Fahri Dahri: Shpërqëndrimi i çamëve. . gjatë 100 viteve.

PJESA E PARË     

  a)-Shpërqëndrimi i çamëve.               .              gjatë 100 viteve.                                                                     Të ndarë nga njëri-tjetri, nëpër qytete dhe fshatra të ndryshme të Shqipërisë, çamët u përballën me çoroditje, pasiguri, trysni, uri dhe “harresa". Shpërngulja me dhunë e shqiptarëve të Çamërisë prej vendit të tyre autokton nga shteti grek, përveç se ishte një veprim sa armiqësor, i ç’njerëzishëm, po ashtu ishte tepër i dhimshëm dhe me pasoja të rënda jetësore edhe në vijimësinë e ekzistencës së komunitetit çam. Të mbijetuarit e mbas genocidit grek, në përpjekje për të siguruar të ardhmen, me kalimin e kufirit, si turma të mjera njerëzish, në pa mundësi për të qenë të bashkuar mbi bazën e ish fshatrave dhe qyteteve, të shpërqëndruar nga gjëma që u ra, ecnin të pa orientuar për ku e si do të përfundonin. Mungoi pritja e organizuar nga institucionet qendrore apo lokale shtetërore, për faktin e vërtetë se Shteti Shqiptar ishte inekzistent, vendi ende nuk ishte çliruar nga pushtuesi gjerman. Në ato vite nuk kishte mjete për të informuar ngjarjen, masakrat greke, siç është në realitetin e sotëm. Ndihmat e UNR-ës ishin të pakta, por dhe aq sa ishin nuk shkuan të gjitha në ndihmë të tyre, kjo për shkaqe të ndryshme, më kryesori ishte administrimi i keq dhe jo i drejtë. Ashtu siç ndodh edhe sot “dora hajdute” e organizatorëve të shpërndarjes “goditi” fort në firosjen e ndihmave. Shtetit shqiptar i u dhanë ndihma në mallra, materiale dhe paisje rreth 26 milionë dollarë. Ndërsa refugjatëve çamë, sipas deklarimeve të kohës, thuhet se u janë dhënë 1,2 milionë dollarë. E shquaj me fjalën “thuhej”, sepse në dijeninë time nga ato “ndihma”, e sigurtë nuk përfitoi asnjë nga familjet e fshatit tim, as nga të fshatrave Dramës, Dhërmicë, Zboqe, Vërselë dhe Skopjonë! Nga ato ndihma, kryesisht përfituan disa familje që ishin "të afërt" dhe të vendosur në qytete.!                     Në atë periudhë mbretëronin papunësia, varfëria, sëmundjet, malarja, sifilizi, lija, fruthi, mungonin qendrat shëndetësore, të arsimit (81,22 % e popullsisë vendase ishte analfabete. Më 30/09/1945, nga popullsia prej 1.122.044 banorë, numri i analfabetëve ishte 911.410 banorë, ose 81.22% e popullsisë). Të gjitha këto rëndonin jetën e emigrantëve. Në ato vite, shërbimet e mësipërme ishin të pakonceptueshme, si për vendasit dhe për ne emigrantët.                                    Përballja e emigrantëve me këto realitete ishte kartastrofike. Gjithëkush është i lirë të kuptojë, të komentojë, të bëjë interpretime sipas orekseve, ajo ishte gjendja reale e komunitetit çam i dëbuar dhunshëm për në troje të tjera, megjithëse ngulitja e tyre ishte në trojet brënda shtetit Amë. Ishte ai realitet që kalonte në kurrizin e komuniteti çam, si shkaktar i krijimit të terrenit për përdorimin me sukses të shpifjeve ndaj “çamëve” me synimin afatgjatë për përçarje si mes tyre (brënda komunitetit), por edhe më keq duke nxitur urrejtjen e “vendasve” ndaj të ardhurve. Kjo propagandë thurrej (argalisej), përpunohej e përhapej nga kupola politike e kohës, në përbërje të së cilës kishin poste të larta edhe elementë të njohur antiçamë të lidhur etnikisht dhe shpirtërisht me vrasësit, genocidistët. Ishin disa anëtarë të Byrosë Politike që i shërbenin luftës së pandërprerë kundër kombit shqiptar në tërësi dhe komunitetit çam në veçanti. Veprime të cilat lehtësonin në arritjen e shtrirjes së helenizmit në troje të tjera. Synimi madhor: 

