Odise KOTE
Tregim Ik sa pa rënë drita, - i thanë trungjet e rrepeve që i mbanin rrënjët të ngulura kokëfortësisht në tokë. Po vonove dhe pak, të mbërthyen. Apo do të kalbesh pas hekurave? Pa gdhirë dita, do kem ikur matanë. Atje më presin. Pas këtyre fjalëve ra heshtja. Fjalët e rrepeve do t’i kujtonte afër mesditës. Kishte ecur zbathur në majë të gishtave në natën e errët pus. Mërmërimat e gurëve i ndjente të thikta në shputat e këmbëve. Mbi shpinë për dreq, perzevoli i lagur mend po i merrte frymën. Rëndonte sa një mal. “Është mirë të shkoj anës lumit. Kështu s’do më shohin edhe po të lëshojnë qiellit ato karakatellat që ndrijnë si fishekzjarret.” Qielli tejpërtej, i mbuluar si me perde të zezë, sikur i përpiu ankthet e tij. Ishte natë aq e errët, saqë edhe po t’i kishe sytë me xixa e plot vëmendje nuk mund t’i pikasje dot shenjat e stuhive të fundit qê kishin kaluar. U fsheh. Nuk i kujtohej asgjë tjetër veç dihatjes së fortë të rojeve të kufirit, qenve egërshanë dhe projektorëve që e shponin natën herë pas here në brinjë. Shponin edhe gjahun e lodhjen e tij. Sikur të mos ishin ata, Jano Labi, peshkatari me fytyrë burri vjetran që e nis gjuetinë ujrave të patrazuara nga dinamitet, matanë kufirit, tani do të gjente një skërkë mbrojtëse për të ndezur zjarr në gropë. Do të bënte prush të madh, të ngrohej dhe pastaj të piqte peshk. Millona ose gërlan. Mbase dhe pestrovë. Katër pllaka të holla guri i mban gjithnjë me vete. E çan me bixhak peshkun në mes, i heq plëncat, i ngjyen me kripë e rigon dhe, pasi i mbështjell me gjethe, e fut në mes të dy pllakave të piqet mu në mes të prusheve. Prushet i merr lehtësisht me duar si të jenë guraleca lumi. Herë pas here fut duart në prushe, i rrotullon pllakat që peshku të piqet si ia do guxhumani. Ohoho, pastaj. Peshk, o peshk! Shije të tillë s’ka as në këtë botë e as në tjetrën! Por ah, gjërat asnjëherë nuk janë të përhershme, ndaj hutimi i papritur nga e panjohura dhe rrëzimi në kujtime mund t’i rrëmbenin lirinë. Rrinte nguc, mbështetur në trungun e pemës dhe përgjonte. Pa zë. Pa atë këngën e përhershme… moj nepërka pika - pika. Gojën ia kishte kyçur ankthi, sikur i kishin vendosur atë mëgojëzën që u vihet kuajve, me çengel e grep, që kullon gjak. Dhe gëlltiste heshtje. Frika dhe asgjë tjetër ia kishte shkulur gjumin prej syve. Një copë here, përgjoi zhurmat. Gërhinin degët e pemëve apo ndoshta frynte juga? Ishte natë e fundshkurtit dhe bryma e mjegulla e kishin mbështjellë krejt hapësirën. I ftohti të priste bërr bërr si sharrë e hollë. Vendosi të dalë prej kaçubës ku rrinte dhe u fut në lumë. Në lumë ata s’do të guxonin të hynin. “Lumi është imi, e ngrohu fjalia që glluk-glluk- glluk iu rrokullis në gurmaz. Na, kaq ta bëjnë dhëmbin e s’më kapin dot.” E kishin ndjekur një orë rresht dhe ai u kishte humbur. Nëpër lumë. Tani nuk mund të humbiste asnjë minutë kohë. Kishte ende rrugë për të bërë derisa të dilte tutje, matanë kufirit shtetëror. E njihte pëllëmbë për pëllëmbë lumin. Ia njihte guvat, rrënjët dhe ngjiret. Dinte kohët e shumimit të peshkut, të shtegëtimit të tyre, të trivasit. Dinte ku flinin, kur zgjoheshin, si trëmbeshin, si lëshoheshin tufë në panik. I kuptonte tingujt që lëshonin. E dinte ku uji bënte vah, ku ishte cekëtira dhe ku zbriste gropa që të thithte bëlldum në disa metra thellësi. “S’m’u ndatë a gjeçi belanë. Zuzarë”, shau nëpër dhëmbë ndjekësit me uniforma të çuditshme. E ndjente që ndjekësit ishin rrotull. Fare afër tij. Po në cilin krah të bregut? “Me siguri ata kanë ngritur pritë. Presin. Presin që unë të bie në rrjetë.” E ndau mëndjen të ecte lumit. Më shkurt e më shpejt. Qe palosur thuajse mëdysh, gati rrafsh me vijën e ujit dhe lëvizte me nxitim. Uji e