SHPENDI TOPOLLAJ: GJUHA SHQIPE DUHET MBAJTUR GJITHMONË E PASTËR

 Gjuha është burimi i dijes dhe fryma e një Kombi.

  Shtjefën Gjeçovi

   Filozofi themelues i egzistencializmit M. Heidegger, i diskutueshëm në qëndrimin e tij politik, thosh diçka të padiskutueshme, se “Gjuha është tepër e rëndësishme për t`ua lënë vetëm gjuhëtarëve”, ndaj dhe unë pa qenë i tillë, po marr guximin të jap disa mendime rreth përdorimit të gjuhës shqipe të folur apo të shkruar, kryesisht nga gazetarët, opinionistët dhe politikanët. E mora këtë guxim, pasi kam konstatuar se shqetësimi i Tajar Zavalanit që vërente: “E mjera gjuha shqipe, ç`i punojnë e s`ka gjuhë të ankohet”, vazhdon të mbetet aktuale edhe sot e kësaj dite. Nuk e kam fjalën për futjen shpesh edhe dhunshëm, të fjalëve të huaja në të folurit dhe të shkruarit e përditshëm, pra jo për ato eksplicitet, akseset apo prevalonet, por për shëmtimin që i bëhet vetë gjuhës tonë, duke i përdorur ato pa vend ose duke mos i shqiptuar drejtë.

Në të vërtetë, ne kemi përgjithësisht intelektualë me aftësi të admirueshme si në ato që shkruajnë, ashtu edhe me saktësinë dhe elokuencën që tregojnë nëpër diskutimet e tyre. Por njëkohësisht janë edhe disa, kryesisht të rinj që dalin nëpër ekrane televizive, emisione radiosh apo faqe gazetash që ca nga pakujdesia e ca nga padija, i shqiptojnë fjalët shumë gabim, duke harruar se vetë ata mbeten modeli sesi duhet folur me llogjikë, bukur, dhe pa u shmangur nga normat e drejtëshkrimit.

Po ndalem vetëm te disa shembuj: Në vend të Plenumi, thonë Pleniumi, në vend të Tradhti, thonë Tradhëti, në vend të Përgatit, thonë Pregatit, në vend të Nëpunës, thonë Nënpunës, në vend të Gjigant, thonë Gjigand, në vend të Perspektivë, thonë Prespekivë, në vend të Perfekte, thonë Prefekte, në vend të Qendror, thonë Qëndror, në vend të Demonstroj, thonë Demostroj, në vend të Konshient, thonë Koshient, në vend të Konvaleshencë, thonë Kavalishencë, në vend të Pasur, thonë Patur, në vend të Dakord, thonë Dakort, në vend të Shfletoj, thonë Çfletoj, në vend të Pajis, thonë Pais, në vend të Mirëmëngjes, thonë Mirëmëngjez, në vend të Mjegull, thonë Mjergull, në vend të Qira, thonë Qera, në vend të Autobus, thonë Autobuz, në vend të Motoçiklist, thonë Motorrçiklist, në vend të Ndërrim, thonë Ndrrim, në vend të Kamerier, thonë Kamarier, në vend të Gjysmë, thonë Gjysëm, në vend të Peizazh, thonë Peisazh, në vend të Çlodh, thonë Shlodh, në vend të Shpronësoj, thonë Çpronësoj, në vend të Shfletoj, thonë Çfletoj, në vend të Karrierë, thonë Karrjerë, në vend të Krikëll, thonë Kriko, në vend të Skarë, thonë Zgarë, në vend të Salsiçe, thonë Salçiçe, në vend të Mia, thonë Mija, në vend të Infarkt, thonë Infrakt, në vend të Reanimacion, thonë Reminacion, në vend të Përshkoj, thonë Përshkruaj, në vend të Ndiej, thonë Ndjej e anasjelltas, etj. etj.

Pastaj, nuk tregohen të vëmendshëm dhe moderatorë me emër, kur pyesin “Kush është mendimin juaj?”, në vend të “Cili është mendimi juaj?”, duke harruar se Kush përdoret për njerëzit, e Cili(a) për sendet e kafshët. Se nuk mund të thuash njësoj, si Kush Ministër e Kush ujk. Po ashtu, para foljes harrohet ajo Të - ja e njohur, si p.sh.: Duhet: Do të mendohem e jo Do mendohem. Apo nuk dallohet ai rregulli i cili kërkon që fjala lidhëse Te dhe Tek të përdoren; e para, kur pason një fjalë me bashkëtingëllore dhe e dyta, kur pason një fjalë me zanore, si p.sh.: Po shkoj te shkolla dhe Dua të shkoj tek Opera.

Në pasaportë a dokumet zyrtar një gërmë i hap gjithkujt telashe të mëdha, kurse nëpër ekrane e gazeta shpesh emrat e njerëzve ndryshohen si ç`ndodh rëndom me Presidentin Vuçiç, që e quajnë Aleksandar dhe ia thonë Aleksandër. Le pastaj kur dikush për të bërë përshtypje i referohet mitologjisë dhe gati na lë me gojë hapur duke na kujtuar Shpatën e Demokleut. Ai është dashur ta dijë se ajo shpata nuk i përkiste fare Damokleut i cili ishte një oborrtar i urtë e të bindur, por mbretit të Sirakuzës, Dionizi i Parë Plaku, i cili për të tmerruar ata që e rrethonin ja kishte vënë atij mbi kokë shpatën e lidhur me një fije nga bishti i kalit, si për t`u thënë se askush nuk është i sigurtë, qoftë edhe në lumturinë e tij. Dhe ashtu ngjau vërtetë, se e vranë kundërshtarët kur ishte vetëm dyzetepesë vjeç. Por ja që edhe vetë gjuha qenka e pasigurtë nga gabime në dukje të vogla, të bëra nga ata që harrojnë këshillën e Volterit se “Duke lexuar autorët që shkruajnë mirë, mësohesh të flasësh mirë”.