Zambaku i Ujit të Liqeneve të Dumresë

Zambaku i Ujit të Liqeneve të Dumresë

F. Terziu

Në vitin 1981 koha e aksioneve na shpuri në Dushk të Gjyralës. Me këtë rast ndërsa shijonim jetën ndryshe të atij fshati (të ndarë në dy grupe, në të lirë dhe të kontrolluar, në fshatarë të varfër dhe të tjerë të internuar), ndjenim dhe erën e zambakëve të ujit, atyre që i kishte bërë dhuratë natyra, dhe atyre që i bënte mrekullia e duarve të skulptorit të një prej djemve të Bedri Spahiut, ose burrit të internuar të nomenklaturës komuniste, që gjithnjë shafqej me kostum të bardhë. Zambakë të tillë jo vetëm zbukurojnë ujërat e liqeve të Dumresë, por dhe qasin dhe arsyet e tyre për lidhjet e kulturave. Këto zambakë janë karakteristike më së shumti e liqenit të Seferanit. Janë shfaqur dhe në liqenet e tjera, por kohët e fundit, aty nga mesi i vitit 2018-të, zambakët e ujit janë shfaqur edhe në liqenin e Belshit duke i shtuar atij një tjetër bukuri.

Çfarë janë për vendasit

Askush nuk ka një ide të qartë, por nëpër kohëra të tjera, nga vetë fjala emërtese e zonës Dumre, (duam-re) ka rrjedhur dhe një shenjë mitike si pasojë e lotëve të lutjes për shi në atë zonë, thuajse të thatë. E kështu ajo që thuhej dhe thuhet ndoshta shkon më tutje tek folja druhet, pra hezitohet të shkruhet. E gjitha, ndoshta ka ndodhur ngaqë zambakët e ujit në këto liqene kanë mistere të tjera, por këto struken në heshtje, kur shikohen si bukuri e radhë, që vetë natyra i ka falë.

Në shikim të parë, dikush nuk mund të mendojë shumë për lulen e zambakut të ujit. Simetria dhe ngjyrat e bimës janë të mrekullueshme, sigurisht, por nën pjesën e jashtme delikate të lotusit qëndron një kuptim më i thellë gati i vjetër sa koha. Lulja mban peshë të madhe simbolike në shumë kultura Lindore dhe konsiderohet si një nga bimët më të shenjta në botë. Pra, çfarë ka të bëjë me këtë lulëzim specifik që e bën atë kaq të veçantë?

Për të filluar, zambaku i ujit ka një cikël jetësor ndryshe nga çdo bimë tjetër. Me rrënjët e tij të mbyllura në baltë, ajo zhytet çdo natë në ujin e lumit dhe për mrekulli ri-çel të nesërmen në mëngjes, me gaz të pastër. Në shumë kultura, ky proces e lidh lulen me rilindjen dhe ndriçimin shpirtëror. Me procesin e tij të përditshëm të jetës, vdekjes dhe përsëritjes, nuk është çudi pse lotusi mban një simbolikë të tillë.

Për shkak të këtyre kuptimeve, zambaku i ujit shpesh shihet së bashku me figurat hyjnore në disa kultura. Për egjiptianët, lulja përfaqëson universin. Në kulturën hindu, thuhet se perënditë dhe perëndeshat u ulën në fronet e lotusit. Dhe një histori e gjatë Budiste thotë se Buda u shfaq në majë të një lotusi lundrues dhe hapat e tij të parë në Tokë lanë lulet e lotusit

Po aq hyjnore sa Zotat, lulja e rilindjes mendohej se përmbante edhe veti magjike. Egjiptianët e lashtë besonin që lotot kishin aftësinë për të ringjallur të ndjerin, siç shihet në magjitë e transformimit të Librit të të Vdekurve.

Ku mbetet simbolika

Çdo ngjyrë lule gjithashtu ka simbolikën e vet. Për praktikuesit budistë, një lotus i bardhë simbolizon pastërtinë, ndërsa një lotus i verdhë shoqërohet me ngritje shpirtërore. Sidoqoftë, pyetja e vërtetë mbetet: si e ka fituar lulja një domethënie kaq gjithëpërfshirëse shpirtërore?

Ringjallja e përditshme e lules lotus është sigurisht interesante, dhe me siguri simbolike e ringjalljes. (Kjo e bën atë dhuratën e përsosur për këdo që shërohet nga dëmtimi ose një përvojë traumatike.) Por lulja gjithashtu ka një vullnet magjepsës për të jetuar. Një farë zambak uji mund të përballojë mijëra vjet pa ujë, në gjendje të mbin mbi dy shekuj më vonë.

Zambaku i ujit në vende të tjera

Lulja gjithashtu çel në vendet më të vështira siç është balta e ujit të errët të lumit në Australi ose Azinë Jugore. Jo vetëm që gjen vend të shenjtë në pleh, por për shkak të shtresës së dyllit të mbrojtjes në petalet e saj, bukuria e saj nuk ndikohet me lehtësi kur ajo lulëzon çdo mëngjes. Ajo vazhdon të ringjallet vetvetiu, duke u rikthyer po aq e bukur sa u pa për herë të fundit. Me një refuzim të tillë për të pranuar humbjen, është pothuajse e pamundur të mos e shoqërosh këtë lule me një besim të palëkundur. Megjithëse kulturat kryesisht e kanë quajtur zambak uji si një figurë shpirtërore, është më emblematike e besimit brenda vetes sonë. Është veçanërisht ajo që proverbi budist synon të ndërtojë; jetesa e jetës me besim të palëkundur, siç bën zamabaku i ujit, ai siguron ringjalljet më të bukura.