Pse kaq shumë shqiptarë pjesë e pakicave etnike britanike janë krenarë që janë britanikë
Fatmir Terziu
Ndërsa qeveria përgatitet të publikojë përgjigjen e saj ndaj raportit të Komisionit të Racave, hulumtimi i ri nga British Future, Race and mundësitë në Britani: gjetja e bazës së përbashkët, ofron dëshmi të reja, të detajuara të qëndrimeve ndaj racës midis qytetarëve të bardhë dhe të pakicave etnike në MB. Gjetjet e tij, të paraqitura si provë në Komisionin e Garës, ilustrojnë pse të folurit për racën ndonjëherë mund të duket e vështirë, por gjithashtu identifikon bazën e përbashkët mbi të cilën mund të ndërtohet një axhendë pozitive për ndryshim. Veprimet për të trajtuar diskriminimin e CV-ve në punësim, për të luftuar gjuhën e urrejtjes në internet, për të nxitur përzierjen më të madhe në shkolla midis fëmijëve me prejardhje të ndryshme dhe për të promovuar një kuptim të përbashkët të historisë së Britanisë, duke përfshirë historinë e Perandorisë, ishin të gjitha çështje në të cilat minoriteti etnik dhe qytetarët e bardhë do të donin të shihnin ndryshim. Hulumtimi bazohet në dy valë kërkimesh përfaqësuese kombëtare të kryera nga Number Cruncher Politics, së pari në tetor 2020 (me një kampion prej 1000 minoritetesh etnike dhe 1,088 të rritur të bardhë në Mbretërinë e Bashkuar) dhe më pas në shkurt 2021 (me një kampion prej 2,000 minoriteti etnik dhe 1,5 të bardhë, të rriturit në Mbretërinë e Bashkuar).
U mbajtën shtatë grupe diskutimi në internet me pjesëmarrës të etnive të përziera nga Buckinghamshire dhe Hertfordshire; Cardiff; Glasgow; Leicestershire; Lewisham, Londra e Jugut; veri-lindja e Anglisë (Newcastle e Madhe, Sunderland dhe Northumberland); dhe Preston, Lancashire. Dhe të gjitha kanë thelbin e qasjes së faktit dhe asaj që shprehin elitat kulturore, 'nacionaliste' dhe politike.
Të qenit britanik sot shpesh paraqitet si një burim turpi nga disa nga elitat kulturore, 'nacionaliste' dhe politike. Ata citojnë krimet e Perandorisë Britanike si provë të historisë së kalbur të Britanisë. Dhe ata e karakterizojnë Britaninë sot si një vend racist, armiqësor, nga i cili çdo person që mendon drejt do të ishte i lumtur t'i shpëtonte. Siç tha një kontribues i gazetës britanike „Guardian“, 'nocioni i britanikitetit si një privilegj dhe burim krenarie ndihet absurd'.
Por jo çdo britanik ndihet kështu. Në fakt, ndryshe nga këndvështrimi i Guardianistëve për Mbretërinë e Bashkuar si një peizazh racist, neokolonial, shumë qytetarë të pakicave etnike janë mjaft të lumtur ta quajnë Britaninë shtëpi. Dhe ata e bëjnë këtë pa asnjë siklet apo turp. Në të vërtetë, studimi më i madh mbi racën i kryer në Mbretërinë e Bashkuar – raporti i Shoqërisë së Kuptueshmërisë, nga Instituti për Kërkime Sociale dhe Ekonomike dhe Instituti i Arsimit – zbuloi se “minoritetet etnike që jetojnë në Britani identifikohen më fort me “britanizmin” sesa homologët e tyre'. Një tjetër raport, nga British Future, doli në një përfundim të ngjashëm. Aziatikët në Britani, thuhet në të, "kanë ndjenjën më të fortë të përkatësisë britanike, me 70 për qind që thonë se i përkasin fort, krahasuar me 66 për qind të britanikëve të bardhë".
Edhe pse nuk ka në veçanti pika që konsiderojnë shqiptarët (pasi raporti i rendit si europiano-lindorë), dhe pasi janë ende një komunitet i brishtë, për nga numri janë mjaft të vegjël në qasjen e numrave me etnicitetet e tjera, por shumica e tyre që jetojnë, punojnë dhe integrohen përditë në BM shprehen se janë krenarë që janë shqiptar-britanikë. Ata shprehen se janë krenarë që janë pjesë e një vendi mik që ndihmoi Kosovën në kohë krize dhe që iu gjend shqiptarëve në kohë të vështira, ndërsa mjaft të tjerë ende nga larg kanë mbetur tek termi i dikurshëm „Shqipëria londineze“, si qasje e historisë.
Ndaj, ka një arsye të mirë pse shumë qytetarë të pakicave etnike, si unë, ndihen krenarë që janë britanikë. Kjo është për shkak se shumë prej nesh emigruan nga vende më pak të zhvilluara, shpesh të paqëndrueshme politikisht me një cilësi më të ulët jetese. Kam kaluar më shumë se gjysmën e jetës sime në Republikën e Shqipërisë dhe, që kur kam jetuar në MB, kam arritur vërtet të vlerësoj shumë që elitat e Britanisë duken të pavëmendshme, sundimi i ligjit, kujdesi universal shëndetësor, një infrastrukturë e zhvilluar, për të mos përmendur kulturën e pasur të Britanisë, trashëgimisë. Besoni apo jo, ka arsye të mira pse kaq shumë njerëz duan të jetojnë në MB.
