Prof. Dr. Fejzulla BERISHA: Pushteti aktual

Pushteti aktual, jo vetëm mbi Kushtetutën, por edhe kundër vendimit interpretues të Gjykatës Kushtetuese

Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

1. Kur politika bëhet përrallë, shteti humbet realitetin

Në historinë politike të Kosovës pas shpalljes së pavarësisë, është konsoliduar një kulturë pushteti që shpesh nuk buron nga normat ligjore, por nga narracioni politik. Politika është shndërruar në një art të përrallës moderne: premtimet trajtohen si magji, dështimet racionalizohen me fjalë, dhe çdo kritikë ndaj pushtetit shpallet kërcënim për komunitetin.

Në vend që pushteti të bazohet mbi parimin e sundimit të ligjit, ai mbështetet mbi perceptimin publik, duke ushqyer qytetarin me rrëfime politike, e jo me rezultate konkrete. Kështu, realiteti kushtetues zëvendësohet nga një konstrukt fiktiv – një shtet që ekziston më shumë në deklarata sesa në funksionim të vërtetë.

2. Përralla e “shpëtimtarëve” – nga idealizmi në arrogancë qeverisëse

Në hapësirën politike të Kosovës është ndërtuar miti i “shpëtimtarit të kombit”, ku një forcë politike prezantohet si e vetmja e drejtë dhe e papërlyer. Kjo retorikë, që fillimisht shfaqej si idealizëm, sot manifestohet si arrogancë institucionale.

Çdo qeveri e re, në vend që të respektojë dhe të mësojë nga historiku i institucioneve, tenton të përmbysë gjithçka të ndërtuar më parë, duke shkatërruar konceptin e vazhdimësisë shtetërore. Institucionet tona shndërrohen kështu në terren eksperimental, ku pushteti personalizohen mbi parimet kushtetuese dhe jo mbi ligjin.

3. Shkelja e aktit interpretues të Gjykatës Kushtetuese

Vendimi i Gjykatës Kushtetuese në rastin KO 72/20 ka qartësuar: mandati për formimin e qeverisë nuk lidhet me subjektin që del i pari në zgjedhje, por me subjektin apo koalicionin që siguron shumicën parlamentare. Ky interpretim forcoi ekuilibrin e pushteteve dhe theksoi rëndësinë e pluralizmit parlamentar.

Megjithatë, pushteti aktual po injoron këtë akt juridik të detyrueshëm, duke relativizuar Kushtetutën sipas interesave momentale politike. Ky veprim shkel parimin e shtetit të së drejtës (neni 7) dhe ndarjen e pushteteve (neni 4), dy shtylla themelore të rendit kushtetues të Republikës së Kosovës.

4. Përralla e “drejtësisë së re” – ndërhyrja në pavarësinë institucionale

Retorika për “drejtësi të re” është përdorur për të sulmuar pavarësinë e gjyqësorit: gjyqtarë, prokurorë dhe vetë Gjykata Kushtetuese janë përballur me presion politik kur vendimet e tyre nuk korrespondojnë me interesat e pushtetit.

Ky fenomen minon pavarësinë e gjyqësorit (neni 102) dhe cenon stabilitetin institucional, duke zëvendësuar aktin juridik me “drejtësi të perceptimit”. Është një kërcënim serioz për shtetin e së drejtës dhe për besueshmërinë e institucioneve.

5. Bllokimi institucional – përralla e “vullnetit popullor”

Moskonstituimi i Kuvendit pas zgjedhjeve të fundit tregon qartë se narrativa politike po zëvendëson logjikën kushtetuese. Pushteti në detyrë, duke u thirrur në “vullnetin popullor”, po përpiqet të anashkalojë procedurat kushtetuese.

Vullneti popullor realizohet vetëm përmes institucioneve dhe jo përmes interpretimit të njëanshëm të tij nga pushteti. Imponimi i “vullnetit elektoral” mbi legjitimitetin institucional dëshmon erozionin e kulturës demokratike dhe mungesën e respektit për ndarjen e pushteteve.

6. Përrallat e diplomacisë – izolimi i maskuar me retorikë

Në politikën e jashtme, narrativat mbi “sovranitetin e plotë” dhe “barazinë ndërkombëtare” shpesh nuk shoqërohen me strategji konkrete. Marrëdhëniet me partnerët ndërkombëtarë janë ftohur, bashkëpunimi me BE-në është vështirësuar, dhe raportet me SHBA-në janë komplikuar.

Kjo formë e “diplomacisë së mbyllur” maskon dështimet institucionale me deklarata patriotike, duke penguar integrimin dhe duke rrezikuar pozitën ndërkombëtare të Kosovës.

7. Përrallat e zhvillimit – ekonomia e propagandës

Premtimet për “zhvillim të qëndrueshëm” janë shndërruar në retorikë statistikore. Çdo rritje minimale ekonomike shpallet “sukses historik”, ndërsa problemet strukturore – papunësia, emigrimi, mungesa e investimeve të huaja – mbulohen me raportime selektive.

Stabiliteti ekonomik kërkon siguri ligjore, parashikueshmëri dhe respekt të ligjit. Kur pushteti humbet besimin e investitorëve dhe qytetarëve, humbet edhe kredibiliteti politik dhe institucional.

8. Heshtja institucionale dhe përgjegjësia e opozitës

Mungesa e reagimit nga opozita është formë e bashkëpërgjegjësisë morale dhe institucionale. Në një demokraci, heshtja ndaj abuzimit me pushtetin është po aq e dëmshme sa veprimet arbitrare të pushtetit vetë.

9. Nga përralla te përgjegjësia kushtetuese

Shteti i së drejtës nuk mund të mbijetojë mbi përralla politike. Ai kërkon respektim rigoroz të Kushtetutës, zbatim të ligjit dhe ndarje reale të pushteteve.

Kushtetuta e Republikës së Kosovës është kontrata supreme midis qytetarit dhe shtetit, jo instrument për ushtrimin e pushtetit arbitrar. Vetëm kthimi te përgjegjësia kushtetuese, respekti për Gjykatën Kushtetuese dhe zbatimi i ndarjes së pushteteve mund të shpëtojnë Kosovën nga spiralja e mashtrimit institucional. Përndryshe, përrallat politike do të vazhdojnë – me personazhe të rinj, por me fund të njëjtë: dobësimin e shtetit dhe zhgënjimin e qytetarit.