Halil RAMA: VERA LAÇI – ZËRI MAGJIK NË INTERPRETIMIN E KËNGËS DIBRANE

Profili i artistes me karrierë mbi 40 vjeçare që ka performuar në skena të njohura botërore

·      KUR VERA LAÇI KËNDONTE NË FESTIVALIN FOLKLORIK KOMBËTAR BALADËN “DRI O DRI””… Zëri i saj ka arritur të depërtojë pothuaj në çdo shtëpi shqiptare

Halil RAMA – Mjeshtër i Madh

Tre muaj më parë në spektaklin madhëshor “Kastrioti n’festë”, ku u improvizua artistikisht rikthimi i Herorit tonë Kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu në vendorigjinën e tij, mijëra pjesëmarrësit që ndoqën me interes të veçantë këtë spektakël disaorësh, shijuan gjithashtu dhe u mahnitën nga zëri magjik i Vera Laçit. E lindur dhe rritur këtu në zemër të Kastriotit, këngëtarja e mirënjohur e muzikës popullore tradicionale, vinte në festën e vendlindjes me zërin e  saj karakteristik në interpretimin e një potpuri këngësh dibrane dhe po kështu e mbylli spektaklin me një kolazh këngësh të këtij zhanri. Pikërisht, këtu nga Kastrioti e ka nisur ajo rrugëtimin e saj artistik, dashurinë për folklorin shqiptar, por edhe dëshirën për të vazhduar misionin e ruajtjes të pastër të perlave të vendlindjes së saj.

Në zërin e Vera Laçit, repertorin dhe karrierën e saj artistike ka gjurmë terreni artistik dibran ku jo pak artiste femra kanë bërë histori. Këtu ajo erdhi si dritë shkëlqimtare tek sa këndoj live me orkestrantët vyrtuozë dhe profesionistë Abaz Leka e Leonard Gjoka.

Emri i saj është bërë i njohur dhe i dashur për ardashësit shqiptarë, në Shqipëri e kudo në hapësirën mbarëshqiptare në botë.

Po kush është shtatvogla e madhërishme Vera Laçi?!

QË 6-VJEÇE NË KONCERTET E SHKOLLËS

DHE SKENA FESTIVALESH KOMBËTARE

E mbetur jetime që në moshën 3-vjeçe (nga vdekja e nënës 27 vjeçe) si dhe tre vëllezërit e saj ( i pari 7 vjeç, i dyti 5 vjeç dhe më i vogli 3 muajsh) do të mirërritej, shkollohej dhe edukohej (si edhe tre vëllezërit) me dashuri e përkushtim familjar nga babai Sami Laçi.

Vera ka spikatur me zërine saj melodioz që e vogël dhe në moshën 6–vjeçe kur ishte në klanësn e parë do të aktivizohej në të gjitha aktivitetet që organizoheshin në shkollë e jashtë saj. E pikasur si një nga talentet e rralla nga drejtuesit lokal të veprimtarive kulturore e artistike, që të vogël atë do ta aktivizonin në ansamblin zonal të Kastriotit e deri në Peshkopi ku konkuronin grepet më të mira të shtëpive të kulturës të fshatrave të bashkuar të Dibrës.

Kështu ajo ka filluar të këndojë që e vogel duke u aktivizuar në qendrën e kulturës së fëmijëve  Peshkopi e që aty duke marrë pjesë në festivalet e fëmijëve në Shkodër.

Ajo me një hap vigan u ngjit në skenën e Festivalit te madh kombëtar të fëmijëve në Shkodër të vitit 1980 ku u vlerësua si më e mira me interpretimin e këngës: “O mësues i dashur..”

Vera ishte këngetarja e parë dibrane që u ngjit në skenën e këtij festivali në një moshë kaq të vogël. Kënga e saj fitoi çmimin e telespektatorit që për atë vit ishte një çmim mjaft i rëndësishëm.

Me pas, gjatë katër dekadave jetë artistike intensive, çmime të tjera vërshuan për Vera Laçin.

