Përparim Hysi: Kur të vlerësojnë të tjerët

Prof Dr Fatmir Terziu
Jul 17
3 min read

Poetja ELIVERTA KANINA -ANELLI në optikën e krjuesëve të tjerë

(ese)

Nga Përparim Hysi

Kam këtu.mbi tavolinën time të punës, një libër (më drejt:një libërth) të POETES ELIVERTA KANINA-ANELLI"Zarfa në kutinë e postës". Është një libër me përshtypjet e miqëve të saj krijues për të. Tek e lexoj këtë "ibërth" të saj, një çast mendoj:-Përse një mori krijuesish ulen e shkruajnë për të? Përgjigjen sikur e gjej tek RALF WALDO EMERSON që thotë:"Një gram veprim,vlen sa një ton teori". Kapur pas kësaj sentence kaq kuptimplote,them:ELIVERTA nuk ka dhënë një"gram",por mbi 10-libra me poezi e prozë dhe krijuesit jo vetëm ndalojnë,por e vlerësojnë,siç do citoj më poshtë. Çdo vepër është pjesë e shpirtit tim,-thotë PATRIK HENRY dhe ELI ka vënë shpirtin e saj mbi çdo libër. ELI është mjeke me profesion,por të shkruarit e ka hobi dhe,ngaqë e njoh mirë, jo vetëm ka vënë shpirtn,por shtoj se ELI ka një shpirt të bardhë dhe mbushur mirësi. "Mirësia,-ka thënë SOKRATI,- është dituri." Edhe kjo sentencë e SOKRATIT ia zbukuron ballin ELIT si njeri dhe si krjuese dhe,kur thonë që tek Tempulli i DELFIT është gdhëndur porosia:"Ruaj masën!" dhe unë po"ruaj masën",duke u njohur me disa vlerësime të kësaj POETEJE.

I ndjeri,PROFESOR-DOKTOR MURAT GECAJ,i inspiruar nga libri i parë i ELIT"Gruaja dhe muret prej pasqyrash",duke u ndalur tek 91 poezitë e saj.e mbyll me urimin.- E përgëzoj këtë POETEmbarësi në krijimtari dhe urime për frymëzime të tjera".

Natyrisht.njeriu që e njeh mirë ELIN,për fatin e saj të mirë,është një krjues gjithëplanesh.Them për fatin e saj të mirë, se MARK SIMONI është botues i librave të saj dhe MARK SIMONI,në vizionin tim, nuk është vetëm botues,por është duke i hequr metaforës sime"veshjen militare".MARK SIMONI është"GJITHË ARMËSH". Botues në Shtëpinë Botuese "MUZGU". Gazetar tek "MAPO".Poet,prozator,esesist i"sërës së lartë" dhe përkthyes. Të të vlerësojë MARK SIMONI,atëherë në krijimtari (në prozë a poezi) e ke syrin hapur dhe faqen e bardhë. Në "vija të trasha" (se ku ndiqet MARK SIMONI me përshtypjet e tij),thotë:"Libri i ELI KANINIT është më poetik se vet poezia".Sikur vetëm kaq ,sikur i ka thënë të tëra. Ose ca më tej:"... lexuesi e do letërsinë dhe vargun e kësaj POETEJE". ose në një ese,enkas për poezinë e ELI KANINAS,MARK SIMONI shkruan"Poezia çan detin e ngrirë midis nesh."

BARDHYL MALIQI:"Pasqyrat që reflektojnë shpirtin e ELIVERTA KANINAS përtej mureve vetmimtarë të izolimit,më inspirojnë për një shkrim intrigues,se punon me pasion e përkushtim dhe tani shpërthen zëri brendshëm i saj,përmjet poezisë."

KOSTA NAKE:"Poezia e ELI KANINAS nuk është erotike.ELI KANINA di të lexojë artistikisht gjuhën e trupit".

Përparim Hysi:"ELI KANINA është mjekja që flet me gjuhën e vargjeve.Si poete ka"privatizuar qiejtë".

Sokol Demaku:"ELIVERTA KANINA është shumë produktive në vargëzim dhe në vjershat e saj kanë një filozofi e cila e bën lexuesin të ngrendë në lexim pa ndërprerje.dke kërkuar prej sa libra të tjerë me poezi."

HARALLAMB FANDI:- Duke u shprehur si krijues,them se në shumë nga poezitë,gjeta plot gjëra nga vetja,ndaj i vlerësoj dhe më shumë,veçanërisht, në"Thyerjen e Tabuve" nga ELI KANINA.

XHELADIN A.ÇITAKU:"Artikulimin e botës shpirtërore,ELI KANINA e bën natyrshëm,rrjedhshëm.harmonishëm me metrikën e përzgjedhur,në intonimin melodioz ritmik,me një elegancë të dukshme në ndërtimin stilistik dhe efektizimin estetik të vargut,me një delikatesë spontane,ngjyruese që lë shije të mirë tek lexuesi i pasionuar."

ZHULJETA GRABOCKA ÇINA:"Pesha e fjalëve të POETES,laton gurin,e gdhënd në përditëshmëri ditën e punëve dhe natën e ëndrrave. ... Poetja do që ta ngjyejë gishtin në hënë... e ta vë mbi buzë... Ti e sheh dhe merr puthjet."

ISKRA THOMA:" Ç'kënaqësi të lexosh poezitë e ELI KANINËS! Origjinalitetit spontan gërshetohet me thellësinë e ndjenjave dhe figuracionin e bukur,zgjedhur me përkushtim.Thjesht: e talentuar dhe e pashtershme!"

ALBANA LIFSCHIN:"Në krjimtarinë e autores,sinqeriteti dhe detaji bien në sy në mënyrë të dukshme,gjë që më entuziazmoi.... Në fytyrën e paqme buzëqeshja i shpërndan dritë.Sinqeritetin e shpirtit ia gjeni në sy. Ju u besoni syve apo jo? Unë po."

Këto janë veç disa"sentenca" për ELIN,por përshtypjet për të dhe për krijimtarinë e saj janë ku e ku sa më të gjata,aq dhe të thella. Tek i shoh nga"A-ja" tek"Zh-ja" them se çdo lexues,qoftë dhe ai që nuk e njeh ELIN qoftë si fizik apo si krijuese(në poezi e prozë),përmjet këtyre përshtpjeve arrin ta krijojë portretin e saj dhe mbetet i kënaqur. Me krijimtarinë e ELI KANINAS ka ndodhur ajo që së lashti e ka thënë SENEKA:"Sa më shumë t'u shpërndashë të mira njerëzve,aq më shumë do të shtohen ato". Ky libër nuk është asgjë tjetër,veç një"realitet i prekshëm":ELI aq e mirë,merr shpërblimin me "darovat" e miqëve.

Duke e mbyllur këtë shkrim për ELIVRTA KANINA-ANELLI,po i lë një porosi.Porosia nuk është imja,por e POETIT të MADH GREK,JANIS RICOS.Ky thotë:"Sa e pashtershme është jeta,po aq e pashtershme është dhe poezia". Jetofshë vetëm duke shkruar poezi dhe prozë!

Tiranë,17 korrik 2025