kishte përpirë të tërin. Jo vetëm deri në brez, por edhe në gjoks e në shpinë. Lëkura e tij hollake qe nderur e gjitha. Lëkurë e tharë. Si të ishte mushama që kërkonte ta mbronte nga të ftohtit. Poshtë saj gjendeshin vetëm muskuj dhe nerva si litarë lianesh. Ecte zbathur. Gjithë jetën Jano Labi ecte zbathur, pa u ndjerë, gjuante peshk natën me perzevol. E niste peshkimin matanë kufirit në orën kur hëna ngjitej në kupë të qiellit dhe pastaj ndiqte udhën e rrjedhjes së lumit, deri sa ia mbërrinte të vështronte agimin e ditës me admirim rrebeli. Me peshq, Jano Labi, mban ekonominë e shtëpisë dhe tre fëmijët nëpër shkolla. Ai nuk e di përse që prej një viti, ndjekësve të matanë kufirit u është shtuar ca më tepër egoizmi dhe duan ta kapin si peshkun në rrjetë. Nuk e di të gjithë arsyen e zemërimit. Duke mos pranuar të bëjë abjurën, domethënë të heqë dorë nga zanati, Jano Labi vendosi të gjuante peshk në netë të errëta, të përgjumura dhe pa hënë. Kur akoma nuk kishte gdhirë, dëgjoi frymë dhe hapa. Kokërdhokët jeshilë të syve të vegjël vezakë njësoj si ato të gërlanit, i lëvizën nxitueshëm. “Janë tre. Po, po, tre. Gjashtë hapa dëgjova. Pa prit.” E dalloi njërin hap nga tjetri. Nga pesha e shputës kur shkelën tokën. Ata vinin nga krahu tjetër i bregut, nga ana e malit. Degët e errëta të pemëve nuk të linin të shquaje asgjë. As silueta. Ato vetëm sikur pillnin fantazma. Ngadalë, pa zhurma, ai iu shmang rrjedhës së lumit dhe u ngjit në breg. Në bregun tjetër. Përballë. Zuri të ecte rripit të hollë të shtegut të shkurreve me shumë kujdes. Në korijen e gushkuqëve duhej të mbërrinte pa zbritur në tokë agu i ditës. Pasi ta kapërcente korijen, mbetej vetëm shpati i butë i brezit të arrave për t’u hedhur në anën tjetër të kufirit. Deri atje, mbante më pak se një orë. Plani i shpëtimit e nxiti t’i lëvizë më shpejt këmbët. Aty këtu, shputat i shkelnin mbi shkarpa të thara. Ato kërcisnin. Qëndronte dhe vinte sërish veshin. Deri ku dërgohej zhurma e kërcitjes? E ndjente se dhe ata, ndjekësit e mallkuar përbri, e ndiqnin të tërbuar. Nuk kishin hequr dorë. Kur shputat e këmbëve i ishin bërë flakë nga skuqja e dhimbja, vuri re se kishte mbërritur në afërsi të vathës së Sharkës, vendit ku ndalej saherë, merrte një kaçup firomë ose dridhte cigaren para se të kaptonte matanë. Po tani s’kishte më kohë. "Më ngjan se e hodha dhe këtë herë” e ngriti kokën shogune drejt qiellit si ta dërgonte atje, tek zoti, gjithë mirënjohjen. “C’pret?” sytë e vegjël jeshilë si të peshkut u rrotulluan majtas – djathtas sikur diç kërkonin. Gjeti ca guralecë dhe i futi në xhep. Arriti në shtegun që e njihte symbyllur. Zbriti ca më poshtë. Gati tri hapa mbi ujërat e lumit. Kur u bind se askush s’do të mund ta dallonte, nisi t’i hedhë lart e lart, një nga një guralecët, të cilët binin me zhurmë mbi syprinën e heshtur të lumit. Ai u ngjit sipër menjëherë dhe pas tij, nga ana tjetër e bregut u dëgjua zhurma e tre ndjekësve që hynë si të ndërkryer në lumë. Ata besuan se preja po dilte prej lumit. Ndjekësit kishin rënë në grackën e tij. Bëlldum mu në thellësinë disa metroshe të ngjirës. Teshat e dimrit dhe pajimet i pengonin të përplasnin në ankth e rrëmujë duar e këmbë. Pllaq, plluq. Ndërkaq peshkatari vraponte shtegut anëvathës sa i hanin këmbët. Pa e kthyer kokën pas. Kur iu afrua vijës së klonit, dalloi prej larg shenjën që Gjika, nipi i pleqërisë, lëshonte me dritat e xhipit. Deri në fund nuk e ndali vrapin. Lëshoi çantën e shpinës përdhe dhe pyetjes “Hë?” të Gjikës i dha përgjigjen: “Pako gjë, derman! Rrjeta kësaj here qëlloi e çjerrë!” Pastaj, si ta kishte hequr përfundimisht mëgojëzën nga nofullat, fërgëlloi i tëri dhe nën zë këngëzoi dridhshëm; “moj nepërka pika- pika…”
