , nga injorimi i tyre . Doktoratura e poetit , Enver Isufi , eshte agronomija biollogjike . Eshte shkenca , qe na meson si te pervetesojme ne menyren me racionale energjine diellore dhe ate ujore, ne planetin , qe ka filluar te uli frymarrien nga ngarkesa e dioksidit te karbonit .
Ne kete linje e emertova edhe kete studim modest , per vepren e poetit Isufi . Jeta fillon ne brazden e ugarit , ku mbillet fara e te tera bimeve . Poeti yne , ne kete brazde mbolli dhe poezine , qe studjusit kopetente , gjithsejt shtatembedhjete i vleresojne nga me te arrirat , ne gjinine e poezise kohore. Poeti Demir Gjergji shkruan :” Poezite e tij te befasojne me thjeshtesine e tyre “. Po per kete poezi , Jorgo Papingji shkruan: “ Sot rralle lexon vjersha te tilla , qe i kupton , i shijon dhe ke deshire ti rilexosh” . Alfred Ziu , autor librash , ne Durres shkruan: “ Ky liber t’u jepet nxenesve te shkollave te mesme , duke i paraqitur vjershat ne nje projektor , mesusi ka mundesi te zhvilloi diskutime dhe debate.” Z. Myejzen Konduri , poete ne Durres , shkruan” Ky liber me vetem 100 faqe dhe 80 vjersha , lexohet me nje fryme “.
Nga keto pak citime , qe vecova , ne shtatembedhjete , kemi te bejme me nje prodhimtari poetike krejt e vecante , qe une do te mundohem ta sqaroj hap pas hapi , sic e meriton nje prodhimtari e tille , plot pathos dhe frzmezim .

Libri eshte shume i ngjeshur me ide dhe zgjidhje . Nje eseja ime eshte e pa mjaftushme , per te paraqitur te tere filozofine multi laterale te ketij universi poetik .
Ne vjershen e pare “Ndertesat barometer te qytetit tim “, autori rendit Pallatin e kultures , Biblioteken e qztetit , xhamijat , kishat , Muzeu i luftrave clirimtare . etj . Perfundimi : “ Kur keto ndertesa mbeten ngrehina te ndertuara thjesht me tulla dhe me gure / I tere qzteti ndihet i semure “ / . Sido qe ta trajtosh kete fakt, kemi te bejme me trishtim , kur mungojne spektatoret , besimtaret , leusit . Ndertesat publike pa veprimtari te demdur , jane baraz ose me keq se ekzistenca e tyre fizike . Kjo teme eshte kaq e gjere , sa mund te mbaje brenda vetes nje roman te tere .
Ne vjershen “ Xixellonja dhe mushkonja” , krahason karakteristikat dalluse te dy insekteve , dhe ne perfundim , na jep zgjidhjen , me llogjiken jo vetem poetike , por dhe shkencore : “ Eshte ne doren tone te jemi / Xixellonje dhe jo mushkonje./ “
Zgjedhja e rruges , ne jete , eshte vete jeta , qe jetojme . As me shume dhe as me pak .
Poezia “Biznesi” perfundon me keto dy vargje te edukates qztetare: “Ndihmojme biznesin / Te pakten mos i shtojme stresin ./” Kjo eshte permbledhur vete ne dy rreshta pozi .
Simbas kesaj porosie jepet keshilla , qe te inkurajme sipermarrjen private , qe ka rendesi te madhe , per vendin tone , qe ishte eliminuar prona , per 50 vjet . Sipermarrja private eshte i vetmi mjet , per ndertimin e nje ekonomije shoqerorisht ekzinsentciale .
Ne poezine “Pushka dhe libri” , jepet perkufizimi adekuat si per pushken dhe per librin . “Pushka eshte nje objekt sherr djelles / Libi eshte objekt paqendjelles / “ Ne keto dy oferta njeriu zgjedh njeren .
Kjo lidhet me zgjedhjet ne jete , qe siper komentuam .
Fill mbas poezise , qe komentuam , vjen poezia me titull “Miqte e mi shtegetare “. Po qe se nuk do te kishim parasysh , se poezia eshte shkruar pas eksodit biblik shqiptar , do te paramendonim se poeti u drejtohet shpezeve shtegetare , sic ndodh me kengen e famshme polifonike “ Vajz e valeve” .
