Prof. Dr. Fejzulla BERISHA: Detyrimi për të Ngritur Zërin në Mbrojtje të Kosovës

Shqipëria si Anëtare e OKB-së dhe Këshillit të Evropës: Detyrimi për të Ngritur Zërin në Mbrojtje të Kosovës dhe së Drejtës Ndërkombëtare

Prof .Dr. Fejzulla BERISHA

Shqipëria, si shtet sovran dhe anëtare me të drejta të plota në Organizatën e Kombeve të Bashkuara (OKB) dhe në Këshillin e Evropës, mban një përgjegjësi shumëplanëshe – ligjore, politike, kombëtare dhe morale – për të mos heshtur përballë deformimit të drejtësisë ndërkombëtare dhe zbatimit selektiv të saj ndaj Republikës së Kosovës.

Në kontekstin aktual, ku përmes Dhomave të Specializuara të Kosovës në Hagë (të njohura si “Gjykata Speciale”) po bëhet përpjekje për të kriminalizuar një luftë legjitime çlirimtare, ndërkohë që Serbia mbetet e pandëshkuar për krime lufte dhe gjenocid, Shqipëria nuk ka më luksin e heshtjes diplomatike. Në fakt, heshtja sot është bashkëfajësi në heshtje ndaj padrejtësisë.

1. Heshtja nuk është neutralitet – është bashkëfajësi

Dokumentet ndërkombëtare janë të qarta: Krimet e kryera nga forcat serbe në Kosovë janë të mirëdokumentuara nga OKB, ICTY, OSBE, Amnesty International dhe Human Rights Watch. Raporti i Dick Marty (2011), i përdorur si bazë për krijimin e Gjykatës Speciale, është i debatueshëm në nivel etik dhe juridik, ndërkohë që Serbia nuk ka asnjë tribunal të dedikuar ndërkombëtar për krimet e saj në Kosovë, Bosnjë dhe Kroaci.

Në këtë kuptim, mosreagimi i Shqipërisë përballë një qasje të njëanshme ndaj drejtësisë, përbën:

-Shkelje të parimeve të barazisë ndërkombëtare para ligjit (nemo plus iuris)

-Devijim nga obligimet morale të një shteti anëtar të Këshillit të Evropës, që duhet të promovojë drejtësinë, jo padrejtësinë selektive

-Bashkëfajësi morale ndaj një fushate që po tenton të rishkruajë historinë, duke e paraqitur viktimën si agresor

🔹 Rast ndërkombëtar krahasues:

Në konfliktin Ruanda (1994), Kombet e Bashkuara dhe bashkësia ndërkombëtare kërkuan përgjegjësi për të dyja palët, por pa e barazuar kurrë popullin viktimë me regjimin gjenocidar. Ndërsa në rastin e Kosovës, po përjetohet një asimetrikë e rrezikshme morale dhe ligjore: Serbia amnistohet de facto, ndërsa Kosova ndëshkohet de jure.

2. E Drejta Ndërkombëtare nuk është Armë kundër Kombeve të Vegjël

Sipas nenit 1 të Kartës së Kombeve të Bashkuara, një nga objektivat kyçe të OKB-së është:

“Të zhvillojë marrëdhënie miqësore midis kombeve, të bazuara në parimin e barazisë së të drejtës për vetëvendosje”.

Kosova ka shpallur pavarësinë në mënyrë paqësore dhe në përputhje me të drejtën ndërkombëtare, siç e konfirmoi edhe Opinioni Këshillimor i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (ICJ, 2010):

“Deklarata e Pavarësisë së Kosovës nuk shkel të drejtën ndërkombëtare.”

Por, pavarësisht kësaj, Kosova sot trajtohet nga një pjesë e drejtësisë ndërkombëtare si një rast për ndëshkim selektiv – duke injoruar origjinën e luftës, mizoritë serbe dhe fushatat e sistemuara të dëbimit të shqiptarëve.

🔹 Parimi “Responsibility to Protect” (R2P), i sanksionuar nga OKB në 2005, kërkon ndërhyrje ndërkombëtare për të parandaluar krime kundër njerëzimit dhe gjenocid.

Zbatohet ky parim vetëm ndaj vendeve pa aleatë të fuqishëm?

Nëse nuk vlen për Kosovën, atëherë vlera e drejtësisë ndërkombëtare bie në krizë legjitimiteti.

3. Diplomacia Shqiptare duhet të kthehet në zërin aktiv të kombit shqiptar

Shqipëria, në kuadër të angazhimit të saj në diplomacinë shumëpalëshe, duhet të përdorë forume si:

-Asambleja e Përgjithshme e OKB-së-Këshilli i të Drejtave të Njeriut

-Këshilli i Evropës

-OSBE dhe organizata të tjera të sigurisë dhe drejtësisë për të kërkuar:

Shqyrtim të pozicionit të Gjykatës Speciale dhe mungesës së gjykimeve për krimet serbe;

Raport ndërkombëtar të pavarur për drejtësinë selektive në rastin e Kosovës;

Mbrojtje të luftës çlirimtare si e drejtë për vetëmbrojtje, në përputhje me nenin 51 të Kartës së OKB-së:

“Asgjë në këtë Kartë nuk e cenon të drejtën e natyrshme për vetëmbrojtje, individuale ose kolektive…”

🔹 Raste krahasimore të drejtës ndërkombëtare:

-Lufta e Algjerisë për çlirim nga Franca, e njohur si luftë legjitime kombëtare.

-Rasti i Eritresë (1993), e cila u shkëput nga Etiopia pas luftës dhe u pranua në OKB.

-Gjykimet e Tribunalit për Sierra Leone, ku është dalluar qartë lufta për liri nga veprat penale të izoluara.

Në asnjë nga këto raste nuk është tentuar ta kriminalizohet lufta në tërësi, siç po tentohet sot ndaj UÇK-së.

4. Përgjegjësia Ndërkombëtare e Shqipërisë si Shtet Anëtar

Shqipëria, si shtet anëtar i Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, ka të drejtën (dhe përgjegjësinë) të ngrejë çështje për:

-Shkelje sistemike të të drejtave të njeriut ndaj ish-luftëtarëve të UÇK-së;

-Mosgarantim i një procesi të drejtë nga ana e Gjykatës Speciale, për shkak të mungesës së balancës etnike dhe juridike;

-Mungesë proporcionaliteti në përndjekjen penale të një krahu të vetëm të konfliktit.

Shqipëria duhet të dalë nga heshtja diplomatike

Heshtja është një akt politik dhe moral, dhe në rastin aktual, është mohim i gjakut të derdhur për lirinë e Kosovës.

Shqipëria ka një zë në OKB, një vend në Këshillin e Evropës, dhe një mision kombëtar që nuk duhet të harrohet: Të mbrojë Kosovën, drejtësinë, dhe të vërtetën historike.

Kombet e vogla nuk janë më të pambrojtura kur i mbron e vërteta dhe ligji. Por ato humbin kur heshtin.