Mexhid Mehmeti: POEZI E ANKTHIT DHE SHPRESËS

(Vështrim gjithëpërfshirës për librin me poezi “Kambana e heshtjes” të Brikenë Ceraja-Beka)

Nga leximi i parë i përmbledhjes poetike “Kambana e heshtjes” të Brikenë Ceraja-Beka, lexuesi e kupton se ka të bëjë me një zë poetik të përpunuar, që synon të zbulojë përmes fjalës poetike brendinë njerëzore, dhimbjen e kohës dhe kërkimin e vazhdueshëm për dritë.

Qysh në titull, “kambana” dhe “heshtja” përballen si dy simbole të fuqishme: kambana si thirrje, jehonë, zgjim; ndërsa heshtja si mungesë fjale, si qetësi e dhimb-shme, si plagë e pashëruar. Ky kontrast do të shtrihet në tërë librin, duke e bërë atë një udhëtim ndërmjet dy po-leve ekzistenciale: pranisë dhe mungesës, dashurisë dhe humbjes, jetës dhe vdekjes.

Tematika dhe motivet

Poezia e Brikenë Cerajës është një poezi e kujtesës dhe e ankthit, por edhe e dashurisë së fshehur në detaje. Shumë poezi i kushtohen figurave të afërta: prindërve, motrës, nanës, madje edhe të rënëve, të cilët kthehen si hije që shoqërojnë poeteshën në udhën e saj. Këto tekste ngarkohen me një ndjeshmëri, ku dashuria ndërthuret me mungesën dhe humbjen.

Motivet që përshkojnë librin janë të shumta: nata, hëna, dielli, varri, lulja, drita dhe errësira. Këto shndë-rrohen në arketipe poetike që i japin librit një univers të brendshëm simbolik. Nata është shpesh e rëndë, e ftohtë, e mbushur me heshtje; ndërsa drita dhe dielli mbeten premtim shprese, rikthim në jetën e humbur. Varret, epi-tafet, gjethet që bien – janë simbole të vdekjes dhe kalimit kohor, por edhe të përjetësimit të kujtimit.

Stili dhe gjuha

Stili i Brikena Cerajës është i përshkuar nga një lirizëm i ngjeshur, ku monologu i brendshëm përzihet me dialogë të heshtur. Poezitë e saj shpesh fillojnë si rrëfim intim, për të kaluar më pas në një ton më universal. Ka një lëvizje të vazhdueshme mes individuales dhe kolektives, mes kujtesës personale dhe kujtesës historike. Kjo është veçanërisht e dukshme te poezitë kushtuar figurave kombëtare, si Adem Demaçi, ku fjala merr edhe peshë historike.

Gjuha është e thjeshtë në dukje, por e ngarkuar me simbolikë. Ajo shfrytëzon ritmin e ngadalshëm, përsëritjen, kontrastet dhe figurat stilistike për të krijuar një atmosferë të zymtë, por të thellë. Në shumë vargje shfaqet një ndjesi surrealiste, ku ëndrra dhe realiteti ndërthuren në një skenë të përbashkët poetike.

Dimensioni ekzistencial dhe metafizik

Mexhid MEHMETI

Shëngjin, 2025

Në zemër të kësaj poezie qëndron pyetja e njeriut përballë kohës dhe vdekjes. Vdekja nuk shihet thjesht si fund, por si një lloj “heshtjeje” që pret të thyhet nga kambana e shpirtit. Në shumë raste, poetja e sheh vdekjen si një lehtësim nga dhimbja, por njëkohësisht e përshkruan jetën si dramë që nuk duhet harruar. Poezia “Me vdekë nuk është dhimbje” është tipike për këtë ton, duke e parë vdekjen si kalim të natyrshëm, por duke e stigmatizuar mungesën e dashurisë si dhimbjen më të madhe.

“Kambana e heshtjes” është një libër që shquhet për konsistencën dhe koherencën tematike. Ai ndërton një botë poetike ku lexuesi nuk e gjen vetëm ankthin e individit, por edhe atë të kolektivit, sidomos kur trajtohet historia e dhimbshme e shqiptarëve, e shoqëruar me mungesa, burgje, varre e lot. Megjithatë, në fund të çdo vargu mbetet një grimcë dritë, një shpresë dhe një mundësi ringjalljeje.

Brikenë Ceraja-Beka, me këtë përmbledhje, dëshmon një zë të konsoliduar në poezinë shqipe të sotme. Fjala e saj nuk është ornamentale, por rrënjoset në përjetime dhe kujtesë. “Kambana e heshtjes” nuk është thjesht vetëm një libër poetik, por është edhe një testament i shpirtit që kërkon të thyejë errësirën me dritën e fjalës.

Ky libër meriton të lexohet jo vetëm si poezi intime, por edhe si dëshmi e një kohe, ku fjala poetike është kambana që sfidon heshtjen.