Jo se do ta dinit se nga portreti i Britanisë i pikturuar shpesh në media dhe nga shumë aktivistë të privilegjuar zgjoheshin terma të frikshme. Ata flasin vazhdimisht për racizmin 'institucional' ose 'sistemik' të Britanisë dhe për fanatizmin e qytetarëve të saj. Historia britanike paraqitet në mënyrë të njëanshme si një përrallë e keqbërjes dhe shfrytëzimit racor. Dhe ka thirrje për rrëzimin e statujave dhe heqjen e dëmshpërblimeve historike. Le të flasim për shembullin e familjes sime. Erdhëm në një kohë të vështirë, por që nga fillimi familjarisht bëmë palë bulën e djersën me pikat e gjakut nga lodhja e shumtë mbi libra dhe arritëm të shkojmë në postdoktoraturë, doktoraturë, mastera dhe të jemi një familje me një shkollim dhe dukim të lartë. Tashmë me sensin e një profesionalisti dhe shkrimtari, shoh gruan time mësuese matematike në shkollat londineze, djalin e madh avokat, binjakët e mi, djalin në punë në një nga bankat më me emër, vajzën me një përvojë të madhe në BBC dhe kështu natyrshëm ndjej se jeta është ajo që përcaktohet vetëm me mund e me djersë, por dhe me mundësitë që të jep një vend.
Ndaj e ndjej atë që shumë nga aktivistët shpesh të privilegjuar që mallkojnë shoqërinë britanike dhe turpërojnë të kaluarën kombëtare, pretendojnë se flasin në emër të njerëzve të pakicave etnike si unë. Por ata nuk janë. Ata po shprehin markën e tyre të urrejtjes për veten, zakonisht të erësirës, të klasës së lodhur nga paragjykimet.
Për më tepër, kushdo që nuk pajtohet me vizionin e tyre vetë-urrejtës për shoqërinë britanike, pothuajse gjithmonë përballet me një valë armiqësie. Merrni, për shembull, reagimin e zemëruar ndaj rishikimit të vitit të kaluar për pabarazitë racore, të ndërmarrë nga Dr Tony Seëell, kryetar i Komisionit të qeverisë për Racat dhe Pabarazitë Etnike. Ai pranoi se ka ende racizëm në MB, por nuk gjeti prova të vërteta të 'racizmit institucional'. Shoqëria britanike, shpjegoi ai, nuk e bllokoi sistematikisht angazhimin e pakicave etnike në arsim, punë apo jetën publike. Ata të përkushtuar ndaj denigrimit të Britanisë nuk mund ta besonin atë që po dëgjonin nga Seëell. Ata ishin të indinjuar që dikush guxoi të sugjeronte se shoqëria britanike nuk është fanatike. Udhëheqësi i laburistëve Keir Starmer tha se raporti Sewell ishte zhgënjyes, sepse ai "injoronte përvojat e jetuara të shumë njerëzve në MB". Të tjerët u kënaqën duke e krahasuar Sewellin me kryepropagandistin e nazistëve, Joseph Goebbels.
Pra, duket se nëse ju flisni me atë ndjeni në zemër, me realitetin dhe faktin e jetës dhe familjes suaj, me atë që ju ndjek hapa pas hapi në jetë, dhe nëse nuk e ndiqni linjën e atyre që gumëzhijnë kafeneve dhe strofkave dhe e urreni Britaninë me aq zell sa elitat e Britanisë, atëherë ju shiheni si pjesë e problemit.
Për fat të mirë, shumë emigrantë dhe britanikë të natyralizuar po udhëheqin luftën kundër këtij mjerimit të pamëshirshëm, të racizuar. Duket se ne e dimë atë që shumë prej shtresave më të larta të shoqërisë, nga gazetarët dhe transmetuesit e deri te politikanët e Partisë Laburiste, kanë harruar. Të jesh britanik nuk është një burim turpi - është një privilegj, po aq sa e ke të drejtën të jesh shqiptar me zemër e me shpirt e të nderosh origjinën tënde etnike dyfish, si shqiptaro-brtanik.
Unë njoh shumë shqiptarë, (dhe ata janë me qindra) që janë pjesë e pakicave etnike britanike dhe që janë krenarë që janë britanikë. Ata janë të kualifikuar me nivele të larta arsimore britanike, shkëlqejnë në punë, janë biznesmenë të shkëlqyer, janë aktivistë dhe familjarë model, (po ashtu kanë dhe fëmijë mjaft të talentuar e të edukuar mjaft mirë në sistemin britanik) ashtu sikurse njoh dhe ndjej keqardhje për disa që kanë zgjedhur rrugë që i ndëshkon ligji. Për disa sistemi ndoshta është ai që i ndëshkon që në hapat e para, por sidoqoftë ajo që ata zgjedhin është një arsye mjaft e diskutueshme, një faktor tjetër që ndikon tek pjesa e madhe që janë të integruar e që kërkojnë integrimin pozitiv.
