Prof. Dr. Fejzulla BERISHA: Ëndrra strategjike e...

Endrra strategjike e Serbisë: Një Kosovë antiamerikane si armë kundër shtetësisë së saj

Prof.Dr.Fejzulla BERISHA

Që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës më 17 shkurt 2008, Serbia ka ndjekur një strategji të shumëplanëshe për të minuar shtetësinë e saj. Kjo strategji nuk bazohet vetëm në refuzimin juridik të aktit të shpalljes së pavarësisë, por edhe në krijimin e rrethanave politike dhe perceptuese që e paraqesin Kosovën si një shtet të papjekur, të paqëndrueshëm dhe të paaftë për të funksionuar pa mbështetjen e jashtme.

Në këtë strategji, largimi i Kosovës nga SHBA-të dhe Perëndimi është një nga synimet kryesore të Serbisë. Serbia e di që sa kohë Kosova ka përkrahjen e fuqishme të Shteteve të Bashkuara dhe vendeve kyçe të BE-së, ajo mbetet e mbrojtur ndërkombëtarisht dhe e përkrahur për anëtarësim në organizata ndërkombëtare. Nëse kjo mbështetje venitet ose prishet, Serbia fiton terren në narrativën e saj.

1. Rasti i marrëveshjeve të Uashingtonit (2020): Përpjekja për të minuar një afrim të Kosovës me SHBA-të

Në shtator 2020, Kryeministri i Kosovës në atë kohë, Avdullah Hoti, dhe Presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiq, nënshkruan në Uashington një marrëveshje që shënoi një kthesë në përpjekjet amerikane për të afruar palët përmes incentivave ekonomike. Kjo marrëveshje, e mbështetur fuqishëm nga administrata e presidentit Donald Trump, i ofronte Kosovës një platformë për të forcuar lidhjen me SHBA-të, përfshirë përfshirjen në nismën e “Mini-Shengenit”, investime në infrastrukturë dhe normalizim ekonomik.

Reagimi në Kosovë:Marrëveshja u kontestua ashpër nga qarqe të caktuara politike në Prishtinë – veçanërisht nga Lëvizja Vetëvendosje – e cila e quajti atë të dëmshme, të paqartë dhe nënshtruese. Megjithëse disa kritika ishin legjitime, diskursi u kthye shpejt në një narrativë antiamerikane, duke akuzuar SHBA-në për “trysni të njëanshme” dhe për përpjekje që favorizonin Serbinë.

Përfitimi i Serbisë:Vuçiq, ndonëse e nënshkroi marrëveshjen, e përdori këtë tension të brendshëm në Kosovë për të paraqitur veten si bashkëpunues me Perëndimin, ndërsa e paraqiti Kosovën si të paaftë për të pranuar asgjë që i kërkohet nga partnerët ndërkombëtarë. Në planin diplomatik, kjo e përforcoi narrativën serbe se “Kosova nuk është partner i besueshëm ndërkombëtar”.

2. Rasti i qëndrimeve ndaj ambasadorëve amerikanë: Shkelja e vijave të kuqe diplomatike

Në vitet e fundit, në disa raste publike janë regjistruar qëndrime kritike dhe madje denigruese ndaj ambasadorëve të SHBA-së në Prishtinë, përfshirë ambasadorin aktual, Jeffrey Hovenier. Veçanërisht në rrjetet sociale dhe në qarqe afër pushtetit aktual, janë artikuluar akuza se SHBA-ja “po cenon sovranitetin e Kosovës”, “po imponon marrëveshje” apo “po bashkëpunon me Serbinë kundër Kosovës”.

Rasti konkret – Marrëveshja e Ohrit (2023):Kur Kosova dhe Serbia u pajtuan për një marrëveshje bazë në Ohër, me ndërmjetësimin e BE-së dhe mbështetjen e SHBA-së, reagimet në Prishtinë ishin të ndara. Por, nga disa figura publike dhe politike, përfshirë zyrtarë të qeverisë, u artikulua një linjë kritike ndaj rolit amerikan – duke e paraqitur SHBA-në si një faktor presioni e jo si aleat.