“NJOLLA NË BIOGRAFI” QË DO T’IA NDËRPRISTE KARRIERËN

KUR ISHTE VETËM 14 VJEÇE

Pasi mbaroi 8-vejçaren me rezultate të shkëlqyera, kur ishte vetëm 14 vjeçe, Vara konkuroi për të vijuar studimet për kanto në Shkollën e Muzikës “Onufri” në Elbasan. Falë talentit të saj, qe ndër fitueset e para. Madje  ju komunikua fitorja nga juria e shkollës menjëherë pas konkurimit. Por kur u kthye në vendlindje për të plotësuar dokumentat e kërkuara nga nomenkaltura e kohës u përball me vështirësi të mëdha. Kacnesët që përpilonin karakteristikat kishin shënuar se “është me biografi të keqe dhe si e tillë nuk mund t’i jepej e drejta e studimit”. Dhe nisur nga fakti se përpikuesit e karakteristikave (ish sekretarët e organizatave bazë të partisë shtet, ishin thuajse analfabetë) kuptohet kalvari i një nxënësje shembullore që kishte shkëlqyer deri në festivale kombëtare.

“Qaja me ngashërim ditë e natë dhe në atë moshë s’e kuptoja dot arsyen pse pengohesha të vijoj studimet për kanto në shkollën ku kisha fituar konkursin”, pohon Vera. Dhe vijon: “Me ndihmën e familjes time, (të babait tim) vendosa të shkoja të takoj ish-Sekretarin e Parë të PPSH të rrethit Dibër Jovan Bardhi. Me shumë vështirësi, shumë e mërzitur dhe e stresuar arrita të depërtoj deri te zyra e tij, por sekretarja e tij ngulmonte të mos më linte të takoja sekretarin e parë. Kur ai hyri në zyrë, sapo më pa më njohu dhe i tha sekretares: lereni të hyjë brenda, ajo është artiste me perspektivë (isha bërë e njohur sepse në atë kohë artistët vlerësoheshin). Duke qarë me dënesa i tregova gjithë historinë dhe biografinë time. Pasi më dëgjoi me vemëndje më tha: Megjithëse i ke të gjitha këto probleme, ti do të shkosh në shkollë. Më lumtroi pa masë që më dha mundësinë të vijoja mësimet në shkollën e muzikës ‘Onufri’ në Elbasan”.

Vera Laçi edhe gjatë katër viteve të shkollës spikati për talentin e saj si këngëtare  dhe për promovimin e këngës dibrane në qytetin me tradita kulturore të Elbasanit.

PËRFAQËSIMI DINJIOZ I DIBRËS NË

FESTIVALIN FOLKLORIK KOMBËTAR

Autori i shkrimit

Diplomimi me rezultate të shkëlqyera në Shkollën e Mesme të Muzikës “Onufri” Elbasan i mundësoi artistes famoze Vera Laçi punësimin jashtë organike në Pallatin e Kulturës Peshkopi. Këtë e konsideroi fat të madh pasi do të punonte me artistët më të mirë dibranë që siç thotë i kishte idhuj, si Liri Rasha, Arif Vladi, Qerim Sula, Abdyl Sturçe etj.

Por Vera Laçi, ndonëse konkurenca ishte e fortë, sepse ndodhej mes më të nirëve, arriti të marrë çmime të para në tre anketa muzikore si dhe në festivalet e këngës dibrane, etj.

Edhe pse kanë kaluar 37 vjet, bashkëohësit e mbajnë mend përfaqësimin dinjitoz që ajo i bëri Dibrës në Festivalin Folklorik Kombëtar të vitit 1988, me performancën e shkëlqyer në interpretimin e baladës “Dri o Dri”: Dri o Dri/ o i ziu Dri/ Tu thaftë shtrati/ Nata raftë mbi ty…” ku poeti popullor përcjell dhimbjen për mbytjen e nuses në Drinin e Zi ditën e martesës. Po në kër festival Vara Laçi u vlersua me çmimin e parë për interpretimin me vyrtuozitet të këngës qytetare dibrane “Se ç’mu dogj kjo zemër”.

