Sakip Cami: Mbrojtës i Kongresit të Lushnjës

Prof Dr Fatmir Terziu
Aug 5
4 min read

Ramadan (Dan) Cami (1875-1933)

Mbrojtës i Kongresit të Lushnjës dhe një nga krijuesit e xhandarmërisë

shqiptare.

Nga Sakip Cami

(N’qoftëse vdes , do vdes shqiptar !)

“Vdekja ime bëhet, por Serbia rrugë hekuri për në Durrës kurrë nuk do të ndërtojë” Dan Cami

Dan Shemë Cami ka lindur në vitin 1875 në fshatin Sepetovë të Dibrës së Sipërme.

I jati, Shema, (Shemsiu) zotëronte shumë tokë në fshatin Sepetovë.

Lindur dhe rritur në një mjedis patriotik , pranë xhaxhait Mahmutit dhe kushurijve të tjerë që kishin qenw pjesëmarrës në betejën e Drinit, kundër Hajredin Pashës dhe shtëpi buke, bujarie dhe trimërie. Shtëpia e tij e ndodhur në një udhëkryq strategjik që lidhte Gollobordën me Dibrën dhe Grykën e Vogël e atë të Madhe, u shëndrrua në një bazë të sigurtë për të gjithë aktivistët e luftëtarët e lirisë.

Dani ka qenw anëtar i klubit patriotik “Bashkimi” të Dibrës së Madhe (1908-1910) së bashku me kushurinjtë e tij, Shabanin, Hamitin dhe Shahinin si dhe delegatë të Kongresit të Dibrës në korrik të vitit 1909.[1]

Vëllai i Danit, Haxhi Cami së bashku me Osman (Mane) Camin, Ago Bej Jegenin, Mustafa Serdarin, Isuf Lekën nga Zogje, Elmaz Danin nga Topojani u internuan në Manastir nga i dërguari i Posaçëm i Sulltanit në Dibër, Kadri Pasha dhe nga Mytesarifi, Sadik Pashë Hoxholli, pas masave represive që morën, për shtypjen e rezistencës së dibranëve pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit (M. Murra, Dibra nga antikiteti në monarki, faqe 247)

Ka kontribut të çmuar në futjen e arësimit shqip në zonën e Dibrës së bashku me Eqerem Camin, Mersim Demën, Sheh Sulën e Selim Demën dhe si pjesëmarrës aktiv në luftimet kundër turqve e serbëve në perudhën 1912-1913.

Ka marrë pjesë në të gjitha kuvendet e Dibrës, kuvende ku janë marrë vendime luftarake kundër pushtuesit. Si pasojë e vendimeve të padrejta të Konferencës së Ambasadorëve në Londër për copëtimin e trevave shqiptare, në mbarë Dibrën mbaheshin tubime, ku bëhej thirrje për të mos lëshuar asnjë pëllëmbë tokë shqiptare. Nënkonsulli anglez, në Manastir, Greig, shkruante se njerezit qenë jashtëzakonisht të pakënaqur me caktimin e kufirit, i cili do t’i ndante ata nga tokat e tyre në Shqipëri…

Ai ishte një nga prijësit e luftës në drejtimin Selishtë-Ura e Spiles- Strugë të vitit 1913 kundër serbve, pozicionuar me cetën e tij te Shkëmbi i Vrabicit, luftë e cila ka patur prijës të përgjithshëm Elez Isufin si dhe në të gjithë luftimet e viteve 1915, 1918, 1920, 1921 si dhe në lëvizjen e marsit 1922 duke u shquar si një ushtarak i aftë.

Në Luftën e Dibrës , gusht 1920 në Arras ka qenë anëtar i Shtabit Luftarak përkrah Elez Isufit, Isuf Xhelilit, Ramiz Dacit, Ramiz Dibrës, etj

Në vitin 1913 me një fuqi prej 150 luftëtarësh ka siguruar rendin dhe qetësinë në zonën e Gollobordës. Duke qenë në lidhje punë dhe miqësie me Aqid Pashë Elbasanin ka shërbyer edhe në Elbasan me detyra të rëndësishme në xhandarmërinë shqiptare.

I djegin shtëpinë disa herë në vitin 1913, 1915 dhe 1915. Në vitin 1918 serbët i vrasin djalin e xhaxhait, Shaban Camin.

Në vitet 1919-1920 ndodhej në Elbasan dhe duke përjetuar dëbimin masiv të dibranëve nga serbët i bëri një notë proteste Qeverisë Provizore të Durrësit dhe i kërkonte asaj që të sensibilizojë opininionin ndërkombëtar.[2] Nga Elbasani shkon në Lushnjë në janar 1920, në krye të një njësie xhandarmërie për sigurimin e mbarëvajtjes së punimeve të Kongresit të Lushnjës.

Qeveria e Lushnjës e caktoi Ramadanin drejtor i Mokrrës dhe i Cermenikës. Në verë të vitit 1920 në krye të një batalioni shëtitës kalon në Gollobordë dhe ndihmon në clirimin e disa fshatrave nga pushtuesit serbë.[3]

Në fund të korrikut 1914 Hasan Prishtina do udhëtonte për në Dibër për të nxitur fillimin e kryengritjes kundër Serbisë. Ai organizoi një takim në Peshkopi me krerët e krahinës. Nga Camet ishin të ftuar Shaban Cami e Dan Cami.

Në takim me ta, ai kërkoi besën e Cameve për kryengritje kundër Serbisë .Të dy krerët e fisit të Cameve i dhanë besën Hasan Prishtinës.Përveç bashkëpunimit me kushurijtë e tij patriotë ka patur bashkëpunim edhe me Aqif Pashë Elbasanin, Hoxhë Moglicën, Sheh Sulën etj

Ka ndihmuar në shoqërimin e delegatëve të Dibrës për në Kuvendin e Vlorës në nëntor 1912, në zhvillimin e Kongresin e Lushnjës, kongres i cili i besoi edhe detyrën e komandanit të xhandarmërisë.

**Në foto luftëtarët dhe patriotët dibranë Eqerem Cami, Mersim Dema, Ismail Strazimiri dhe Dan Cami, dalë në Oranik në shtator 1913**

Dan Cami është një nga kontributorët për krijimin dhe konsolidimin e xhandarmërisë shqiptare. Mbante lidhje me atdhetarët Hasan Prishtina, Hoxhë Kadri Prishtinën, Aqif Pashë Elbasanin, Hoxhë Hasan Moglicën, Elez Kocin, Kristo Dakon, Ramiz Dacin, Elez Isifin, Isuf Xhelilin, Murat Kaloshin, Ibrahim Gjocin dhe Osman Litën.

Vdiq në Sepetovë më 19 prill 1933. Vdekjen e tij e përcolli edhe gazeta „Besa“ e datës 20 prill 1933 me shkrimin me titull“Vdekja e një atdhetari“.

Për shërbimet që i bëri atdheut është dekoruar me Urdhërin “Për veprimtari patriotike” Klasi I.

DO TË VDES SHQIPTAR

(poezi, tekst kënge nga Naim Plaku, kushtuar Patriotit Dan Shem Cami)

Ç’po na thotë sot gurri i varrit

Përmbi emrin e Dan Camit

Hej, Dan Cami , mor ku je ?

Lulja e shqipes për atdhe

Hap komak e mir’se t’gjeta

Të kam pru miq e mikesha

Ndalu turk të të shoh pak ballin

Për këtë ditë e rrita Danin