Çaush Kullafi: Selim Rasim Palushi, mësuesi i parë dhe misionari i dijes në trevën e tij

Shkruan: Çaush Kullafi

Ne vitin 1945, Shqipëria, e dalë nga Lufta e Dytë Botërore, kishte përballë një realitet dramatik: ekonomia e infastruktura e rrënuar dhe mbi të gjitha, një nivel shumë i ulët arsimimi, pasi pjesa më e madhe e popullsisë ishte analfabete. Në fshatra, mësimi ishte kufizuar vetëm në mejtepe, ku mësohej kryesisht shkrimi i alfabetit arab dhe elementë të fesë, ndërsa gjuha shqipe dhe dituritë bazë mungonin. Në këtë kontekst të ri shoqëror dhe politik, u shfaq një kërkesë e natyrshme dhe e fuqishme: hapja e shkollave shqipe. Për shkollën e fshatit Palush në përbërje te zonës së Kalasë së Dodës, e hapur në vitin 1945, flet një dokument i arkivit të Komitetit Ekzekutiv Kukës i datës 24.12.1945 ku thuhet: “ Dy ditë më parë u paraqitën në Ministrinë e Arsimit , His Palushi dhe Zenun Palushi. Ata deklaronin se vinin të deleguar nga populli i katundit Palush për celjen e shkollës si dhe po përgatisnin dhe mësuesin e tyre. Po për këtë kërkesë shkruan edhe revista “Shkolla e Re, nr 2 /1946 ku thuhet : “Dy fshatarë nga fshati Palush kërkojnë me insistim hapjen e shkollës në fshatin e tyre . Ishin me qeleshe e veshje lumjane , e flisnin sikur te kishin shkollë. (Mësuesin e kishin përgatitur në internatin Kosova te Krumes.)

Mesusesi për të cilin bëhet fjalë është Selim Rasim Palushi. (Libri Gjurmë në katër Bajrakë i autorit Fejzulla Gjabrit fq 108). Kjo dëshmon vendosmerinë dhe largëpamesinë e popullit të zonës , në ato vite të largëta dhe të vështira, tregon mençurinë dhe kurajon e dy burrave fisnikë, ku me paraqitjen dinjitoze në Ministrinë e Arsimit të kohës 1945, sikur të ishin të shkolluar, bindën Ministrin e Arsimit Kristaq Çipo, i cili urdhëroj hapjen e shkollës. Me këtë veprim të guximshëm dhe fisnik i është shërbyer zonës dhe brezave të ardhshëm për shkollimin në gjuhën shqipe. Me 15 nëntor 1945 hapet shkolla e parë në fshatin Palush, me mesues Selim Rasim Palushi. Si lokal për shkollën u përdor mejtepi i xhamisë dhe u rregjistruan 32 nxënës, që për kohën ishte nje numër shumë i lartë. Në vitin 1946 u mobilizua populli dhe në mes të fshatrave u ndertua shkolla e re për fshatrat, Palush, Bushtricë , Matranxh dhe Gjegje. Kjo shkollë hapi dyeret në vitin shkollor 1946- 1947 me tre klasë me mesuesin e parë vendas Selim Palushi. Ky institucion modest, por me vlera të jashtëzakonshme, shënoi një kthesë të madhe në jetën e katër fshatrave. Për herë të parë, fëmijët e kësaj zone morën mësim në gjuhën shqipe, duke u shkëputur nga tradita e ngushtë e mejtepeve dhe duke hyrë në rrugën e dijes moderne.

Edhe pse kanë klauar afro 80 vite, mesuesi i parë mbetet në kujtesë të zonës dhe historikun e shkollës. Katër fshatrat e Kalasë së Dodës , Palush, Bushtricë, Matranxh dhe Gjegje kanë një shkollë të parë të përbashkët (1946 ) dhe mësues të parë Selim Rasim Palushin (1945). Mësues Selimi, biri i zonës, i cili me përkushtim dhe vizion u bë mësuesi i parë i fshatit dhe i të gjithë krahinës. Dhe padyshim, figura e mësuesit të parë të kësaj shkolle, Selim Rasim Palushi, ishte guri themeltar i edukimit në këtë zonë. I lindur në vitin 1928, ai u rrit ne familjen e madhe Palushi, me tradita të forta kulturore dhe me një sistem rregullash fisnore, ku virtytet trashëgoheshin brez pas brezi . Familja Palushi përfaqësonte një nga modelet më tipike të familjeve tradicionale shqiptare, ishte një familje e dëgjuar lumjane me taban arsimdashës, bese, mikpritje dhe bujarie. Kjo familje mishëronte harmoninë mes brezave, respekti i ndërsjellë brenda fisit , ndërsa solidariteti dhe ndihmesa reciproke shërbenin si shtylla të forta të unitetit shoqëror në zonë dhe me gjërë. Kjo familje shquhej ndër breza për trimëri dhe atdhedashuri, duke dëshmuar përkushtim të palëkundur ndaj tokës amtare dhe idealeve të lirisë. Vlerat themelore që e karakterizonin ishin: respekti për mikun, si shprehje e mikpritjes tradicionale shqiptare, dhe vendosmëria për të luftuar armikun, si detyrim moral e historik ndaj mbrojtjes së nderit dhe trojeve. Në këtë mënyrë, familja Palushi nuk është vetëm një trung fisnor me rrënjë të thella historike, por edhe një model vlerash morale, etike e kombëtare që mishërojnë shpirtin e shoqërisë shqiptare ndër shekuj.