Ndonëse shumë e re, ajo spikati me vokalin e saj në dhjetra koncerte e festivale rajonale e kombëtare.

Tani ajo është bërë shumë e adhuruar nga të gjithë shqiptarët kudo jetojnë. Zëri i saj ka arritur të depërtojë pothuaj në çdo shtëpi shqiptare.

PROTAGONISTE KRYESORE E FESTIVALIT “ODA DIBRANE”

DHE NË ANSAMBLIN SHTETËROR TË KËNGËVE DHE VALLEVE POPULLORE

Në vitin 1994 kur u organizua edicioni i parë i Festivalit mbarëkombëtar “Oda Dibrane” Vera Laçi ishte protagoniste kryesore si soliste dhe në komplekse të këngëve e valleve të kënduara.

Vijoi si e tillë në edicionet e tre viteve në vijim duke u vlerësiar me çmime të para, por çuditërisht, pasi u largua familjarisht në Tiranë, nuk u ftua më nga drejtuesit e këtij festivali tradicional.

Në vitin 2002, ish - Drejtori i Ansamblit Shetëror të Këngëve dhe Valleve Haxhi Dalipi i ofroi të ishte pjesë e këtij ansambli, ku edhe këtu, ndonëse për pak kohë u bë shunë e dashur dhe e preferuar nga publiku kryeqytetas, ndërsa ka interpretuar me mjeshtri të rrallë artistike këngën dibrane në Zvicër, Gjermani, Austri, Angli, Amerikë etj, ku është duartrokitur nga mijëra spektatorë, kryesisht të dispoarës shqiptare.

ME KURAJO MPOSHTI DHIMBJEN QË E PLLAKOSI…

Kur ishte në kulmin e karrierës dhe kishte krijuar një profil të admiruar artistik, Vera Laçi u përball me një fatkeqësi tejet të rëndë. Nga një aksident i paparashikaur humbi djalin e vetëm, Deni Duka, çka për të do të ishte shkatërrim total në çdo drejtim.

“Dhimbje e madhe, humbje e madhe. E pabesueshme edhe sot e kësaj dite”, shprehet ajo me ngashërim.

Koloriti dibran

Vendosi të jetojë, por duheshin arsye të forta…Një vit nga ndarja e Denit nga jeta  bëri këngën që e vesh atë me pavdekësi.

refreni i saj: “Ja mora dhimbjen zemrës/ I vura melodi/ Ja besova shpirtin këngës/ Se ajo hallin ma di”  të sëmbon në shpirt.

Kërkonte arsye të forta për të jetuar dhe e gjeti tek kënga për më të shtrenjtin, dritën e syrit, Denin…

Denis Duka, 22-vjeç, humbi jetën në një aksdient automobilistik më 19 prill 2013. Ishte i fejuar që prej dy vitesh me një vajzë nga Tirana, e sjellshme dhe shumë e edukuar.

Megjithëse kanë kaluar 12 vite, dhimbja është e freskët në zemrën e nënës. “Kjo dhimbje nuk ka ngushëllim për nënën dhe për babanë. Prej nga ajo ditë jeta jonë ka ndryshuar totalisht, dhimbja është e tmerrshme. Thonë që dhimbja kalon me kohën por jo, dhimbja është e njëjta”, tha Vera gjatë një interviste televizive duke kujtuar se e kishte humbur pak ditë pas një koncerti  recital që kishte mbajtur në sallën e Universitetit të Arteve në Tiranë. E pyetur rreth këngës që i ka kushtuar të birit, Vera tha se me ndihmën e miqve kishte arritur të krijonte një këngë për djalin e saj por edhe më mamatë e tjera që kanë humbur fëmijët.

“Këto momente që kam kaluar janë të tmerrshme, por nuk jam vetëm unë, janë edhe mama të tjera”, thotë ajo, duke falënderuar pa masë poetin Agim Doçin dhe kompozitorin e famshëm Edmond Zhulalin për këngën. Por, sot Vera dhe bashkëshorti i saj Bilbili, kanë një arsye shumë të madhe për të vazhduar jetën: Ajo quhet Dea, vajza që e birësuan kur ishte 8-muajshe, ndërsa sot është 11 vjeç.

