Fatmir Terziu: Në vëmendje jeta dhe krijimtaria e Leksit të Vinit

 Fatmir Terziu: Në vëmendje jeta dhe krijimtaria e Leksit të Vinit

Nëse “Klubi i Leximit” i inicuar në Bibliotekën „Qemal Baholli“ të Elbasanit me takimet e tij, sidomos atë për Leksin e Vinit, do të transmetohej në ndonjë kanal kabllor me famë, nuk do të kishte kuptim t’i kushtonim vëmendje. Për më tepër, pasi ka mbajtur një vlerësim zero për një kohë të gjatë dhe është lënë pas dore ashpër, Leksi i Vinit ka qenë në heshtje deri tani, deri sa më saktë një pjesë e tij u bë një libër nën redaktimin e shkrimtarit Fatmir Musai. Në mjedisin e formateve që po rriten si kërpudha dhe po aq të prishshme, heshtja dhe mosvëmendja ka arritur vërtet një moshë të thinjave të dikurshme. Si mbijeton kjo vlerë mes heshtjes thinjoshe?

Nuk ka të bëjë me ndonjë thes të gjendur rastësisht, por me një emër si Leksi i Vinit, që ka mbartur në vetvete kusuret e jetës dhe vlerës.

Por takimi? Në një shpalosje në rrjetet sociale stafi i „Qemal Baholli: shkruan: „Në sallën e bibliotekës, Klubi i Leximit organizoi takimin e radhës. Nën moton “Pasditja e autorëve elbasanas” dje u soll në vëmendje jeta dhe krijimtaria e Leksit të Vinit, një figurë sa e njohur po aq e dashur në qytet. Shënimet e tij, kanë një vlerë unike për kulturën dhe trashëgiminë në Elbasan, pasi japin të gjallë realitetin e kohës kur jetoi Leksi, por edhe të kohëve më të hershme; të dhëna të cilat ai i grumbullonte nëpër njerëz, të njohur, miq apo qoftë edhe thjesht gojëdhëna. Prej tij, ne kemi tashmë në një vëllim voluminoz “Traditat zakonore të Elbasanit”, libër i cili është konkretizuar falë punës së shkëlqyer së studiuesve Kreshnik Belegu, Ortenca Dakli dhe Fatmir Musai. Të pranishmit në Klubin e Leximit dhanë mendime se si mund të ruhet e të promovohet trashëgimia e pasur kulturore e Elbasanit, si një ndër më të pasurat në vend.“ Sipas shkrimtarit Bardhyl Toda: „Një takim jo thjesht i bukur, por edhe mbresëlënës për nga trajtimi dhe të rejat që dolën në pah, për folkloristin e rrallë, Aleksandër Josifi, i njohur gjerësisht si Leksi Vinit. Urimet më të mira Bibliotekës Publike "Qemal Baholli" Elbasan, në këtë rrugëtim të shpalosjes së vlerave që bart Elbasani ynë! Faleminderit që isha mes jush!“

Nuk duhet të zemërohemi me çfarë ndodh dhe ka ndodhur. Nuk duhet të heshtim më për të, pra për Leksin e Vinit. Heshtja më së shumti merret me huazimet. Në fshatin planetar të sotëm të internetit, po bëhet pothuajse e pamundur të ruash të drejtat e autorit. Përveç kësaj, siç thonë, çdo gjë në zanat është shpikur tashmë. Më kujtohet rasti i famshëm me një poet të sotëm ku ai tregoi poezitë e tij me fjalët se ato ishin unike origjinale, dhe ai u përgjigj se në poezinë franceze do të gjente të paktën njëzet përmbledhje poezish "origjinale" si të tijat. Po në rastin e Leksit të Vinit nuk ka asnjë lidhje me të Tjerët, veçse kur ia kanë huazuar ndonjë këngë…

Ngjashmëritë midis lëshuesit dhe marrësit janë interesante sepse është e dobishme të shihet se si dhe çfarë mësojmë nga origjinaliteti. Kjo dhe më tej si nëj ëmsim edhe sot. Çfarë stilesh gjejnë terren, si zhvillohet çiftëzimi me mentalitetin e lexuesit shqiptar. Në kuptimin konkret, brendësia e një diçiture të ngathët me atë që qaset dhe shfaqet është e ngjashmja e asaj të Stern në rolin e mikrofonit. Një mikrofon me një krah të gjatë, për të cilin koha vetvetiu thotë se është e vetmja gjë që ka mbetur nga elementi vrastar i kohërave. Dhe diku mbetet thjesht një kornizë…

Dallimet? Ka disa. Për t'u dukur jo si letrarë, por duke rikrijuar dhe zhvilluar më tej origjinalin, bashkëbiseduesit vërtet shtuan diçka. Kështu, në përmbledhjen e redaktuar kemi diçka origjinale, mjaft të munguar. Edhe pse nuk ka brohoritje me birrë, grisje letrash nga arkivi, gjithashtu nuk ka asnjë „kokë të madhe“, por hyn kryetermi me fjalën „Interesant!“

Por pse origjinal? Këtu ndërhyn një theks interesant. Kohët e fundit, hulumtuesit e tij, për shkak të një specifikimi socio-kulturor të vështirë për t'u shpjeguar, kanë qenë simpatizantët kryesorë të vlerave elbasanase në vite. Shpjegimi i këtij fenomeni ndoshta do të vërtetojë se kjo lidhje vjen nga të shtypurit gjatë socializmit dhe sot refleksi i pamjaftueshëm i mbjellë ndaj lirisë dhe protestës si kundërpërgjigje ndaj prirjeve skllavërore të shqiptarit. Kjo shpjegon edhe mbijetesën e vlerës. Në vëmendje jeta dhe krijimtaria e Leksit të Vinit!