SOTIR ATHANASI
K O N D U K T O R I
( tregim i jetuar )
Treni i nisur për në Milano u ndal në Gjenevë. Ne hipëm
me nxitim dhe pa sistemuar ende valixhet pas ndenjëseve në
hapësirat enkas për to, konduktori nga korridori i gjatë i vago-
nit në distancë, na tregoi me shenjë se ku mund të ishin ven-
det tona për t’u ulur.
E bënim për herë të parë këtë linjë me tren dhe sigurisht që do të befasoheshim nga ky përkujdes i personit në shërbim, i ngjajshëm me atë të stjuardesës në avion. Ne gjetëm vendet tona dhe u ulëm.
-Gishti tregues i konduktorit, - i thashë sime shoqeje, - loste rolin e vulës.
- Pse?
- Sepse vendet tona ishin pikërisht ato që përcaktoi ai gisht në largësi.
Ajo buzëqeshi.
Mua m’u kujtua tregimi Konduktori i Agim Cergës, botuar nga fundi i viteve ‘60, afërsisht gjysmë shekulli më parë, i cili, në qoftë se e mbaj mend mirë, fillonte me fjalët:
"Dikur, kur treni ndalonte në Kashar…"
Menjëherë më lindi dëshira për të shkruar diçka për këtë Konduktor, i cili s’ishte thjesht një faturinë, por diç më shumë se kaq. Le ta shohim atë.
Treni vazhdonte nxitimin e tij të njëtrajtshëm, ashtu si edhe konduktori detyrën, të cilin e kishim karshi tashmë dhe kundronim lirshëm lëvizjet e duarve, por sidomos dëgjonim zërin melodioz prej basi dhe fjalët e tij.
Sepse... dukej herë si dirigjent, që ndiqte lëvizjen harmonike të vagonave mbi shina, dhe herë si aktor që dialogonte me pasagjerët e porsahipur, teksa me një vegël tip pince, u bironte plot kënaqësi, si një tejçues i qytetarisë, hijeshinë e mikpritjes. Për 'të vagoni qe mbase i barasvlershëm me sallën e madhe të pritjes së krushqve dhe i gjithë udhëtimi, një dialog i të zotit të shtëpisë me dasmorët që shfaqeshin pas çdo ndalese, pas çdo stacioni. Në Gjenevë, bashkë me ne, kishin hipur edhe mjaft udhëtarë të tjerë, të cilët duhet të ishin vendës, përderisa zunë menjëherë ndenjëset e tyre në numrat që tregonin biletat.
Tek përsiatja për të gjetur një motiv të arsyeshëm që të shpjegonte burimin e sigurisë së ‘gishtit vulë’, përfundova në faktin e thjeshtë se: udhëtarët, siç kishin tërhequr biletat, ashtu edhe prisnin në atë radhën e padukshme të qytetarisë. Kjo, pa dyshim, ndiqte siranë e vendeve në vagonin e trenit. Këtë e dinin pasagjerët dhe doemos edhe konduktori ynë me përvojë që, këtë hapësirë udhëtuese ta trajtonte si të qe një autobus i linjës ndërqytetëse ku dihet se numrat e vegjël janë në krye të automjetit dhe më të mëdhenjtë nga fundi. Veçse për ne ishte e pamundur të dallonim se ku qe kreu dhe ku mbarimi i tij. Gjë që s’mund të thuhet për konduktorin, i cili në distancë na njohu se ishim rishtarë në këtë sallë të rimorkiueshme.
Karvani mbi shina ecte dhe konduktori kishte ndalur te një riosh.
- Student?
Tjetri pohoi me lëvizjen e kokës për të sistemuar sa më shpejt çantën e laptopit dhe ca libra.
- E di që universiteti në vendin tonë është themeluar...?
- Nga Kalvini më 1536-n, zotri! - u përgjigj djaloshi pa pritur
që konduktori profesor , të plotësonte fjalinë.
