Sakip Cami: BALADË...

BALADË PËR DËSHMORËT E FSHATIT TIM

(Në prill të vitit 1941 në fshatin Viçisht të Dibrës, fashistët italianë pushkatuan katër kryengritës dhe burgosën 20 të tjerë.)

Fushë e mirë e Mireshit

Priti bijtë, po të vijnë

Po të vijnë dorë për dore

Thotë fusha: Mirëse të vijnë.

Fushë e bukur e Mireshit

Priti bijtë kapedanë

Prit Mexhitin dhe Seferin

Prit Ejupin dhe Musanë

Ti o prill dyzetë e një

Na i more djemtë tanë

Na i more në rini

Na e dogje thellë xhanë.

Pushkatim, o i mallkuar

Pushkatimin ke për hak

S’vriten trimat jo, me plumba

Se kanë zemrat si bajrak.

S’ lidhen zemrat me zinxhir

S’ mbyllen sytë me shami

Se shqiptari vdes i lirë

Si shqiponjë në kaltërsi.

Plumbat e fashistëve

Këngën nuk e prenë

Malet oshëtinë

Burra, besë a besë.

     Edhe mali zë përkulet

Edhe bora s’don të shkrijë

Nuk po çelin as lulet

Edhe moti mban zi.

Dhe e thau barin fusha

U drodh toka si tërmet

I thau degët gëmusha

Dheu trimat nuk i tret.

            Ejupi

       (gjimnazisti)

Edhe në shkollë partizan

Më i miri gjimnazist

Me trup ishte në Tiranë

Dhe me zemër në Viçisht.

Djalë i pashëm dhe i bukur

Ballëgjërë, flokëdredhë

I shkathët porsi një turtull

Si shtatore trupi derdhë.

Ballëmenduar dhe syqeshur

Nën kapelë flokët dallgëzojnë

Nën xhaketë mban revolver

Në demonstratë dhe aksion.

Përmbi ballë beretë e vogël

Nën ballë dy sytë e zinj

Nën gjoks zemra këndonte

Në kokërdhokë dritë e lirisë

Zemra e re djaloshare

Me një zemër dashuruar

Kënga e tij 19 vjeçare

Me një tjetër është bashkuar

Lamtumirë, e dashura ime

Se fashistët më gjurmojnë

Do të kthehem me lirinë

Do të kthehem me shqiponjë.

Lamtumirë Tiranë e dashur

Unë po nisem për Viçisht

Lamtumirë mike e dashur

Këtë unazë mbaje në gisht.

Moj unaza gurakuqe

Moj unaza rreth floriri

A e din ku lufton ai ?

A e din ku prehet trimi ?

Dibra e Madhe seç dëgjon

Krismën e sertë të pushkës së tij

Në Miresh bashkë me shokët

Mbeti trimi më i ri.

Moj unaza gurakuqe

A do të më çosh një porosi

Me i thanë të mirës nuse

Gëzo  për mua, ti, lirinë.

            Seferi

        (komiti)

U rrit në Sepetovë

Me ujë trimërie

Në dejet e tij u rrit burrëria

Në sytë e tij dritë lirie

Hasmit ja numëroi

Lule Sefer Komiti

Populli në zemra

Lapidar i ngriti.

            Musai

        (bujku)

Pesë fëmijë i dalin para

Katër djem dhe një vajzë

Babë, ku shkon babë

Thirje e fëmijve e bën si luan.

Edhe prangat i këputi

Në betejë shokët ftoi

Breshëri e mitrolozit

Mbi dëborë e rrëzoi.

Seç e grryen një merak

Edhe sytë i mban çelë

Sheh tek nusja foshnjën në bark

Pret një gonxhe për të çelë.

Mexhiti

(bariu)

Fëmijëri e grisur e ndoqi pas

Rritur me njëmijë mundime

Arrna, arrna e grisa grisa

Kurrë s’u ngop me thërime.

Në calik një grusht gjizë

I mbante shpirtin njëzet orë

Qumësht milte, qumësht nuk pinte

As në verë, as në dimër me borë.

Blegërimë e ëmbël e deles

Cicërimat e bilbilit

Kënga kreshnike e fyellit

Vijnë me të në këtë fillim prilli.

Ç’të duhet ty politika ?

Të pyetën në kuesturë

Që ju të mos na thithni gjakun

Shtetin tim ta drejtoj unë.

            Fasliu (mësuesi)

Normalisti i “rrezikshëm”

Kurrë fshatin s’e harroi

Fshatin ku i jati i tij

Kundër serbëve luftoi

Deshën që t’i jepnin gradë

Dhe t’a bënin oficer

Që të shkelte mbi babanë

Që të shkelte besë e nder.

