Përgatiti: Gladiola Jorbus
Të lexuarit për të kuptuar
Të lexuarit për të kuptuar i referohet aftësisë për të kuptuar dhe interpretuar tekstin e shkruar. Ai ka të bëjë me aftësinë për të përpunuar dhe nxjerrë përfundime nga ajo që lexoni. Në kontekstin arsimor, të lexuarit për të kuptuar është një aftësi qendrore dhe ndikon në mundësitë e nxënësve për të marrë njohuri në të gjitha lëndët shkollore. Të lexuarit për të kuptuar është një koncept kompleks. Asnjë studiues nuk ka arritur ende të përcaktojë një mënyrë që të mbulojë të gjitha pjesët. Për shembull mund të ketë të bëjë me kushtet njohëse të individit, motivimin dhe faktorët socio-ekonomikë, siç janë burimet dhe mjedisi i edukimit (Westlund, 2009).
Përkufizimi i Agjencisë Kombëtare Suedeze për Arsimin mbi të lexuarit për të kuptuar është aftësia për të interpretuar, trajtuar informacionin dhe për të krijuar kuptim në tekste të ndryshme (Skolverket, 2016).
Strategjitë e leximit të të kuptuarit i ndihmojnë nxënësit të bëhen lexues më aktivë, pyetës, parashikues dhe “zgjidhës problematik”, gjë që nga ana e tij forcon të kuptuarit. Për të qenë efektive, strategjitë e leximit duhet të përdoren në mënyrë të përsëritur dhe të bëhen pjesë e natyrshme e leximit të studentit - mundësisht sa herë që një student lexon një tekst. Përdorimi i strategjive të leximit mund t'i ndihmojë studentët të kuptojnë tekste që përndryshe nuk do t'i kuptonin.
Po rendisim më poshtë disa aspekte të rëndësishme të të kuptuarit të leximit si psh:
Dekodimi dhe kuptimi i fjalëve: Për të kuptuar një tekst, nxënësi duhet të jetë në gjendje të dekodojë fjalët (t’i lexojë ato saktë) dhe t’i kuptojë saktë. Dekodimi ka të bëjë me përkthimin e shkronjave në tinguj dhe fjalë. Të kuptuarit e fjalëve përfshin të kuptuarit e kuptimit të fjalëve.
Strategjitë e leximit: Nxënësit duhet të mësojnë strategji të ndryshme leximi për të kuptuar dhe interpretuar tekstet. Këto strategji përfshijnë identifikimin e fjalëve kyçe, bërjen e parashikimeve, parashtrimin e pyetjeve dhe nxjerrjen e përfundimeve.
Aktivizimi i përvojave: Të kuptuarit e teksteve përmirësohen kur nxënësit aktivizojnë përvojat e tyre të mëparshme rreth temës për të cilën bëhet fjalë. Mund të jenë përvoja personale ose njohuri nga burime të tjera.
Diskutimi i teksteve: Diskutimi i teksteve së bashku me të tjerët u jep nxënësve mundësinë të reflektojnë mbi përmbajtjen dhe ta shohin atë nga këndvështrime të ndryshme. Kjo mbështet kuptimin e tyre të leximit.
Motivimi dhe aktiviteti: Studentët e motivuar që janë lexues aktivë kanë një shans më të madh për të zhvilluar kuptim të mirë të leximit. Leximi me interes dhe përkushtim është i rëndësishëm. Pse nxënësit duhet të lexojnë? Të lexuarit është një aftësi themelore thelbësore për të mësuarit dhe pjesëmarrjen në shoqëri.
Përse studentët duhet të lexojnë?
Përvetësimi i njohurive: Nëpërmjet leximit nxënësit fitojnë informacion dhe njohuri për lëndë të ndryshme. Është një pjesë themelore e edukimit shkollor.
Të menduarit kritik: Leximi i sfidon studentët të mendojnë në mënyrë kritike, të analizojnë tekste dhe të nxjerrin përfundimet e tyre. Kjo i ndihmon ata të zhvillojnë aftësinë e tyre për të arsyetuar dhe për të argumentuar.
Zhvillimi i gjuhës: Leximi ndihmon në zhvillimin e aftësive gjuhësore të studentëve, duke përfshirë fjalorin, gramatikën dhe shprehjen.