Më 15 nëntor 1945, në një ditë që hyri në historinë e Malësisë, pranë xhamisë së fshatit Palush u hap shkolla e parë shqipe. Pikërisht aty nisi rruga e shenjtë e mësuesit Selim Rasim Palushi, i cili, me vetëmohim e dashuri, mori mbi supe barrën e edukimit të brezave të parë në gjuhën amtare. Ky hap nuk ishte thjesht një ngjarje arsimore, por një akt i madh atdhetarie, sepse shkolla në gjuhën shqipe ishte identitet, dinjitet dhe liri. Formimin e tij arsimor e nisi në mejtepet e kohës, për ta vazhduar në internatin “Kosova” të Krumës dhe më tej në disa kurse kualifikimi në Shkodër, etj ku u vleresua me rezultatin maksimal te kohës. Ky rrugëtim arsimor e bëri të përgatitur si arsimtar modern, duke bashkuar dijen tradicionale me frymën e re të kohës. Selim Palushi mishëronte tiparet më të vyera të malësorit: burrërinë, besën, fjalën e mbajtur, mikpritjen dhe mbi të gjitha ndjenjën e thellë të përgjegjësisë ndaj komunitetit të tij. Këto cilësi e bënë atë jo vetëm një mësues, por edhe një model frymëzimi për nxënësit dhe bashkëfshatarët. Figura e tij nuk mbetet vetëm në kujtesën e brezit të parë të arsimuar në këtë shkollë, por edhe në historinë më të gjerë të arsimit kombëtar si një nga ata misionarë të dijes që, me sakrificë dhe përkushtim, mbollën themelet e edukimit dhe kulturës në zonat më të thella malore. Mesuesi Selim Palushi, Gjatë 40 viteve të tij në arsim, në shkollat e Bushtricës, Cajës dhe Kalisit, u bë simbol i përhapjes së dijes, i rregullit e i disiplinës, por edhe i dashurisë për nxënësit. Ai ishte mësues i fjalës së qartë, i mendimit të hapur, përçues i së resë dhe udhërrëfyes i përparimit. Në figurën e tij përqafoheshin roli i mësuesit, i edukatorit autoritarë, i këshilltarit dhe i atdhetarit. U njoha me ditarin dorëshkrim origjinal te vitit 1946 te mësuesit Selim Palushi i ruajtur deri tani. Në këtë ditar dhe shënime të tjera, më befasoi korrektesia maksimale raportuese në seksionin e Arsimit të Kohës në Bicaj, në mbledhjet e popullit dhe në Keshillat Popullore të kohës(1946-1947).

Konkretisht në rapotimin mujor pranë Këshillit Popullor të fshatit dhe seksionit të arsimit, nënprefektura Bicaj të datës 18.07.1947 , thuhet: "Si mësues, megjithëse me nivel arsimor jo të plotë, por vullnet të shumët, jam munduar me të gjitha fuqitë e mia, për të dhënë kontributin t‘em në lëndët e arsimit fillor, si brenda dhe jashtl shkollës, tue i shërbyer popullit në çdo pikpamje, në çdo mbledhje ndodhem pranë katundit tue u mundue me cdo mjet për ti sqarue e bindur për rrugën e drejtë të udhëzimeve nga Fronti, Pushteti dhe Rinia." Kjo ishte thjeshtësia, përgjegjësia, korrektësia dhe llogaridhënia e mësuesit, që rrjedhimisht të bënte të dashur, të besuar dhe autoritarë para nxënsëve dhe komunitetit. Në vitet 1950, mësues Selim Palushi drejton edhe kurset e luftës kundër anafalbetizmit, për tu berë mësues edhe i të rriturve, të cilët me konsideratë gjatë gjithë kohës edhe pse të moshuar me respekt i drejtoheshin “Mesusi Selim”. Në ditarin dorëshkrim origjinal të mesues Selim Palushit, në raportimin në nëprefekturën Bicaj datë 18.07.1947, thuhet: "Kursistë analfabeti ( pjesmarrës 33 burra dhe 60 gra gjithësej 93), deri tani si burrat ashtu dhe gratë kanë mësuar dhe përvetësuar gërmat e mëdha dhe numerat deri ne 10." Kontributi i mësues Selim Palushit është vlerësuar ne nivel lokal por dhe ne nivel kombëtar, duke u dekoruar tri herë nga Presidiumi i Kuvendit Popullor, konkretisht; Në vitin 1961 me dekret nr.3225 me “Medaljen e Punës”, me motivacion: “ është dalluar për punë të mirë në edukimin dhe mësimin e brezit te Ri”. Në vitin 1980 me dekret nr.6224 me “Medaljen Naim Frasheri”, me motivacion: “ është dalluar në edukimin e Brezit tl Ri dhe si Aktivist i mirë shoqëror” . Në vitin 1995 me dekret presidencial nr.19953 me “ Urdhërin Naim Frasheri te Klasit II” me motivacion: “

