Shqiperia dhe Ballkani , kane , qene dhe vazhdojne te jen e shtete kurbetllinjsh. KurbetI jo vetem ishte dhe mbetet menyr jetese , por gjithnje menyrat e te berit kurbet , jane perfeksionuar , deri ne marrjen e formes se industrise , sepse nepermjet kurbetit mund te investohet . Emigracionet e tjera te jashtligjeshme , ndjekin nje avaenture te gjate adoptimi .
Duke qene te jashtligjshem ju duhet te perpunojne shume sisteme pune dhe veprimi , deri sa arrijne te marrin ligjerimin e kurbetciut . I pare problmi ne ket prizem , industria kurbetcore , ka marre forma praktike te adoptimit ligjor . Forma e adoptimit te emigracionit , bashke me emigracionin ligjor , e kane bere kurbetin , nje industri , si te gjitha industrite e kohes se sotme . Fjala vjen , turizmi , quhet industri . Nga perkufizimi dhe dinamika e kohes se sotme , kurbeti eshte i ngjashem me turizmin , kur kemi parasysh , qe te dy , nuk kane sonda , ingranazhe dhe shpenzime te tjera materjale .
Kurbeti ka lindur me kapitalizmin . Ne feudalizem , pervec barazise ekonomike , mungonin mjete e komunikacionit intensiv . Nuk kishte ku zhvillohej kjo industri me synime te qarta fitimprurese . U zhvillua me lindjen e kapitalizmit , sepse ky sistem moderrn , nuk zhvillohet ne menyre te barabarte .
Emigracioni i sotem , qe synon kurbetin , ka marre proporcione te medha dhe shume here shoqerohet me situata te dhimbshme , per emigrantet dhe per baraspeshat e politikave shteterore . Nje nder emigracionet me tragjik , qe ka njohur historia , ka qene dhe mbetet ai i Sirise , por dhe emigracionet e tjera te grupeve terroriste . Keto te fundit , e kane masakruar kuptimin e fjales kurbet dhe emigracion. Shtetet nuk mund te vihen ne sherbim te emigrantave , vecanerisht per permasat , qe ka marre sot emigracioni i pa ligjshem . Kane mbetur shume kufoma , neper dete dhe ne ishujt e Mesdheut . Shqetesim jane bere emigrantet e pa ligjshem , per Britanine e madhe .
Ne ket ishull kontinental , cfrytezohet hapesira e madhe e zbarkimit dhe Ministria e brendshme e MB, e ka bere shqetesim te qeverrise se saj dhe qe duhet te angazhohet KE . Ne ket trajtese modeste do te mund te ndalem te emigrimi ligjor , qe emertohet kurbet me gjuhen popullore .
Shqiptaret kane emigruar rregullisht , ne dy shekujt e fundit . Nuk kane emigruar mekanikisht , por kane lene ne vendlkindje dashurine per token , pronen dhe njerzit e afert . Esht i njohur fakti , qe nga diaspora , kane ardhur shume zgjidhje te karakterit nacional . Nga emigracioni yne , kane ardhur puna per alfabetin , shkolla shqipe dhe vete Pavaresia . Ne menyre analoge , mund te permendim dhe zhvillimin e Kosoves .
Titua , ishte si te gjithe diktatoret . Nuk mund te pritej me shume , prej tij , por ne ndryshim , nga koleget diktatore , vendin e mbajti te hapur ndaj Botes . Diaspora Kosovare ne Gjermani dhe Zvicer , kane qene dhe mbeten dy shtylla te sigurta te industrise te emigracionit.
Se cila eshte fuqia emigratore , mjafton te sjellim ne syte emendjes , emiracionin biblik shqiptar , me anije dhe me c’do mjet , kur u rrezua diktatura . Ne valen e pare emigruan 500 mije dhe , jo per shume kohe shifra u rrit nje milion , per te arritur ne 1.5 milion , ne kohen e sotme . Nje fenomen i ngjashem ngjau dhe ne Kosove . Askush nuk mund te supozoi si do te ishin shtetet tona , pa emigracionin biblik .
Eshte rrasti te hedhim nje sy ne dijktaturen enveriste , per kurbetin . Ne pragun e luftes se dyte boterore , jashte Shqiprise , jetonin si kurbetllinj rreth 20 mije shqiptare , ne se nuk gaboj ne shifren . Perpara lufte keta njerez e zhvillonin normalisht industrine kurbetcore dhe familjet e tyre , nuk ishin barre e konsunmit mbarepopullor . Ishte nje industri e vertete , ne sherbim te shtetit , ne c’do kohe . Lufta i mbylli kanalet komunikuse dhe per 5 vjet , kjo industrui , u be inekzistente . Kjo ishte arsye objektive . Mbas luftes shteti enverist , nuk la hapur asnje dritare te shtetit . U mohua kjo industri , qe sado kudo , ishte ne ndihme te ekonomise .