Përfitimi i Serbisë:Çdo përçarje ndërmjet Kosovës dhe SHBA-së e ndihmon Serbinë në përpjekjet e saj lobuese kundër njohjes së Kosovës, sidomos te vendet që hezitojnë të marrin anë. Nëse SHBA-ja shihet si “e përfshirë në ndëshkimin” e Kosovës, Serbia mund ta shesë narrativën se “edhe aleatët e Kosovës po tërhiqen”.

3. Rritja e ndikimit rus përmes Serbisë: Lidhjet që përçojnë diskursin anti-NATO dhe anti-SHBA në Kosovë

Serbia, si aleate tradicionale e Rusisë, ka shërbyer shpesh si kanal për përhapjen e ndikimit rus në Ballkanin Perëndimor. Pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia më 2022, Serbia nuk ka vendosur sanksione ndaj Moskës dhe ka thelluar bashkëpunimin mediatik e kulturor me të. Ky ndikim ka depërtuar edhe në Kosovë përmes rrjeteve sociale, portaleve në gjuhën shqipe që përçojnë narrativa anti-NATO dhe antiamerikane, si dhe përmes propagandës që e paraqet Perëndimin si “të padrejtë” ndaj shqiptarëve.

-Diskursi anti-NATO në veri të Kosovës: Pas përplasjeve në veri ndërmjet Policisë së Kosovës dhe strukturave ilegale serbe, janë përhapur teori konspirative se NATO dhe KFOR-i po bashkëpunojnë me Serbinë dhe se SHBA është në dijeni të planifikimeve të Vuçiqit, por nuk po vepron.

-Rastet e dezinformimit në rrjete sociale: Llogari të lidhura me segmente ruse dhe serbe kanë përhapur narrativa se “Kosova është një koloni amerikane”, se “SHBA-ja po e ndihmon Serbinë të rikthehet në Kosovë” etj.

4. Instrumentalizimi i diskursit të “sovranizmit” në Kosovë për të minuar aleancat perëndimore

Një nga taktikat më delikate është shfrytëzimi i diskursit për “mbrojtje të sovranitetit” për të justifikuar distancimin nga SHBA dhe BE, veçanërisht kur këto fuqi shfaqin pakënaqësi me qeverinë e Kosovës.

Qëndrimi ndaj Asociacionit të komunave me shumicë serbe

Shumë qytetarë janë kundër këtij mekanizmi, dhe me të drejtë. Por Serbia e përdor reagimin e ashpër ndaj kërkesave perëndimore për Asociacionin si dëshmi se Kosova nuk është e përkushtuar ndaj marrëveshjeve. Kur qeveria e Kosovës kundërshton Asociacionin, SHBA dhe BE insistojnë për zbatim, dhe nëse kjo refuzohet, krijohet një konflikt artificial që pastaj shfrytëzohet nga Serbia për të thënë: “Kosova nuk respekton marrëveshjet ndërkombëtare”.

Një paralajmërim i qartë për Kosovën

Përfitimi strategjik i Serbisë nga një Kosovë që shihet si e ftohtë, e padëgjueshme apo edhe antiamerikane, është shumë më i madh se çdo fitore që ajo mund të arrijë në tryezën e bisedimeve. Largimi i Kosovës nga boshti SHBA–BE do t’i japë Serbisë avantazhin diplomatik, narrativ dhe ndërkombëtar që i ka munguar për dekada.

Kosova nuk ka luksin të lëkundet në aleancën me SHBA-në. Aleanca me SHBA-të nuk është një “preferencë politike”, por një shtyllë ekzistenciale. Çdo përçmim, sulm apo përbuzje ndaj kësaj aleance, qoftë nga pakënaqësia, qoftë nga populizmi, objektivisht e ndihmon Serbinë në strategjinë e saj për ta zhbërë pavarësinë e Kosovës.

Në këtë kuptim, ëndrra e Serbisë është që Kosova të jetë antiamerikane, sepse vetëm atëherë ajo mund të thotë me bindje para botës:

“Shiheni! Edhe SHBA-ja nuk i beson më Kosovës!”

Kjo është beteja më e rrezikshme që Kosova mund t’ia lejojë vetes ta humbasë – jo në fushëbetejë, por në mendje dhe në zemër