Ata e birësuan Dean më 24 Korrik 2014, datë që përkon me datëlindjen e Denit. Kjo krijesë e brishtë do të kthehej në forcë për ta.

“E vetmja gjë që më qetëson është lumturia e Deas. Dea e ka mbushur jetën tonë. Ajo është gëzim është dashuri. Nuk e imagjinoj si do të ishte jeta jonë pa Dean. Me gjithë këto dhimbje që kemi ne i falim dashuri pafund Deas”, thotë Vera, duke shtuar se më vonë do të gjejë mënyrën e duhur për t’ia thënë të vërtetën Deas, por që gjithsesi ajo përgjithmonë do të mbetet vajza e saj dhe e Bilbilit.

Me Bilbil Dukën është martuar në vitin 1990. Djali simpatik dhe i shkathët që i ngjante të jatit Mete Duka ia kishte rrëmbyer zemrën artistes së madhe dibrane që para një viti se të martoheshin. Në 35 vite jetë bashkëshortore ai e ka mbështetur Verën në karrierën e saj artistike, pa cënuar normat familjare.

PAK NGA KARRIERA ARTISTIKE

Deri më tani Vera Laçi ka realizuar tre albume me tekste të këngëve nga poeti i këngës Naim Plaku dhe muzikë të kompozitorit të famshëm Përparim Tomçini (që fatkeqësisht nuk jetojnë). Është pjesëmarrëse e shumë koncerteve brenda dhe jashtë vendit, ndër të cilat ajo veçon atë në Angli, Zvicër, Gjermani, Austri dhe Amerikë. Përveçse këndon, Vera shkruan edhe vetë tekste.

Në vitin 1994 është vlerësuar me çmimin e dytë në një festival ballkanik në Giurgiu të Rumanisë.

Repertori i saj është mjaftë i pasur me këngë dibrane por dhe të Shqipërisë së mesme. Simpatizantët e këngës së saj kanë të nguilitur në kujtesë sidomos koncertin reëcital që Vera organizoi më 16 prill 2013 në sallën e koncerteve të Akademisë së Arteve në Tiranë, nga ku Unioni Artistik i Kombit shqiptar e dekoroi me titullin e lartë “Nderi i Unionit”, me motivacionin “Për interpretimin me mjeshtri të lartë artistike të këngëve qytetare shqiptare”, koncert ky u moderua artitistikisht nga Defrim Methasani.

Po ashtu Vera Laçi mban edhe titullin “Nderi i kulturës dibrane” dhënë nga Këshilli i Bashkisë Peshkopi.

Me intepretimin e këngëve: “Fusha e Korabit”, “Amanet ju kurtbetli”, “Oj Xhemile”, “Lotët mos mi fshi”, “Na çeli prap thana”, “Zogo ku m’je rrrit”, “Ku je ti moj bija e nanës”, “O florini i vogël”, etj  ajo ka ngritur peshë zemrat e artdashësve kudo në Shqipëri dhe në hapësirën mbarëshqiptare në botë.

Suksesin ajo e gjen edhe tek bashkëpunimi i ngushtë me poetë të këngës dhe kompozitorë të mirënjohur, si: Jorgo Papingji (kënga: “Fatit mos ju anko”), Edmond Zhulali, Agim Doçi, Naim Plaku, Përparim Tomçini etj. Ajo është mirëpritur gjithashtu nga publiku në daljet e spektaklet televizive, si te “Këngë moj”etj.

Pikërisht për këtë karrierë dhe për profilin e saj artistik të admiruar Vera Laçi është vlerësuar me çmime të ndryshme, deri edhe me titullin “Mjeshtër i Madh”, akorduar nga Presidenti i Republikës (Nr. Dekreti 11710, dt. 17.09.2020) me motivacionin: “Për kontributin e shquar në ruajtjen, kultivimin, si dhe interpretimin mjeshtëror të këngës popullore shqiptare, veçanërisht asaj dibrane”.