Fatmir Terziu: Nga biseda telefonike me shkrimtarin dhe muzikantin shqiptaro-amerikan, Thani Naqo

Prof Dr Fatmir Terziu
7h
3 min read

Festimet e 28 Nëntorit në diasporë dhe në trojet shqiptare mbeten ndër momentet më të rëndësishme të kujtesës sonë kombëtare. Ato përfaqësojnë jo vetëm Pavarësinë, por edhe atë lidhjen e padukshme që shqiptarët, kudo që ndodhen, mbajnë gjallë me rrënjët dhe identitetin e tyre. Megjithatë, sipas shkrimtarit dhe muzikantit të njohur shqiptaro-amerikan, Thani Naqo, këto festa kanë nevojë për një qasje më të thelluar, më të menduar dhe më afër brezit të ri.

Krenaria për kostumet kombëtare dhe muzikën shqip

Thani Naqo, një zë i qartë kritik në komunitetin shqiptar në SHBA, shprehet me vlerësim për ruajtjen e traditave më autentike të festimeve, veçanërisht veshjen e kostumeve kombëtare. Ai e konsideron këtë një pasuri të çmuar, që jo vetëm pasuron syrin, por forcon edhe ndjenjën e identitetit. Po kaq i rëndësishëm, sipas tij, është edhe përdorimi i muzikës shqiptare — një element që, kur është i shumëllojshëm, i jep festës shpirt dhe jetë.

Kritika: Rënia e fortë e daulleve

Bisedë telefonike kolegësh: Thani Naqo dhe Fatmir Terziu

Megjithatë, Naqo ngre një kritikë të rreptë: mbizotërimi i daulleve. Ai beson se daullja, megjithëse pjesë e traditës, nuk duhet të jetë instrumenti dominuese në festimet e Pavarësisë. “Daullja i përket një gjenerate të vjetër,” thotë ai. “Duhet ruajtur si traditë, por jo të mbysë gjithë tingujt e tjerë.”

Kërkesa për më shumë këngë qytetare

Në vend të kësaj, Thani Naqo kërkon më shumë hapësirë për: Këngët qytetare shqiptare, Serenatat korçare, Këngët e dashurisë, Këngët rinore, duke përfshirë këtu edhe kompozime të reja që mund të afrojnë brezin e ri me kulturën e vet.

Sipas tij, këto melodi jo vetëm e pasurojnë festën, por krijojnë një atmosferë të hapur ku të rinjtë ndihen të përfshirë dhe të vlerësuar.

Festimet duhet të rinohen

“Festimet duhet të bëjnë më shumë për rininë,” argumenton Naqo. Ai thekson se rinia shqiptare sot, si në vend ashtu edhe në diasporë, ka një shije dhe vëmendje tjetër. Për këtë arsye, instrumente si kitara apo vegla moderne, që janë të dashura për të rinjtë, duhet të bashkëjetojnë natyrshëm me traditën.

Vetë Naqo shpesh paraqitet me këngë e tij në rrjetet sociale nën tematikën “E sjell Rastësia”, një serenatë që ai e quan “serenatë thaniane”, për të treguar se tradita mund të ndërthuret bukur me frymë artistike bashkëkohore.

Lavdërim për mësimin e gjuhës

Thani Naqo vlerëson jashtëzakonisht punën e mësuesve dhe prindërve në shkollat shqipe dhe në arsimin plotësues në diasporë. Ai i quan ata “rojtarë të gjuhës”. Për Naqon, nuk ka festë kombëtare të plotë pa gjuhën shqipe — themelet e identitetit.

Kritikë për ata që distancohen

Nga ana tjetër, ai kritikon disa individë që, sipas tij, “ndihen shumë të përparuar për të marrë pjesë” në festimet e 28 Nëntorit. Në sytë e Naqos, kjo sjellje nuk është modernitet, por shkëputje nga vetvetja. Festa e Pavarësisë, thekson ai, nuk duhet të jetë një ritual i rrallë, por një eveniment që duhet shumëfishuar kudo ku ka shqiptarë.

Kush është Thani Naqo?

Lindur në vitin 1953, me arsim të lartë ekonomik dhe me specializim pasuniversitar si skenarist filmi artistik në Institutin e Lartë të Arteve, Thani Naqo është një emër i njohur në letrat dhe kulturën shqiptare. Krijimtaria e tij përfshin tregime, novela, poezi, romane dhe skenarë filmash:nShtëpia e përgjumur – tregime (1977); Kabina e kuqe – tregime & novela (1985); Vatra njerëzore – tregime & novela (1987); Përsëri pranverë – skenar filmi (1985); Përgjumje iluzionesh – roman (2006); Fate paralele – poezi (2007); Çapkënët e mëhalleve të botës – poezi lirike (2008); Simfonitë e stinëve – poezi lirike (2009) duke shtuar dhe librat në anglisht të cilët janë mbi pesë dhe ndodhen në Amazon.

Përmbyllje

Thani Naqo na ofron një vështrim të sinqertë, dashamirës dhe kritik ndaj mënyrës si festohet 28 Nëntori sot. Ai nuk mohon traditën, përkundrazi — kërkon ruajtjen e saj, por me një freski që i jep frymë të re festës dhe e bën atë më të afërt me brezat e rinj. Ndoshta është koha që festimet e Pavarësisë të mos jenë vetëm një rit i përsëritur, por një hap përpara drejt një kulture më të dashur, më të hapur dhe më të bashkuar shqiptare.