Sakip Cami: Nikollë Keta (Nicola Chetta)....

Studiuesi i parë arbëresh që vërtetoi origjinën pellazgjike të shqiptarve Nga Sakip Cami Nikolla Keta lindi më 12 korrik 1741, ai ka qenë shkrimtar, poet dhe prift arbëresh. Nikolla lindi në qytetin Kontesa Entellina të Sicilisë dhe u edukua në një seminar katolik italo-shqiptar në Palermo. Në vitin 1777 N. Keta ariti të marrë vendin e rektorit në këtë seminar dhe vijoi karierën e tij në mënyrë të shkëlqyer në këtë seminar. Nikollë Keta ka shkruar pjesë fetare si prift, por edhe vjersha në gjuhën shqipe si dhe ka kompozuar sonetën e parë shqiptare (Robert Elsie) Nukollë Keta është marrë me studimin e historisë së lashtë dhe në vitin 1777 arriti i pari në përfundimin që shqiptarët kanë origjinë pellazgjike. Kjo është një arritje e madhe e Ketës, që mbështetet edhe sot nga studiuesit e përparuar shqiptar. (Elena Kocaqi) Nikollë Keta ka formuluar edhe sonetën e parë. Për këtë poet dhe studiues të shquar ka shkruar profesori arbëresh Matteo Mandala, anëtar i ASh të Shqipërisë. Nikollë Keta vdiq më 15 dhjetor 1803 në vendlindje. Studiuesi Azis Keta, njëkohësisht edhe pasardhës i Ketës shkruan për N. Ketën: Nikolla nuk botoi për së gjalli dhe vepra e tij (në doreshkrim), ose u keqperdor nga te tjerê, ose mbeti e pa ruajtur e botuar. Kur u gjet krijimtaria e tij, u skedua dhe u vendos ne ruajtje.

Nikollë Keta (Nicola Chetta)

U referua (si informacion) për herë të parë në Konferencen Albanologjike( 1968) , ku Aleks Buda do të shprehej: Krijimtaria e Ketĕs është një zbulim i madh. Ndërsa Eqrem Çabej do të shprehet: “Me zbulimin e veprës se Ketës, Rilindja Kombetare shkon nje shekull mê parē.” Prof Matteo Mandala' ka sistemuar dhe botuar( ne italishten e shek XVlll )" Tessaro,,,." Nëse kjo vepër do të ishte botuar në shqip, do mësonim shumë. Sipas Nicola Chetta, Maqedonia, jo vetëm që ishte thellësisht shqiptare dhe popullsia e saj autoktone në kêto troje. Shqiptarët flasin gjuhën e tyre dhe janë në këto troje para sllavëve, grekêve dhe bullgareve. Madje vetë emri Machedoni, vjen nga Shqipja: MATHI+ CHETTA+ DARDANI= MACHEDONI. Nikolla Keta identifikohet (në origjinê) shqiptar Maqedonie. I biri i Kol Ketes . Te paret e tij migruan nga Maqedonia shqiptare kur ra mbreti, Kruja, nënvizon Azis Keta Sot ne Gostivar ka tre Lagje Keta. Në Kosovĕ është fisi Keta. Në Shqipëri Fisin Shqiptar Keta dioas Defterit të vitit 1430 e kemi të identifikuar edhe sot " popolo chetta" te ketij fisi lokalizuar nga Tirana në Gostivar ( me qendĕr Kalaja e Ketěs në Xibër ( Amathi) Po ky emĕr ķalaje perseritet ne Gostivar Vetem për periudhen e Skenderbeut Nikolla Keta ka lënë mbi 100 faqe, histori te paster por, fatkeqësisht, e panjohur deri me sot. Në tekstin e historisë së letërsisë shqipe botuar në vitet 70 në Prishtinë gjendet edhe jeta e vepra e arbëreshit Nikollë Keta. Krijimtaria e Nikolla Ketës, ka ardhe koha te perkthehet dhe botohet në shqip dhe të zerë vendin që i takon. Burimet: 1. Historia e letërsisë shqipe, botim i Prishtinës 1970 2. Akademik Matteo Mandala 3. Robert Elsie, albanolog 4. Elena Kocaqi, historiane 5. Kol. Azis Keta , shënime biografiko-historike