Për rezultate të larta në punën mësimore dhe edukative" Por, Kontributi i mësuses Selim Palushit, është vlerësuar nga zona, nga ish nxenesit e tij, si dhe është vlerësuar maksimalisht edhe në gjithë shkrimet dhe botimet e shumta të pas vitit 1990, nga disa autorë të nderuar, të cilët me mirënjohje edhe sot e kujtojnë dhe e shkruajnë “Mesuesi Selim”, veçanerisht ish nxenesit e tij; Xhavit Lashi, Fejzulla Gjabri, etj. Mësues Selim Palushi, ndërroj jetë në vitin 2001 në moshen 73 vjecare, në qytetin e Kukesit. Familja zbatoi porosinë e dhënë prej tij, duke e varrosur në Fshatin Palush, aty ku lindi, mësoi dhe vendin ku filloi punë si Mesues i Parë. Edhe pse u nda nga jeta në vitin 2001, kujtimi i tij mbetet i pavdekshëm. Mësuesi Selim Rasim Palushi është dhe do të mbetet pishtari i arsimit të zonës dhe në veçanti të fshatave Palush, Bushtricë Matranxh dhe Gjegje, një figurë model që i dha dritë arsimit, identitetit kombëtar dhe virtyteve qytetare. Ai nuk ishte vetëm një mësues, por një udhëheqës shpirtëror, që e ktheu dijen në forcë emancipimi dhe burrërinë në shembull të përhershëm për brezat pasardhës. Kujtimi për mësuesin Selim Rasim Palushi nuk është një kujtim i zakonshëm, i kufizuar vetëm në rrethin e ngushtë të familjes dhe njerëzve të dashur. Ai është një faqe e ndritur e historisë së arsimit kombetare dhe në gjithë zonën e Kalasë së Dodës; është një testament i gjallë, një trashëgimi shpirtërore e cila kalon nga brezi në brez si një udhërrëfyes i sigurt për vlerat e dijes, kulturës dhe njerëzillëkut. Në figurën e tij gërshetohen virtytet më të larta të malësorit shqiptar: burrëria, besa, fjala e mbajtur, mikpritja dhe ndjenja e përgjegjësisë ndaj komunitetit.

Më shumë se një mësues i thjeshtë, ai ishte një themelues i vërtetë i kulturës së dijes në një trevë ku arsimimi përjetohej jo si një e drejtë e zakonshme, por si një mision kombëtar. Kjo figurë e ndritur nuk shuhet as nga koha, as nga harresa, sepse sakrifica dhe ndershmëria e tij janë të skalitura në kujtesën e brezave që mësuan prej tij dhe të atyre që më vonë dëgjuan rrëfime për të. Ky shkrim, i përgatitur me respekt dhe dashuri, synon të mbetet një çertifikatë e përhershme kujtese dhe mirënjohjeje, jo vetëm për familjen e tij, por edhe për të gjithë komunitetin që u ndriçua nga drita e dijes së tij. Nëpërmjet tij nderohen të gjithë ata arsimtarë idealistë që, me mund dhe përkushtim, hapën shtegun e diturisë dhe bënë të mundur që brezat e rinj të shikonin më qartë horizontin e së ardhmes. Ata ishin dhe mbeten monumente të gjalla të kulturës, të shpirtit fisnik dhe të patriotizmit shqiptar. Në kujtesën e përbashkët, figura e mësuesit të parë Selim Rasim Palushi nuk është vetëm një emër, por një dritë udhëzuese, një simbol i përjetshëm që frymëzon dhe do të frymëzojë gjithmonë.