Se cili eshte shpirti atdhetar dhe miqesor i poetit , qe po studjojme , le te citojme vargjet e fundit te kesaj poezie , me personifikim artistik :
“Mungesa e miqve te mi shtegetare / here here , me ngjall nje ndjenje frike /
Por qetesohem , kur mendoj , /Se atyre nuk u mungon busulla magnetike ./
Vetem kenga “Vajz e valeve “mund te krahasohet me madheshtine poetike te kesaj poezie , qe e nxjerr nga thellesia e shpirtit dashurine memedhatre , duke e kthyer ate ne simbol te kurbetllinjve te koheve moderne . Atdhetaria eshte busulla orientus !
Poeti yne , nuk eshte vargezus i thjeshte , qofte dhe i temave te medha . Ai ne te tere vellimin , cfaqet si filozof i mirfillte i auditoreve filozofike . Ky perkufizim , gjen shprehjen te poezia e famshme . Shkaku dhe pasoja, qe ka ngjashmeri me subjektin “ Dora “ . Ja si na i paraqet kete sentese filozofike :
Kush perdor vetem gojen / Nuk dallon shkakun , por vec pasojen / Vetem me goje e me sy/ , Nuk zbulohen shkaqet /, Nuk gjendet nafte dhe ar, duke gervishur siperfaqet ./
Nuk dua ta thjeshtoj filozofine moderne , sepse ajo do te mbetet per gjithe jeten shkenca e e jetes kontradiktore dhe e zgjidhjeve ekzakte . Poeti na ka dhene te thjeshtuar bazen e filozofise te filozofeve kohore . shoqeria duhet te orientohet drejt dhe sakte . Te tere nuk mund te behen filozofe , por mjafton , qe ne jete t’i udheheqe nje filozofi progresive , jasht peshtjellimeve fallce , vecanerisht ato , marksiste- leniniste . Ne kete arsyetim , mund te vijojme me gjate . Diktatori Hoxha , i perndoqi kemba kembes shkencetaret e naftes . I demaskoi , i burgosi , sepse vete ju duk se u be shkencetar i naftes , duke ardhur nga mbetes ne klase . Poeti na siguron se nuk mund te behesh shkencetar i mbyllur ne kabinete me xhame . Shkenctaret i rrit prodhimi i gjere dhe auditoret universitare . Nxjerrjen e naftes ne Shqiperine e diktatures u orientua mbi perndjekjet e shkencetareve te tipit Lipe Nashi e co . Gabime te tilla , jane premisa te varferise , sic ndodhi me Shqiperine diktatoriale .
Konsiderat per kompjutrin eshte shume realiste dhe didaktike . Per ta materjalizuar kete arsyetim shkencor , po permend vargjet, nga libri poetik , ne studim :
“Po i fute komjutrit byk dhe kashte / komjutri prodhon edhe tekste edhe foto / Por ato jane produkte te kota . / “
Ky eshte portreti i jetes digitale . Fale inteligjences artificiale , presupozohet , qe shume procese te komunikacionit dhe madje edhe shume procese bujqesore do te digitalizohen (Informacion amerikan ) .
Simbas filozofise te autorit , komjutri eshte mjet , qe na sherben , jo te mbetemi ne skllever te tij , pa memorien sociale . Memoria e tij quhet zyrtarisht inteligjence artificiale . Te dy inteligjenca , na thote autori , nuk kane shenje barazimi . Njeriu i krijon dhe i kontrollon kompjutrat . Inteligjenca natyrale udheheq shkencen dhe shoqerine .
Cilido poet shqiptar dhe me gjere , kur vjen fjala , per te shkruar per trandafilin , do te mernin shprehjen e mirenjohur ,“nga trandafili del gjembi ..” Me poetin tone agronom , trandafili trajtohet ndryshe , duke e pershkruar ate si ballin e luleve te lulishteve . Eshte krejtesisht normale . Nuk ka lulishte pa trandafila . Eshte balli i luleve ! Edhe lulishtari , qe i kultivon trandafilet , lipset te jete i kujdeshme , punetor dhe I respektuar sa vete trandafili . Keto cilesi , poeti , na i paraqit keshtu : “Po t’I zgjidhja vete lulishtaret / Do te zgjidhja gjithmone shqiptaret !/Kurre nuk kane sulmuar njeri / Per t’u mbrojtur kane qene te paret “ / Eshte nje nga percaketimet me te goditura , per cilesite e kombit shqiptar . Shqiptari ehte miqesor dhe i sinqerte , kur nuk rrekesh t’i kufizosh lirine .
