Minush Hoxha: Notimi i z. Albertit në përjetësi

E shtunë e parë-Z.Alberti i rrëfen të bijes Drande një histori befasuese

Ishte muzg i nxehtë vere dhe tani në kodrën më të madhe  të bjeshkes-në  ikje e sipër, dukej një diell i kuq frymëzues kurse përmbi te ca re të bardha disi simetrike të renditura në gjysëm harku që e zbukuronin. Tashmë gadi gjysma e tij nuk shihej ngaqë kishte vajtur pas bjeshke  kurse pjesën e poshtme të qytetit e kishte mbuluar hije muzgu.

Z. Berti, ashtu i ulur në fotelen komode nga thupra në ballkonin e katit të dytë  veshur me një këmishë oker e një gjysëmxhemper të zi me pulla që ngaste nga e blerta e mbylltë e shihte tek  lëvizte nga ikja dhe në vete e tha ”sa i bukur është.I përpiktë! Të ngroh  tërë diten e pastaj i qetë në pafajësinë e vetë ikën në strofullin e vetë galaktik”

Tek frynte një fllad i nxehtë i korrikut me aromë dushku nga grykë e bjeshkes me të cilin kënaqej,  nga aty shihte natyren e gufuar, kodrat e bjeshkët në veçanti dhe tek tuk ndonjë shpend të harlisur në sfondin qiellor që tek afrohej nata ikte për në qerdhen e vetë. Aty, në fund të nënkulmit në një këndë tashme dallëndyshet, sikur edhe viteve të tjera kishin ngritur qerdhen dhe tek fluturonin me shpejtësi e në cicërrime, shkonin e vinin. Se si kujtonin vendin…

Shtëpiat e bukura johomogjene në dukje si një frymëzim nga arkitekturë e jashtme, posaçem ato me të lartat të cilat, të tilla i kufizonin pamjen e pjesës më të bukur të kodrave e për të cilat ndjente një dëshirë të përherëshme t’i shihte. Ato ishin aty të tilla pasojë e një të kuptuari të pazakontë të lirisë dhe i të së drejtes, të pushtetit ndaj ndërtuesve dhe të tyre ndaj pushtetit. E të kuptuarit e tillë vazhdim i të qenit i menjanuar nga procesi i përceptimit të drejtë të gjërave dhe i një padrejtësie natyres. Se si ua kishin mbyllur syt dushkajave të larmishme.

Zgjërimi i horizontit të këqyrjes së gjërave kishte vajtur rrugën me probleme nëpër një zigzak të mundimshëm e pa kontrollin e duhur që mos të dalin gjërat të këtilla sikur dolën. Po, nuk ishte kjo sipas tij i vetmi huq. Berti e mendonte këte ftohtë e në qetësi gjithnjë duke bërë kujdes që gjykimi të jetë i paanshëm. ”Nofta dhe nuk është kështu…” e tha në vete. Dhe nga kjo  kishte dhe dyshim për paanësinë e vetë ngaqë, ishte një kategori sublime që mbërthente në vete tërë ato që bënin intelegjencën e tij e për të cilën kishte rezervim nëse kishte arritur kulmin. Po kjo nga vetë domosdoshmëria që dilte nga të qenit nuk e ndalonte t’i çaset gjërave-po me analizë të kujdesshme-por dhe me një çasje kritike të drejtë.

Nga dera e ballkonit që ishte mbyllur shkaku i shkujes, hyri vajza Drandja dhe me një buzqeshje të mirësjelljes e me shumë skofi iu drejtua:

”Të sjellë një kafe…?”

Ai këtheu kokën nga ajo disi mekanikisht e më përtesë dhe e shikoj më gjatë.

”Thua kafe…? Kafe…! Nuk dij nëse është çasti. Sikur nuk me shkon me vëzhgimin !”

Ajo provoj ta kuptoj se ç’deshi të thot me fjalinë e fundit por pa sukses.

“ E po, e mendoja të kundërten! T’a stimulon ate” ia tha Drandja.

”Ndofta me të drejtë” ia këtheu sa për t’mos e fyer.

“ Muzg i bukur apo jo?” shtoj Ajo. “Që kur isha goce, një si këte muzg e këqyrje gjatë-gjatë përendimin e diellit. Të kujtohet? Pastaj jipje interpretime për te dhe i përfundoje me ”Zoti nuk mund t’i bënte njeriut një dhurratë më të lartësuar se t’ia jap Diellin. Gëzohuni për këte”

”E paske ende në kujtesë…Po, po! Pikërisht ashtu e thoja!” ia pohoj.