Imagjinata dhe kreativiteti: Nëpërmjet letërsisë artistike dhe teksteve të tjera, nxënësit marrin mundësinë të përdorin imagjinatën dhe krijimtarinë e tyre.
Të mësuarit gjatë gjithë jetës: Të kuptuarit e mirë të leximit është një aftësi që nevojitet jo vetëm në shkollë, por edhe në jetën e punës dhe jetën e përditshme. Është një bazë që i shërben të mësuarit gjatë gjithë jetës. Si përmbledhje, të kuptuarit e të lexuarit është një aftësi kyçe që u jep studentëve mjetet për të kuptuar dhe interpretuar tekstet, pavarësisht nga fusha lëndore apo situata e jetës.
Ato mund të përkufizohen si përpjekje të vetëdijshme, të orientuara drejt qëllimit për të ndikuar në punën e lexuesit në dekodimin e tekstit, kuptimin e fjalëve dhe ndërtimin e të kuptuarit nga teksti.
2. Përse duhet t’ i lexojmë klasikët?
Përgatiti: Gladiola Jorbus
Librat klasikë mbeten të jashtëzakonshëm për vlerat e tyre. Ata të përfshijnë sepse trajtojnë çështje universale njerëzore.
Këta libra na japin një pasqyrë të shoqërive të kohës dhe të protagonistëve të tyre. Ata krijojnë një kuptim të ndryshimeve sociale përgjatë epokave dhe tregojnë se si është zhvilluar letërsia. Romanet klasike na japin njohuri për periudha e kultura të ndryshme.
Ato trajtojnë shpeshherë tema që vijojnë të jenë të rëndësishme duke na dhënë kështu njohuri mbi përvojën dhe vlerat njerëzore. Duke lexuar klasikët, i bashkëngjitemi kështu një komuniteti historik, konstatojmë se si shoqëria ka ndryshuar ndër vite apo si kanë jetuar njerëzit gjatë epokave të ndryshme. Klasikët na japin gjithashtu njohuri se si ka evoluar edhe gjuha përgjatë epokave. Është një mundësi për të vëzhguar fjalët, shprehjet gjuhësore, gramatikën dhe mund të bëhet krahasimi me aktualitetin. Klasikët shpesh përmbajnë njohuri dhe mesazhe të thella të jetës që mund të përshtaten me jetën tonë. Pra, edhe pse të tillë libra apo ky tip letërsie mund të shëmbëllejë i vështirë a arkaik, sërish meriton t’ i jepet një shans. Nëpërmjet titujve të përzgjedhur me kujdes, leximi mund të shndërrohet në një udhëtim në kohë sa emocionues, aq edhe unik e argëtues.
Letërsia klasike zë një vend të veçantë në peizazhin tonë letrar për shkak të karakterit dhe urtësisë. Ajo ushqen dashurinë për bukurinë, për mirësinë dhe për të vërtetën. Nëpërmjet përvojave të personazheve apo dilemave morale me të cilat përballen, ne fitojmë njohuri që mund të formësojnë jetën tonë. Leximi i klasikëve ushtron mendjet tona. Këto tekste na sfidojnë përmes gjuhës komplekse, komploteve, problemeve të ndërlikuara apo tematikave që të zgjojnë mendime. Gjuha e pasur e letërsisë klasike zgjeron fjalorin tonë.
Leximi i klasikëve të hartuar mirë na mëson për strukturën narrative. Shkrimtarët aspirantë mund të frymëzohen nga këto kryevepra. Letërsia klasike na lejon të eksplorojmë botë, kultura dhe periudha kohore të ndryshme përmes personazheve me prejardhje të ndryshme, duke nxitur kështu empatinë, ndjeshmërinë dhe mirëkuptimin. Këto vepra pasqyrojnë të kaluarën - normat shoqërore, ngjarjet historike dhe nuancat kulturore. Duke lexuar klasikët, ne krijojmë një vlerësim më serioz për kontekstin në të cilin ato janë shkruar. Tema të tilla si dashuria, tradhtia, ambicia dhe drejtësia rezonojnë ndër shekuj. Letërsia klasike përballet me këto përvoja universale njerëzore, duke e bërë atë të rëndësishme për lexuesit e të gjitha kohërave.