Bindesh ti lexus , I dashur , se fantazia dhe personifikimi i Enver Isufit i tejkalon parashikimet e imagjinates ? Eshte vertetuar teresisht parashikimi profetik i Driteroit, per poetin Enver Isufi . Poeti Isufi , nuk eshte poet me kohe te plote . Ai di ta veri kohen pa firo , ne sherbim te jetes se dobishme , duke percaketuar prioritet , simbas kerkesave shoqerore .
Ne poezine metaforike “ Mollekuqja “ autori i kthehet profesionit , por drejt idealizimit dhe atdhetarizmit , qe nuk mungon , ne c’do poezi te poetit , Isufi . Ne vetem 13 rreshta , na I pershkruan botanikisht mollekuqen dhe , kjo perberie botanike e klasifikon kete peme dhe frut , midis me te preferuarit , jo thjesht , per vetite frutore , por dhe per estetiken , midis frutave . Askush nuk mund te jete kunder ketij naracioni poetik . Vargjet e fundit , jane si vijon:
“Duam ta kemi ne are . / Mollekuqen kuqe zi / Krejt si flamuri shqiptar ./”
Shumica dermuse e poezive te ketij vellimi poetik kane vlere aq artistike sa dhe socialre , deri ne politike . Le te komentojme dy poezi , qe ndjekin njera tjetren , “Gjurmet tona” dhe ”Ndotja sociale “ . E para stigmatizon , kujtimet , qe le njeriu ne jete. Keto gjurme mund te jene ne balte , ne rere , qe i zhdujk koha , por mund te jene edhe ne gur , qe presupozon nje luftetar te skalitur ne mermer .
Poezija e dyte , zhvillon veprimtarine njerezore . Veprimtaria fiziollogjike e njerzve dhe kafsheve , qe i sherbejne njeriut , gjat shkembimit te lendeve , krijojne mbetje , qe me kalimin e kohes , toksikohen , ndersa kur grumbullohen , per nje kohe te gjate , jo vetem toxikohen , por toxikojne dhe mjedisin . Qofte lendet fillestare te ushqimit , qofte mbetejet teknollogjike kohet e fundit jane bere objekt i nje lufte sistematike , per ruajtjen paster te mjedisit , ku zhvillohet jete njerezore , ne toke dhe ne uje .
Fjalet , qe i sherbejne njeriyut , per komunikim , kane nje etike . Nuk mund te perdoresh fjale , qe cenojne autoritetin dhe dinjitetin e tjetrit . Per kete ndotje , poeti yne shprehet :
“ Fjalet e pista , qe dalin nga goja ,/ Shkaketojne ndotje sociale ambjentale ./ Duhen eliminuar ndotjet sociale ./ “
Poezia “Bleta dhe krimbi i shiut “ eshte nje parashtese e nje leksioni te vertete . Na jep aq njohuri shkencore sa do te mesonin ne nje leksion universitar , per jeten reale dhe digitalizimin e saj . Ne kosheren e bletes , nuk mund te hyje digitalkizimi , ashtu si dhe ne jeten e krimbit te shiut . Aishtajni ka thene se jeta do te zhduket , kur nuk do te kete me blete . Krimbat e tokes , prodhojne humusin , pa te cilin nuk do te kishte bime . Nga ekzistenca e ketyre dy insekteve , kushtezohet jeta e gjalle mbi toke .
Kete postulat algjebrik , na i ka dhene poeti me dy rreshta poezi :
“ Certifikaata e vertet e njeriut / Eshte certifikata , qe firmoset nga bleta dhe krimbi i shiut . /
Te jeni te sigurte se po te futeni ne auditor dhe te degjonit nje leksion , per jeten , me shume se kaq nuk keni per te mbajtur mend . Kjo eshte enigma e zjarrit poetik , qe digjet vete , per te ndricuar te tjeret .