Tekstet italiane i hodhi tej

Abetaret i nxorri nga dheu

“Mësoni pushkën, o fëmijë,

Librin e pushkën e atdheut”

     I kish ruajtur gjyshi

Në sepetin e gurtë

I kish ruajtur nëna

Bashkë me flamurë

Në gjoks mbante hartimet

E vocërrakëve të mësuar

O sa shumë ëndërrime

E kishin pushtuar.

Me dhjetra fashistë

Rrugën seç ja prenë

Por nuk pritet drita

Nuk ndalen rrufetë.

Hartimet u gjakosën

U gjakosën ëndërrat

Trupin e mësuesit

E mbështollin nënat.

            Të gjithë

Kuestori Abisino

Shkumbëzon, bërtet e cirret

Ç’janë këta njerëz të pamposhtur

Ç’është kjo tokë që nuk bindet.

Gjaku i tokës, gjaku i shqipes

Në gjokset tona dhe të bijve

Njëqind herë po të vdesim

Njëqind herë do të ngrihemi.

*

Viçishti vend i rrallë

Shtat lart si bijtë e tij

Flokët ja kreh era

Ballin lart tek yjet.

Tre përrenj si tre lumenj

Bashkohen në Drinin e Zi

Dhjetra kodra si lëmenj

Si gjerdan e si stoli.

Jamishtja, pyll i bukur

Fshatit i qëndron kurorë

Krahë shkruar porsi flutur

Krahë fortë si shqiponjë.

Këtu u mblodhën nëntë malet

Këtu u thyen shumë ushtri

Këtu u mundën të gjithë krajlët

Këtu u njoh vetëm LIRI.

Njëzet burra nga ky fshat

Burra pleq dhe të rinj

Janë gati që të maten

Ballë për ballë me Itali.

Thonë do i çojnë në Itali

Thonë do i mbajnë në Tiranë

Në Burrel në burg të zi

Ti groposin për së gjallë.

*

Ditari i komandantit

Shkruar plot me mall

Mbushur plot me ëndrra

Mbushur plot me plagë.

Dilaveri

Në qeli të burgut

Gjysmë metro ujë

Dyzet kile pranga

Varur ndër gjunjë.

Qindra kamzhikë

Racion për çdo ditë

Uritur për bukë

Etur për dritë.

     Një nga një dhëmbët

I shkulte xhelati

Këngë pas kënge

Këndonte evlati.

Në kuesturën fashiste

Dhimbjet përtypte

Nga goja betuar

Gjë të mos nxirrte.

Ta përplasën kokën

Në murin e betonit

Zemra të pushoi

Syri larg vështroi…

…

I kishte marrë malli

Për një rreze dielli

U digjej xhani

Për kupën e qiellit.

Ja letra e parë

E dërgonte nëna

Natën e ndriçoi

Porsi diell kënga…

            Hamiti

Ti udhëtar që kalon

Tek Çezmja e Turkeshit

Edhe sot e dëgjon

Krismën e tij  t’ rrebeshit

Pushka e tij në brigadë

Pushka e tij në kufi

Nuk u ndal në shtrëngatë

Nuk u ndal

 në stuhi

Ti udhëtar që po pi ujë

A e vë re se është i kuq ?

Me pika gjaku i përzier

Dhjetra vjet nuk u zhduk

Dhjetra vite, edhe qindra

Do të kujtohesh, o Hamit

Tek kjo çezëm që nuk ndalet

Rrezaton ti vetëm dritë...

Komandanti i Çetës

          Ahmet Cami

Golloborda jonë me halle

Për një krodhe kurbetlie

Golloborda jonë me male

Seç u bë pishtar lirie.

Çeta e saj mblodhi bijtë

Përmbi Drin, beteja e parë

Nga Stebleva në Viçisht

Dolën trimat vullnetarë.

Ahmetin e deshën shumë

Ndaj e zgjodhën komandant

Goja mjaltë e fjala punë

Qerpiku s’ju drodh një çast.

Komandant e komisar

Lidhur fort mish e kockë

Ndonëse Spiro ish korçar

Buzë Drinit rritur tok.

Nga aksioni në aksion

U hodh çeta me vërtik

Por një ditë në tetor

Komandanti ç’u godit.

Syrin hapur përmbi shtekëz

Ballin mbi pushkë mbështetur

Gishtin gati përmbi këmbëz

Si snajper sypafjetur.

*

Hidhen trimat vetëtimë

Pas teje o komandant

Dielli në mal flakërin

Flamuri valvitet mbi Korab

Lufton Çeta e Gollobordës

Luftojnë trimat si luanë

Në palën e skuqur të flamurit

Pjesën e gjakut ata kanë.

*

Fusha e blertë e Mireshit

Lapidarin ka në ballë

E hap gjoksin dhe nxjerr djemtë

Siç i mori, ashtu, të gjallë.