Pervec anes ekonomike . Familjet e kurbetllinjve shifeshin si te dyshimte polittikisht . Edhe familjet Dako dhe Qiriazi , ju neneshtruan persekutimit , madje ne te njejten linje u trajtuan dhe djemte e Ismail Qemalit . Te ishe familje kurbetlliu , quheshe me pikpyetje politike . Shume nxenesve , me kete prejardhie , nuk ju dha e drejta e arsinit te larte , jo vetem , per jasht shtetit , kur e meritonin , por as per universitetin shteteror .Disa gjimnaziste , familje kurbetllinjsh, u shpallen armiq. Enverizmi gjente armiq edhe kur nuk ishin . Rrasti i famileve kurbtcore eshe rrast tipik . Efektivisht , ata qe shpalli armiq te popullit enverizmi , koha e vertetoi se ishin miq te popullit .
Ballkani , ka pas qene vend emigrator , me te gjithe shtetet qe e perbejne kete gadishull . Greqia , nga gadishulli , i mbajti portat hapur , per kurbetchite . Dis[pora greke eshte me fame boterore, per pasuri dhe per atdhetari . Ajo e ka mbajtur lart idealin helenik dhe ka zhvilluar nje industri , si rrallekush ne bote . Andrea Papandreu , I shkolluar ne Amerike , jo vetem I forcoi lidhjet me diasporen , por mori dhe zhvilloi shume grante amerikane .Diaspora shqiptare, nen ze , u quajt armike . Nuk po zgjatem cili ishte niveli I Greqise , krahasuar me shtetin enverist .
Enveri , jo vetem , qe nuk pranoi Planin Marshall, por izoloi dhe kurbetcite , nga atdheu . Nuk di si mund te arsyetohet nje kryetar shteti , kur izolon familjet e shtetit te tij . Eshte nje nga turpet e pa numura te atij regjimi . Kurbetllinjte mbeten te izoluar dhe cfrytezimi i tyre , nuk u reflektua ne ndonje ndihme te familjeve dhe te vet eatdheut . Kjo eshte arsyeja , qe Diaspora shqiptare , mbas luftes se dyte , e humbi shkelqimin , qe i pat dhene Fanoli dhe dishepujt e tjere te shqiptarizmes .
Me rrezimin e Diktatures , Shteti amerikan , u interesua seriozisht , per te bashkuar familjet e kurbetllinjve , nga e gjithe Bota dhe nga Shqiperia . Ne rrast se te tere shqiptaret e urrejne enverizmin , familjet kurbetcore duhet ta peshtyjne ate moster diktatoriale , qe ndante familjet me meridianet e globit.
Nuk mund te imagjinohet cili ishte intertesi i Enverit , qe nuk la te pakten dritaren hapur , per te komunikuar kurbetllinjte . Enveri i dha shtetit kuptimin e nje rezervarvati gjuetie , qe pushkatonte c’do kembe njeriu , qe kalonte gardhin mre tela .
Konsullia e Ambasades Amerikane , Barbara Swing , beri perpjekjet mateximale , per te identifikuar trupat e familjeve , qe Enveri i mbajti te percare ne shtetin e tij moster . Diaspora shqiptare , ka ardhur duke u kompaktesuar dhe duke u ndergjegjesuar , per detyrat e medha , qe ka ndaj Atdheut meme . C’do dite degjojme lajme te veprimtarive praktike te Diaspores , duke mbajtur edhe te ngritur industrine , qe ngriten para ardhesit e ndritur te Diaspores .
Kam respekt , per Pellumb Kullen , si shkrimtar dhe atdhetar . Jame ndier i ofenduar , kur lexova nja dy libra te tij , qe ka shkruar per Diasporen e NY , kur ishte perfqesus ne OKB. Ironia , deri ne sarkazem i pershkon librat e tij . Nuk eshte Diaspora kurrsesi ajo , qe pershkruan Pellumbi . Vete haku tek i zoti . Mbeshtetjen , per moshen e trete, Pellumbi e gjeti , ne gjirijn e kesaj Diaspore , qe Ai e krahasoi me delet . Madje kete fotografi , e ka ne kopertinen e njerit liber . Shteti dhe funksionaret e tij ,bashke me Pellumbin , mbeten debitore , me Diasporen dinamike Shqiptare , kudo ne bote .
Teorizimet , nuk i hyjne ne pune kujt . Simbas te dheneve te shtypit periodik ,gjat ketij tranzicioni nga Diaspora , kane hyre ne Shqiperi , mbi 25 miliard $ . Kjo shume eshte e barabarte me 3 buxhete vjetore te shtetit shqiptar . Si Shteti dhe Diaspora , kane detyra ne rritje , per njeri tjetrin . Nuk besoj , qe diku gjetke ne Ballkan , te jete pershpejtuar ne kete ritem mardheniet e shtetit me Diasporen .
Ne te tera aspektet shteti mbetet debitor ndaj diaspores dinamike , qe numerikisht po barazohet me banoret vendes . Bashke me industrine e turizmit , perbejne faktor te rendesishem, me vlera informale , per ekonomine aktuale shqiptare .
Illo Foto – Studjus ne NY , Gusht 2023