Ne mbyllje te pjeses se pare , te kesaj eseje do te rilexoj poezine,“Pusetat dhe qeverrite “ . Mbasi pershkruan veprimet qeverritare , ne raport me popullin , qe qeverrisin , poeti konkludon :
Qeverrite flasin , per detin / Qytetari flet per rubinetin . /
Qeverrite e verteta , mbyllin dhe gremina dhe rubineta . /
Kjo eshte situata e nje konkukerence elektorale . Vlera e vertete e c’do qeverrije , matet me punen , ne dobi te popullit qe qeverris . Nuk kane vlere premtimet dhe perbetimet .Keto jane bakere , qe u del shpejt kallai .
Nje program qeverritar eshte i shkruar ne mijra faqe te daktilografuara , ne vendime dhe ligje te miratura nga parlamentet , por ne finale , puna qeverrisese matet sa permireson jeten ne familjen e njeriut te thjeshte , qe ketu personalizohet me rubineten . Ne dac parfytyro rubineten e ujit , per ta siguruar ne 24 ore , ne dac parafytyro rubinetin e te ardhrave financiare , ne c’do familje , pavaresisht nga statusi ekonomik . Keto te ashtuquajtura “vogelsira “ , verifikojne seriozitetin e nje programi qeverrises .
Poeti , Isufi , perdor te tera mekanizmat poetike , per te na dhene nje poezi sa permbajtesore , aq dhe ne formimin artistik te subjektit . Nuk i permbahet strikt modelit te vargjeve te lira , per rryme dhe metrike , por kujdeset , qe te ruaj rritmin e poezise klasike . Eshte menyra , per te komunikuar me lirshem me lexusin . Gjuha eshte e paster . Gjuha qe komnikojne njerzit , ne jeten e perditeshme. Brenda gjuhes popullore, ka ndertuar figura te larmishme stilistike dhe me vlera artistiko- shekencore .
Nuk e quaj te tepert te shkruaj nje epizod lidhur me kete ese . Isha duke shkruar nje ese , mbi vepren filozofike te Mario Aurelio , i vetmi perandor filozof ne boten antike . Duke kerkuar ne sirtarin perkates , ndesha librin , qe ju paraqita ne analize . Me sa duket , kane ngjashmeri ideore .
Vepra poetike e Prof. Dr. Enver Isufit eshte me e gjere sa kam komentuar une , ne kete kumtese modeste , por po e mbyll me kaq , pa e perfunduar , per tju permbajtur zotimit , qe nuk duhet te shkruaj gjate , ne dem te cilesise . Poezia e poetit Isufi , u ngjan poezieve te Rubairave te Omar Kajmit dhe per ta prure me aktuale , ngjan me “Fjalet fluturake “ te Naimit tone te madh . Mundesi te pa kufizuara , na ka ofruar filozofi dhe shkrimtari i sotem ; F. Tereziu, qe boton materjale te dobishem , pa fund . Kete mundesi krijusit , nuk e kane pasur kurre . ” Fjala e lire” ka kohe qe shkelqen , ne shtypin demokatik shqiptar . Do te kem mundesi ta vijoj kete analize , per ta njohur me thelle , kete poezi me vlera sa artistike , aq dhe patriotike .Kete e lidh me nje propozim te lexusve te shumte te poetit E. Isufi .
Ne faqen 9 te librit , eshte shktuar vleresimi i z. Alftred Ziu , qe propozon te botohet nje antallogji , me keto vjersha dhe t’u jepet nxenesve , ne monitor . E kane pare organet e specializuara , kete propozim , qe eshte konstruktiv dhe i paraqitur nga nje person i fushes perkatese ?
Nuk jane veprime te thjeshta , por jane neglizhenca , qe duhet ta bejne sa me elastike dhe te dobishme administraten vendore .Te raportojne organizmat zyrtare , se c’veper poetike u paraqesin nxenesve ne monitor . Po ishte me e arrire se poetika e E. Isufit , hallal u qofte , por eshte e sigurte kontravajtja e tyre , ne dem te mesimdhenies . Kete e kerkoj une , te na japin pergjigjen , ne organin botus . I lutem te aktivizohet edhe zoti Alfred Ziu , qe ka realizuar kete propozim konkret . Nepunesit e administratave , nuk jane te pa gabushem dhe as te gjithpushtetshem . i gjithpushtetshem eshte votusi . Shpresoj t’i pergjigjen kerkeses llogjike te Alfred Ziut , qe eshte edhe specialist i fushes . Te presim .
Illo Foto , studjus ne NY. Mars 2023
Comments