Goditje vdekjeprurëse bërthamës pellazgjike, ku ishin konservuar gjuha, gjaku, gjeografia, traditat, zakonet.                                        Kushtet gjeopolitike inferiore, ekonomike, ushtarake dhe mungesa e trajtimit të njëjtë me shtetet fqinjë nga BE-ja, që për katër dekada nuk “guxohej” të flitej për genocidin ortodoks grek ndaj shqiptarëve të Rajonit të Çamërisë. Ishin dhe janë këto mentalitete të zeza dhe qendrime të cilat kanë ndikuar në mos angazhimin serioz të shtetit shqiptar. Në këto situata ngritja e zërit për zgjidhje të “Çështjes Çame dhe gjenocidit ortodoks grek” jo vetëm u lanë në harresë, por me shpifje, mashtrime u diktua frika, përbuzja, heshtja, nëpërkëmbja, trysnia e harresa. Metoda dhe mënyra veprimi të cilat arritën që ai komunitet të strukej, të mbyllej në vetvete. Nuk ishte e lehtë për ata. Ishin vite  tejet të vështira. Nuk kuptohej se nga të vinte goditja.                        Duke filluar nga viti 1961 deri në vitin 1991, emri “çam” u bë sinonim i njeriut negativ, i pabesisë dhe mjaft nofka të tjera. Propaganda greko-komuniste arriti të “mbjellë” në ambjentet shoqërore shqiptare dhe më gjërë, qendrime të tilla të pavërteta ndaj komunitetit çam deri në atë pikë sa thuhej: “Mirë u a bëri Greqia që i përzuri”. E keqja tjetër ishte se askush nuk mund të ngrinte zërin për këto të pa vërteta; askush nuk mund të organizohej për t’ju kundër vënë këtyre qendrimeve vrasëse, mohuese, nëpërkëmbjeje, sepse për një fjalë goje do kalbeshe, siç u kalbën qindra e mijëra shqiptarë, qoftë “çamë” apo “vëndas” në burgjet e komunizmit shqiptar.  Synimet e ortodoksisë greke gjithmonë kanë qenë dhe janë të qarta.  ●Shtrirja e helenizmit deri në lumin Shkumbin, sipas “Megalloidhesë”, për tu realizuar duhej sëpari të spastrohej shteti grek nga popullsitë jo-greke.                                                                             Mbas vitit 1913, me ndryshimin e hartës gjeopolitike, në shtetin grek lindi problemi i pakicave me etni dhe besime fetare ndryshe nga kombësia dhe ortodoksia greke. Në Shqipërinë (Epirin) e jugut kishte mbetur pa u spastruar rajoni i Çamërisë. Për Nënënështrimin e banorëve të atij rajoni, që ishte një kockë e fortë për kishën dhe shtetin grek, në sallonet greke kërkohej të vendosej përveç forcës, mashtrimeve dhe shpifjeve edhe nevoja për mashtrimin ndërkombëtar, duhej manipulimi, përdorimi i dredhive, të cilat i a kalonin edhe “Kalit të Trojës”. Veprime të cilat pëlqeheshin e përkraheshin nga Fuqitë e Mëdha. (Sipas mundësive lexoni, të nderuar miq, detyrat që jepen nga themeluesi i "Megalloidesë" dhe do të bindeni se qeveria dhe kisha greke i kanë dhe po i zbatojnë me korrektësi).                                                                                                                                        ●Banorët e atij rajoni, ose duhej të pranonin besimin ortodoks dhe të përfshiheshin në kombësinë greke, që të realizohej zaptimi i territorit etnik shqiptar sipas strategjisë 200 vjeçare, ose do të masakroheshin dhe dëboheshin nga vendi i tyre. Dihet, ndodhi alternativa e dytë, sepse ata banorë nuk pranuan të humbnin identitetin etnik, rajonin e Çamërisë nuk mund ta falnin duke u quajtur truall i një shteti tjetër. Ata u sakrifikuan për identitet e Atdhe,  jo vetëm për fe. Atribut madhor, por ka mbetur ende i pavlerësuar nga shoqëria njerëzore! Është kjo nyja Gordiane që Çamëria, megjithë genocidin ortodoks grek që po mbush 81 vite përserii nuk ka arritur dhe as do arrijë që të ndërrojë identitetin etnik, rrënjët e të cilit shpien në hershmërinë e protopopullit pellazgjik.                                                                                                                                                   ●Që të bëhej i mundur plotësimi i amanetit të shtrirjes së helenizimit të Epirit deri në lumin Shkumbin, duhej që të tjetërsohej popullsia nga besimi mysliman në besimin ortodoks. Kjo nuk ndodhi në të gjithë popullsinë e Çamërisë, mbasi ndërrimi i besimit tek çamët, nuk ishte thjeshtë dhe vetëm ndërrim i xhamive në kisha. Ata e dinin shumë mirë se ndërrimi i faltoreve do të çonte në ndërrimin e identitit etnik të banorëve dhe të rajonit. Veprimi do t'i ngarkonte ndërgjegjësisht me akuzën e një tradhëtie të madhe ndaj territorit dhe amanetit të të parëve.                                             ●Banorët e krahinës më jugore të etnisë shqiptare, ishin të betuar ndër breza për ruajtjen, mbrojtjen, sigurinë e vazhdimësisë. Çamëria ishte atdheu i thesprotëve legjendarë; vendi i mitologjive; vend i lashtësive para Homerike; vend i mikpritjes; i begatisë; vend që ka shkëlqyer edhe në veprat “Iliada” dhe “Odisea” të Homerit; vend ku jepte dhe merrte jetë lumi i vdekjes Acheron; vendi i Fedonit të parë pellazgjik; vendi i Dodonës, faltores së ngritur në mijëvjeçarin e II-të para Krishtit; vendi i dytë i shenjtë mbas Delfit; Vendi i Zeusit; i Afërditës; vendi i Nekromandisë; i Fanotit; i Titanit (Gitanit); vendi i Hadesit dhe i Persefonit; i Irakliut (Inakut); vendi i pikëllimit, ai lotëve ku varkëtari plak Haron (me harrue) përcillte të vdekurit me varkë në anën tjetër të lumit Acheron, për në Hades, nën “përgjegjësinë” e mbrojtjes dhe ruajtjes të Kerberit (qenvarroi me tre koka, ruajtësit të varrezave). Çamëria është vendi i Perëndive dhe i gjuhës së tyre. Vendlindja e Pirros; Vendi i luftërave të Çezarit, të Antonit, atje janë përplasur forcat e mëdha me Kleopatrën e Egjyptit; vendi ku në shek. III të erës sonë prifti Emanuel filloi predikimin e besimit të krishtërimit romak; vendi ku shkeli Bayroni; vendi ku jetoi e punoi për 15 vjet poeti i madh i Rilindjes Naim bej Frashëri; vendlindja e Rilindasve të mëdhenj Abedin bej Dinos; e dijetarit të madh Hasan Tahsinit. Ai rajon ndër shekuj është vizituar nga shumë  personalitete të vendeve të ndryshme, të cilët vetëm e kanë vlerësuar atë popull. Kanë veçuar bukuritë natyrore dhe virtytet e larta të banorëve të asaj treve. Le ta përkufizojmë: “Një vend i pa të dytë”. Si i tillë, ai vend nuk mund të tjetërsohej. Ata banorë përmenden dhe do të mbeten “Njerëzit që u sakrifikuan për Atdhe dhe identitet”. Sado përpjekje për t'i vendosur  prapashtesa Thesprotisë, ajo krahinë nuk ka qenë dhe as nuk mund të jetë greke apo greece.                            .         

Vijon nesër pjesa e dytë