- Qerrata! Ke udhëtuar edhe herë të tjera me trenin tonë?
Tjetri sërish u përgjigj me tundjen e kokës.
I zoti I vagonit, lëshoi pyetjen rezervë .
- Besoj se e dini kur aderoi Gjeneva në Konfederatën e Zvicrës?
- Më 1815-n, zotri! - qe përgjigjja e menjëhershme e studentit.
Konduktori, që e mbante ende në dorë biletën e tij, tha plot kënaqësi:
- Ekselente - dhe ia biroi kartonin e udhëtimit në një mënyrë të veçantë..., Ekselente.
Dasmorët, domethënë të gjithë udhëtarët, shpërthyen në të qeshura kolektive për të vazhduar çifte-çifte ndër tryezat ku kishin shpalosur gazetat a ndonjë libër si edhe laptopët.
Ndërkaq, treni thuajse kishte mbërritur në Lozanë. Këtë e
kuptuam nga nxitimi i fuqiplotit konduktor.
Kur erdhi te ne, pa se kishim hapur një gazetë në shqip, botim i organeve kosovare; të porsablerë në nxitim e sipër dhe që në krye të saj shkruhej se:
Endri Gega ishte emruar: Prokuror i ri I Gjenevës.
- O! Shoh me kënaqësi një çift të moshuarish fisnikë shqiptarë që i rinon ky lajm entuziast! - Zonja dhe zotrinj udhëtarë, që ende mund të mos jeni azhurnuar me lajmet e fundit, mësojeni tani se Prokurori i ri i kantonit të Gjenevës, i emëruar nga Këshilli i Madh, është shqiptari: Endri Gega. Vetëm tridhjetë vjeç. Dhe ky nuk është një lajm dosido. Urime, miqtë e mi! - na tha neve si të ishim prindërit e Prokurorit.
Ndërsa vegla e tij depërtoi biletat tona po me atë mënyrë Ekselente që aty më parë konduktori u soll me studentin. Ishte mbase nga të paktat herë që ndiheshim krenarë për përkatësinë tonë shqiptare. Por s’qe e thënë të lulëzonte gjatë admirimi i këtij trofeu kombëtar, se… Ndërkaq më bie zilja e celularit dhe unë, i përfshirë nga kënaqësia e këtij lajmi, e pse të mos e pranoj, edhe nga njëfarë mburrjeje për bashkatdhetarin tonë, ia them mikut tim model të Nihilizmit, që punon në transport, shofer kamioni në alpet e Zvicrës.
- Nuk besoj që atë vend e ka zënë vetëm për shkak të aftësive, tha ai.
- E për çfarë tjetër do ta zinte, o mosbesues i pandreqshëm?
- Për faktin që është shqiptar.
- Dhe?
- Dhe zullumet më të mëdha jemi ne që i bëjmë kudo. Pra edhe në Zvicër. Por për mua do të qe mirë që Kryeprokurori I Parisit të ishte një shqiptar i yni i thekur, që t’i bënte tarbiet ata budallenjtë tanë që ngrihen me kuçkë e maçkë për të kërkuar Azil Ekonomik, në Angli. Dhe., ç’janë të zotë të bëjnë atje këta myteberë, mor aman? Përveçse të kullosin dhitë me kërrabë në dorë maleve?
Dhe miku im lëshoi një tufë hithrash në adresë të tyre. Dhe s’kishte faj.
Ai shihte, tek shkonte në ato alpe, jo thjesht brezaret, si të dikurshmet tona, në jug të vendit, por një përleshje me shkëmbinjtë për të ngritur qyteza. Atje kur edhe në maj bie borë. Fjalët e tij, ndonëse të sinqerta e prej miku, më ngjanë për momentin me një tufë luanësh që rrëmbyen atë që mund të quhej Trofe Kombëtar.
