Prof Dr Fatmir Terziu
Mid’hat Frashëri (Lumo Skëndo), në një intervistë të papublikuar në fillimin e Nëntorit 1949, dhënë gazetës britanike “Aberdeen Journal” shprehet se “Shqipëria është fuqia balancuese në Ballkan”. Me fjalët e tij të matura dhënë korrespondentit diplomatik të Britanisë, John Fisher, ai flet për rëndësinë e vërtetë të vendit ballkanik në politikën ndërkombëtare dhe në rolin që ajo po merr përditë.
John Fisher[1] e cilëson mendimin e Mid’hat Frashërit (Lumo Skëndo) si një ‘mendim monarkist në opinion, që ka shumicën e ithtarëve të tij në gjysmën jugore dhe në një masë veriore të vendit’, ose ‘një çifligar shqiptar i Jugut të vendit, ish ministër shqiptar në Athinë, një njeri politikan dhe që është liberal dhe që është më i fuqishmi në jug të vendit’.
Mendimet e Frashërit në këtë intervistë që flet më shumë me fjalë të seleksionura nga Fisher janë të qarta dhe të prera: “Fjalët e mia më duket se janë të mjaftueshme dhe shqetësuese. Shqipëria ka zënka me ve ndet perëndimore. Me ta ajo mund të sillej ndryshe. Ajo duhej të kishte më shumë vëmendje se ajo që ka fituar Tito.
“Grindja” me SHBA dhe mëria britanike
Shqipëria ka kaq kohë që është grindur ashpër me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, aq sa amerikanët nuk janë të përfaqësuar edhe në Tiranë. Instancat e Britanisë janë ende duke kërkuar kompensim për dëmin e bërë nga shqiptarët që vendosën mina në afërsi të Kanalit të Korfuzit në vitin 1946. E gjitha kjo shton deri në një shumë probleme për Shqipërinë dhe, në fakt, e bën të duket pothuajse e pashmangshme që disa lloj përplasjesh do të vijnë. Në këtë moment as Tito, as Stalini do të jetë e ngjarë të mos kenë fuqi të ndërhyjnë drejtpërdrejt në atë që mund të bëhet shpejt një plagë shumë e rrezikshme. Shumica, e ndoshta të dyja palët, jugosllave dhe ruse, do të luajnë ndeshjen e pritjes.
Një situatë e tillë pastaj mund të lindë arsye të tjera, në të cilin Hoxha s’do të jetë në gjendje për të mbajtur kontrollin në asnjë nga rajonet më të largëta të territorit të tij. Autoriteti i tij mund të jetë i mbyllur përfundimisht në rajonet bregdetare. Ky zhvillim do të cojë pothuajse në izolim, dhe kjo mund të merret si e mirëqenë dhe fati për popullin e një vendi që ka zgjedhur tashmë njeriun që ata shpresojnë por që i vret shpresat me padukje, ky Enver Hoxhë e çon popullin në izolim, pra’.
Shqipëria ka bërë një marrëveshje me telashe në mënyra të ndryshme
Duke theksuar që në fillim, bazuar në fjalët e Mid’hat Frashërit, John Fisher e shtron shkrimin e tij në këtë mënyrë: “Shqipëria është një vend i cili ka bërë një marrëveshje me telashe në mënyra të ndryshme, ajo është aleate me Rusinë, antagoniste me Greqinë dhe tani me Jugosllavinë.”
Ai vazhdon duke theksuar se “Tridhjetë e shtatë vjet më parë, Shqipëria u çlirua nga sundimi turk. Pak ditë më parë Winston Churchill e përshkroi këtë shtet tepër të prapambetur ballkanik si “një nga njollat më të mëdha për rrezikun” e asaj që sjell çdo orë. Shqipëria për shumicën e njerëzve është një tokë e banditëve, shkëmbinj dhe akra shterpe, vështirë që do të merren seriozisht në një botë të dominuar me kaq shumë probleme të tjera. Por ajo është pasojë e kaq pak gjeravë? Manteli i saj dhe politika kanë vërtet mbështetje? Akulli i hollë në Shqipëri sot është duke u trashur më shumë se kudo tjetër në Ballkan”, unë duhet të them, sqaron në shkrimin e tij John Fisher.
Kusuret me Enver Hoxhën
Fisher shkruan për Enver Hoxhën: “Brenda pak ditëve të kaluara Enver Hoxha, ish shitës duhani, tani sundimtar i vendit ka qenë gjatë rrugës për në Moskë në vizitën e tij të dytë të këtij viti, ku ai firmosi që të lejohet vendosja për 3000 teknikët rusë që të hyjnë në vend për të zëvendësuar ato që jugosllavët kishin planifikuar. Pak ditë më parë porti kryesor i Vlorës u deklarua i mbyllur për të gjitha misionet diplomatike me përjashtim të Rusisë. Çdo klishe e mbingarkuar me punë që është përdorur në lidhje me Ballkanin, duke përfshirë edhe fuçi baroti, tani vlen edhe për Shqipërinë dhe ka të paktën tre siguresa në trenin e saj mistik”.
Roli grek dhe ish-jugosllav
Duke filluar nga jugu, ju keni faktin se Shqipëria është ende zyrtarisht në luftë me Greqinë, dhe grekët kanë hesape te vjetra për të paguar. Për një kohë të gjatë ata kanë pohuar se pjesa jugore e Shqipërisë me të vërtetë i takon atyre. Pastaj nuk është Tito, i cili është i vendosur për të mos lejuar që Shqipëria të përdoret si një bazë Kominformi kundër tij?
Afërsisht një milionë e gjysmë shqiptarë jetojnë në Jugosllavi dhe janë subjekte të Titos. Shqiptarët nën diktatin jugosllav janë më të begatë se vëllezërit e tyre përtej kufirit, dhe mund të përdoret për të ndezur deri tani një “Union” fushatë brenda Shqipërisë”...
[1] Korrespondent diplomatik britanik John Fisher shkruan: “Shqipëria është Fuqia e Bilancit në Ballkan”… ... Shqipëria është Fuqia e Bilancit në Ballkan. Shqipëria është një vend i cili ka shkaktuar një trazirë në mënyra të ndryshme - ajo është aleate e Rusisë, antagoniste me Greqinë dhe tani me Jugosllavinë. JOHN FISHER, korrespodenti ynë diplomatik, tregon për rëndësinë e vërtetë ... Botuar: e mërkurë 23 nëntor 1949. Gazeta: Aberdeen Press dhe Journal. Qarku: Aberdeenshire, Skoci.