” Të kujtohet-desh t’ia përkujtoj Berti- kur zëja xixllonjat në atë terrin e pare të nates, e ti vëja në ballë si dy drita të vogla. Kurse të tjerat… fluturonin gjithandej duke dhënë dritë të kohëpaskohshme. Sikur të luanin. Ishte kohë kur ndjeja shijen e jetes. Shijen ndjeja e  nuk kuptoja bukurinë e saj” vazhdoj z.  Berti paksa i  tretur në këto imazhe.

” Posi! –vazhdoj. ”Ishin çaste dehse. Kisha bërë dhe një poezi, për xixillonjat. Ashtu fëmijërore. Ja ta kujtoj po mu dha:

” Më lëshuan xixllonjat në fluturim në kopshtin. 

Aty  tek pjeshka., aty tek kajsia

Xixllonjat gëzuar me llampa të vocrra. 

Jemi ne korrikun i grurit flori.

Ashtu e thot drita , e tyre xixka

Verë e qiellit blu,pa fund  e qiellit.

Ne nuk flasim me tuajen  gjuhë. 

Themi kumtin në gjuhen tonë,  me dritë ”

Ajo, sa patë zënë fillin e një mendimi, kur nisi recitimin me patetik Z. Berti, zu t’a dëgjoj dhe kur ai e përfgundoj, ndërhyri:

” O qiell sa bukur. Tani e kuptoj merakun tëndë dhe përse më shtyjte në letërsinë.

Ajo, sa patë zënë fillin e një mendimi, kur Z. Berti nisi recitimin me zë të ultë bas e ngadal tamam me patetik, zu t’a dëgjoj dhe kur ai e përfundoj, ndërhyri:

”O Zot, o qiell sa bukur. Tani e kuptoj merakun  tëndë dhe përse më shtyjte në letërsinë!”

Pastaj heshtën të dytë. Z. Berti ndërroj paksa dukjen e fytyres dhe shihej ishte i tëri në nostalgji kurse Drandja e habitur duke menduar shkakun për heqjen dorë  kundruall një shpirti të tij aqë poetik.

Pas atij pushimi, Drandja kapi një mendim dhe nga droe  mos hidhërohet njëherë shtangi, e shikoj e këtheu kokën me nj’anë pastaj prap e shikoj dhe më në fund vendosi t’ia thot:

”Z. Berti! Ëëh…Është vështirë të gjykohet tani…”

”Sido që të jetë-thuaje. Një mendim më shumë- e vërteta më afër!” ia tha Z. Berti.

”Ose nga besimi ndaj vetes kishe frikë ose në ndërkohë të tregojë rrugën interesi. Konjuktura z. Berti, fitimet dhe… humbët një shkrimtar për të cilin ndjehej aqë nevojë”

” Më ngadal o kapidan” sikur do e thoshte poeti. Ti i do të tërat njëherash e tash  dhe në një shportë t’i keshë. E po, s’i zë të tërat një krojshe zonje. Të zbrazet nga të parat e të mbushet me të dytat. Do i vie rradha dhe këtij shpiegimi” e tha me gjakftohtësi Berti.

Pas kësaj ajo u këthye aty ku mbeti:

”E po, mirë. Mirë e the. Të lë që gjërat të ecin tutje logjikes së vetë…” shtoj ajo kurse z. Berti u këthye tek vetja dhe duke i lidhur gjërat në një largësi përmes një kontrasti iu përgjigj:”Lëvizja e qetësia. Jeta e vdekja. Me të drejtë e thua! Lë të lëvizin sipas logjikes…”

“ Ani pra…ç’dëshiron zotëriu” ia tha vajza gjithnjë në këmbë.

Derisa ai e mendonte ç’të zgjedhë, ajo i shtoj: ”Ka një meny të begatë”

Ai përsëri e shikoj, pastaj anash gjithnjë i hamendësuar ç’të zgjedhi.

“ Doni diç nga kuzinë turke a nga plehu amerikan”

” Mirë. Tonikum me raki dhe lëngë thanash! Tonikumin plotë! Aqë e ka bekriu masën. Ja këto…” ia tha në mundime e keqardhje duke ngritur paksa kokën të cilën ia këqyri më me kujdes vajza dhe u pre se si ia kishte mbërthyer fytyren  një melankoli për çastin.

Njëherë, kur iu duk ashtu i rënë,  desh t’ia thot se mjeku ia kishte dhënë ndalesën për përdorimin e alkoholit nga që i ishin mbledhur sëmuarjet: prostatë e zgjëruar, ngushtim arterial,  artrit në veçanti e çfarë jo, por, i dilte kjo si një qortim i pamatur dhënë një njeriu të martirizuar për të gjitha vlerat e që i ishte afruar fundit.

