Nga Juliana (Saliasi) Troci
Ajo mbylli sytë teksa ndjeu violinat t’i drithëronin shpirtin. Përkundej me to duke fiksuar ato imazhe duarsh femërore që përkëdhelnin apo ngacmonin ethshëm telat e shtrirë si linjat e një jete…
Dukej se çdonjëri në atë sallë kishte diçka të veten aty: një kujtim, një mbresë, një copëz jetë, një çast të paharruar që zgjonte buzëqeshje dhe mall sa herë prekej lehtë në kujtesë…
Dhe tingujt vazhdonin; ata vinin ëmbël e më pas lartoheshin bashkë me rrahjet e shtuara të zemrës e mornicat nëpër trup. Shumë prej dëgjuesve qendronin symbyllur, duke u përpjekur t’i rrëmbenin, t’i përjetonin e t’i mbanin përjetësisht brenda vetes ata tinguj.
Të tjerët vështronin ngultas orkestrën që ekzekutonte; ndiqnin çdo lëvizje, çdo emocion të vetë këtyre njerëzve që luanin duke përkundur kokën lehtë sa majtas-djathtas, të përkushtuar tërësisht aty, madje deri edhe në buzët e tyre dukej se i lexoje ato nota ndërkohë që interpretonin.
Shumë prej dëgjuesve ishin armiq të përhershëm të asaj salle. Ata njihnin çdo pjesë të ekzekutuar aty, çdo triumf. Dokumentarë të gjallë të dhjetra e dhjetra kompozimeve, diskutonin gjithëmonë pas çdo koncerti, duke krahasuar atë të fundit me të mëparshmit.
Por, gjithesesi, më të përfolurat mbeteshin ato që kishin lënë më tepër e më thellë gjurmë në zemrat e këtyre njerëzve, dhe pjesët e tij qendronin gjithmonë në Tryezën e Arisrtikracisë, përfaqësues të denjë të asaj që arrin të krijojë e të përcjellë nota.
Këta njerëz mendonin se ky njeri kaq i njohur e po aq misterioz, ruante një të fshehtë. Nuk mund të ishte vetëm talenti, guximi dhe shpirti i tij krijues. Diçka fshihte ky njeri. Në kaq e kaq vite triumfesh e arritjesh, ata njihnin vetëm krijesën e tij, e fare pak atë: kush ishte ai, përse kaq shumë rezerva…
E megjithëse ky mendim i impenjonte gjatë, së fundmi mjaftoheshin me aq sa u kishte dhënë ai, duke menduar se ky njeri ishte po aq i mrekullueshëm sa edhe notat e tij.
Dhe në çastet që po flasim, ata e kishin harruar atë dhe vazhdonin të qendronin symbyllur, ashtu si fëmija që shijon qumështinë e jetës prej gjijve të nënës, ashtu dhe ata përjetonin harmoninë plot mrekulli të notave që dilnin nga shpirti i tij. Të tjerët, ata që vinin për të disatën herë, qendronin ulur në vendet e tyre, mu si nxënësit në bankat e shkollës kur përqendrohen pas fjalëve të mësuesit e përpiqen të përthithin sa më shumë…
Dhe të tjerë akoma, që ishin të pranishëm për herë të parë, dëgjonin të qetë e të kënaqur. Kur mendonin që ishin aty e jo diku tjetër, duke bërë diçka të zakonshme për ta, i shihje të buzëqeshnin lehtë…
Koha marshonte drejt fundit të koncertit. Salla ushtonte e gjitha nga ajo mrekulli tingujsh: violin plot hire, pianoja që buzëqeshte, trombat e sigurta, trili endacak, violinçeli plot magji në çdo hap. Çdo spektator në vendin e vet ndihej kaq rehat, pavarsisht nga ç’mendime e problem mund të kishte patur në mendje më parë. Çdo tingull i ledhatonte zemrën apo i ngacmonte thellë atë; ata e ndiqnin pas, përhumbur krejtësisht pas tij…
Vetëm ai qendronte i ftohtë dhe, si përherë, ishte i vemendshëm për gjithçka: çdo reagim, çdo lëvizje dhe çdo shikim dukej se reflektohej tek ai, ashtu sikurse dhe tingujt e tij pushtonin çdo mendje dhe mbushnin çdo shpirt.
Qendronte pa lëvizur në karrigen e tij, i sigurtë si për herë. Sytë e tij ishin kaq të kthjellët e kaq të trishtë. Pas çdo koncerti ai mbyllej në dhomën e vet, vështronte partiturën dhe pyeste veten:
- Çfarë mungonte ende? Përse s’arrij ta gjej…përse?! Një jetë të tërë që merrem me muzikë, ku janë ata tinguj që kërkoj, ku ka humbur ajo harmoni-delir i mendjes së lodhur…?
E teksa harqet vallëzonin magjishëm, ndjeu dy buzë mbi faqe, lehtë. Ah, e adhuronte gjithë atë mirësi…
-E mrekullueshme babi, si përherë! Përgëzime! Të kam shumë xhanë! Duhet të shkoj tani, kam takim në fakultet.
-Mirupafshim, e shtrenjta ime, - pëshpëriti ai teksa ia mori dorën e brishtë e ia vendosi pranë zemrës. Ajo e vështroi plot ëmbëlsi dhe u largua, ndërsa ai ktheu kokën duke e ndjekur me sy, deri sa ajo u zhduk si një engjëll mëngjesi që lë pas dritën e vet. Ai fëmijë ishte gjithçka kishte në botë, dhe notat e tij e kishin ndjekur kudo, që nga hapat e parë deri në pavdekësi. Nuk mund të jetonte pa të, pa buzëqeshjen e saj, pa sytë plot dritë, pa zërin e ëmbël si një tingull i brishtë, ishte gjëja më e shtrenjtë që kishte në jetë.
Muzika vazhdonte. Harmoni tingujsh përkundnin lehtë dëshirat-sunduese
Legjitime të ambjentit përrreth. Dhe dalëngadalë, frymëmarrja shpeshtohet, mornicat fillon dhe e i ndien kudo nëpër trup; ndihesh keq në ankth nën një emocion që rritet në vazhdim, deri sa shpërthen në një të qeshur marrëzie e kërkon të ngopesh me ajër, i kthjellët në pafundësi…
Pas një pause të shkurtër, salla shpërtheu në duartrokitje. Dukej se në sytë e tyre kishte falenderime të pafundme për gjithë këtë. Kjo ishte si përherë mbyllja triumfuese e asaj çfarë krijonte ai.