Por le të mos e prishim poezinë me këto mosbesime. Treni kishte kaluar stacionin e Lozanës, për të cilën edhe dija shumë gjëra, si spitalin tepër modern onkologjik, që edhe e kisha vizituar, por veshi më kapi bisedën e Konduktorit për një lagje ekologjike me 3000 familje, Universitetin e Lozanës me shtatë fakultete, shkollat profesionale të arsimit të lartë si për shembull: Ecole Hoteliere (këtu mund të hapim një parantezë që i jep të drejtë mikut tim nihilist: azilkërkuesit tanë çfarë shkolle të ngjashme kanë kryer, miqtë e mi?). Fjalët e tjera janë të tepërta. Prandaj le të vazhdojmë të ndjekim udhëtimin me këtë Konduktor simpatik.
- Pra ti je në Universitetin Teknik të Cyrihut. Kështu? Dhe
shkon pranë familjes në Milano, djalosh, në mos gaboj? Se
kemi udhëtuar edhe herë të tjera bashkë.
- Po, - tha një zeshkan që shëmbëllente me korsikanasit.
- Atëherë, djalosh, më duhet mendimi juaj që të bind veten dhe pasagjerët e nderuar se universiteti ku ju studjoni ( ETH ) ka realizuar një rekord botëror me aeroplanin pa pilot dhe që lëviz me energji diellore: Atlantiksolar.
- Po. Është e vërtetë. Kjo fluturake peshon jo më shumë se 7 kg dhe ka arritur të qëndrojë jo më pak se 80 orë në ajër. Ka aterruar (është ulur) pa komplikime. Krahët e saj janë 5 - 6 metra dhe shpejtësia 35 - 40 km në orë. Ai udhëhiqet nga një sistem autonom kontrolli të zhvilluar në ETH Cyrih. Fluturakja është konceptuar për aksione të mëdha kërkimi dhe shpëtimi në zonat e krizës dhe është pjesë e projektit hulumtues të BE-së “ICARUS”.
- Manifik, studenti i Cyrihut dhe... Milanos, - tha me të qeshur Konduktori për të vazhduar:
- Por unë, ata që më vijnë këtu nuk i lë të rrëshqasin me shpejtësi si ky tren, pa zbrazur këtu lajmet e perspektivës së Fluturakes: Atlantik solar.
Studenti i ngjashëm me korsikanasit buzëqeshi ëmbël, disi i mikluar (madje me shumë të drejtë, do të thoshim ne), përpara se të shpjegonte: - Në pranverën e vitit të ardhshëm do të realizohet një fluturim pesëditor në distancën 4500 km mbi ATLANTIK nga BOSTONI (SHBA) deri në LISBONË (PORTUGALI).Afërsisht 120 orë fluturim në ajër.
Pas kësaj, treni ndaloi së pari në Montre, pastaj në Sion dhe më i mbrami, në Brig.
Ky stacion ishte i fundit për Konduktorin brenda territorit të Zvicrës.
Ai përshëndeti po me atë entuziazëm që e pamë në Gjenevë dhe zbriti buzagaz për t›u ndjekur plot admirim nga dhjetëra vështrime të ëmbla duke e ndier mbase se e kishte kryer më së miri detyrën e tij prej Konduktori. Këtë e tregonte edhe dora e tij e ngritur lart, që përshëndeste udhëtarët si të ishte ndarë me familjarët a miqtë e tij të zemrës.
Mua sërish m›u kujtua tregimi i Agim Cergës gjysmë shekulli më parë, nën titullin: Konduktori, që niste me fjalët:
Dikur, kur treni ndalonte në Kashar . . ?
Dhe ëndërroj një tren të tillë për atdheun tim dhe sigurisht edhe një Konduktor si njeriu aq i dashur që takuam në Gjenevë dhe udhëtuam me shoqërinë e tij deri në Brig, skaji i përtejmë, pas të cilit vjen Domodostola, tashmë në territorin italian.
17 Nëntor 2015!
Red.: 6,Korrik,2023.