” Tonikum! Ate me bazament të gjerë?” e pyeti ajo.

”Po, po. Sikur xha Luka Simoni në kohën e vetë…Ai kryqalia-sikur e thonte im at. Kishte ai një pamje inspiruese tek pinte e dehej”

 ” Më kujtohet  xha Luka…Kishte lukthin shoshë”  shtoj ajo dhe këtheu mendjen tek Berti.

”Ashtu me sy të turbulltë vetëm qeshej e e thonte me përultësi nga keqardhje e thellë: më falni ju lutem…S’më dha Zoti më shumë” sikur i bënte akuzë Zotit e më pas si me pishman për ate që e tha, shtonte: “Qoftë lavdëruar Krishti…!” , Unë nuk dija nëse tallej apo shprehte pëndimin e vërtetë.

Po Drandja që tashme ishte lidhur  për diç tjetër, nuk i vëri veshin kësaj dhe vazhdoj:

 “Paj…po, po. Do jam gjindi i mirë dhe plotësoj çdo dëshirë të urdhërdhënësit!”

 Përkundra kësaj përgjigje ajo e bëri të kuptoj se është punë me rrezik  pirja e alkoolit dhe z. Berti e kuptoj dhe njëherë me sarkazem ia tha:

” S’e paskërkna dijtur këte…” e pas pak vazhdojë ” Ku e lexove këte. Në ate librin e dreqit ”Mjekësi për secilin”  e tha paksa me nerva. Më pas sa deshi të vazhdoj me:

” Zonja Drande! Po deshe të mbetesh e tillë…” por ajo u ngritë në këmbë, i kërkoj të falur dhe sa çelemëshel sytë solli një foto rentgeni të tij dhe nga një distance ia tha:”Këte e ke kuptuar apo jo. Artrit në një faze të ikur. Me nyje të grryera…”.

Z. Berti ia rrëmbeu fotorentgenin nga dora dhe duke  iu drejtua, i hedhi në dysheme përskaj dhe tha: ”M’i sill ti  ato…e më lë shëndetin në shqetësimin tim.”

Pasi pushoj pak i shtoj: ” Ndërkohë që ta them një pyetje: ”Ç’mund t’i bëjë thëngjillit një zjarr! Tek e fundit e kam si vajë autoje. Pa te nuk më ecën mendimi” 

”Mirë, iku çasti i komentit e frikave. Lëngë thanash e the… e fiksova këte?” e befasuar e pyeti tek nuk heqte akoma dorë nga paralajmërimi i rrezikut nga pija.

”Pikërisht!” ndërroj temë dhe vazhdoj: ” Të dielen  tek flinit e zjeu-ja ky nikoqiri” ia tha tek i ra lehtë me shpullë gjoksit të vetë.

” Ato thanat e vogla të ëmbla nga Mali i Lajthive. E di- aty tek Shpella ku shihnim qerthujtë e verbër. Tek i bijnë vërdallë lepujt! Vetë i vjela” ia zgjati me përgjigjën sa t’ia heqë dhe më  nga koka mendimin për rrezikun.

Përkundra asaj që ia tha më parë-tashmë edhe më e shqetësuar kur e mendoj prostaten e tij sa një patate, ajo shtangi dhe për një kohë hamendsohej si t’ia bëjë nga droe e rakisë dhe z. Berti e kuptoj:

” Akoma mendohesh? Akoma bënë  plan të më kundërshtosh?! Unë dua të shliroj mendimin me ilaçin, e ti do ma ndalosh t’a përdori. S’e bënë ti këte. Ke bërë studim për letërsi zonje…dhe ia di namin një këtij ilaçi. Di mirë se dhe kush ka shëruar dhimbjet me te…di këte:,

Të vrazhdëtve si buka gëzime

Të ndjeshmëve tek qielli dhimbje 

S’më duhet mua askush jo

 As që kam dhimësuri për kendo

,,…dhe hapëroj që këtu

në rrjeshtë shishe pa numur 

 unë i mbledhë tapat ngado

 ta ngulfas shpirtin tim-po.”

ia tha paksa me humor  dhe vazhdoj:

,,.. përse  truan  ashtu vancago

 në mos bir i tonit vend  nuk isha

 ma thuaj kush mbeti pa të lënë peng, oo

 pantallonat e vetë për shishe.

”Mirë e përkryer, -Esenjini me shkrimin  ti me perkëthimin po, mori fund kjo…Nervi recitator yti! Diç për të ngrënë…? Proshutë, djathë. Gjizë…kaçkavall bullgar. Edamer  ndofta?” e pyeti pa ndërruar pozitën.