Fatmir Terziu: Ndërmjet dy kulturave dhe kontributit të qëndrueshëm në formimin arsimor shqiptar

Ndërmjet dy kulturave dhe kontributit të qëndrueshëm në formimin arsimor shqiptar

Në fakt takimin me të e kisha një „dhuratë“ nga Zoja Bozgo, kolegja dhe bashkështetasja e saj, mikja e hershme, në kohën kur punoja tek TV „Dardan“ dhe gazeta „RD“. Isha në grumbullim të materialeve për figurat e arsimit elbasanas dhe kështu shijova vlerat dhe mesazhet e bukura. Kjo sepse, studimi i figurave që mishërojnë ndërthurjen e biografisë personale me proceset historike dhe kulturore të shekullit XX përbën një fushë me rëndësi të veçantë për historinë sociale dhe kulturën pedagogjike. Në këtë kontekst, jeta dhe veprimtaria e Rufina Sergei Anufrieva (Misiri) paraqiten si një rast paradigmatik për të kuptuar mënyrën sesi individi negocion, përthith dhe riprodhon identitete të shumëfishta kulturore, duke u bërë njëkohësisht aktor i rëndësishëm në jetën arsimore të një vendi pritës. Kontributi i saj i pazëvendësueshëm në arsimin shqiptar dhe integrimi i saj i plotë në shoqërinë elbasanase, e bëjnë atë një figurë referenciale në studimet mbi ndikimin e pedagogëve të huaj në formimin e kulturës didaktike shqiptare.

Rufina Anufrieva lindi më 17 qershor 1935 në Moskë, në një familje me tradita të konsoliduara intelektuale dhe shpirtërore. Pavarësisht fillimit të një jete në kushte të qëndrueshme sociale, fëmijëria e saj u ndërpre nga shpërthimi i Luftës së Dytë Botërore, ngjarje që ndikoi ndjeshëm në zhvillimin psikologjik dhe emocional të saj. Mobilizimi i menjëhershëm i babait dhe përvoja traumatike e evakuimit e ekspozuan atë që në moshë të hershme ndaj përplasjeve historike të epokës, duke i dhënë biografisë së saj një dimension dramatik, i cili do të formësonte më vonë qëndrueshmërinë dhe forcën e karakterit. Pavarësisht rrethanave të vështira, ajo përfundoi me rezultate të shkëlqyera Institutin e Lartë Pedagogjik të Moskës, në Degën e Gjuhës Ruse. Ky formim akademik, i mbështetur mbi traditën filologjike ruse, u bë baza që do t’i mundësonte një ngritje profesionale të suksesshme në të ardhmen.

Takimi me studentin shqiptar Naim Misiri shënon një moment kyç në jetën e saj, pasi ai e vendosi përballë sfidës së integrimit në një realitet të ri kulturor dhe shoqëror. Në vitin 1960, pas mbërritjes në Shqipëri, Rufina filloi studimet në Universitetin e Tiranës në profilin e Mësuesisë së Gjuhës Ruse, duke i përfunduar ato në vitin 1964 me rezultate të larta. Kjo periudhë përfaqëson një fazë të rëndësishme të përshtatjes dhe afirmimit të saj në sistemin arsimor shqiptar, ku ajo solli profesionalizëm, etikë pedagogjike dhe kompetencë gjuhësore në një kohë kur gjuha ruse kishte rëndësi të veçantë në sistemin arsimor të vendit.

Pas përvojave të para në Bibliotekën e Miqësisë Shqipëri–Rusi dhe më pas në institucione të arsimit parauniversitar në Durrës dhe Elbasan, Rufina Misiri u profilizua si një mësuese e përkushtuar e gjuhës ruse. Nga viti 1975 deri në pension, ajo dha një kontribut të shquar në shkollat “Kozma Naska” dhe “Ali Myftiu”, duke u vlerësuar për seriozitet profesional, kompetencë didaktike dhe aftësi të theksuar komunikimi pedagogjik.

Përveç dimensionit të saj profesional, Rufina Misiri u afirmua edhe si një figurë e rëndësishme e kujtesës historike dhe kulturore elbasanase. Angazhimi i saj i vazhdueshëm në nderimin e Dëshmorëve të Atdheut, veçanërisht Hysen dhe Sul Misiri, e vendos atë në një traditë të përkushtimit qytetar dhe respektit ndaj sakrificës kombëtare. Prania e saj e rregullt në veprimtaritë përkujtimore në Varrezat e Dëshmorëve të Elbasanit dëshmon një ndërgjegje të lartë historike dhe një besim të fortë në vazhdimësinë morale të komunitetit.

Trashëgimia e saj kulturore dhe profesionale gjen vazhdimësi të denjë në veprimtarinë e vajzës së saj, Tatjana Mani (Misiri), e cila, si drejtore e shkollës 9-vjeçare “Ali Agjah” në Elbasan, përfaqëson një model të përkushtimit ndaj arsimit dhe vlerave qytetare. Kjo vijimësi ndërbrezore përforcon idenë e një tradite familjare të konsoliduar mbi edukimin, integritetin dhe shërbimin ndaj komunitetit.

Figura e Rufina Misirit zë një vend të rëndësishëm në historinë arsimore dhe kulturore të Elbasanit dhe më gjerë. Ajo mishëron arketipin e pedagoges së përkushtuar, intelektuales së kulturuar dhe qytetares aktive, e cila arriti të ndërthurë me sukses identitetin rus me atë shqiptar, duke krijuar një model të harmonizimit kulturor dhe të angazhimit shoqëror. Jeta e saj përfaqëson një dëshmi të fuqishme të aftësisë së individit për të ndërtuar ura midis kulturave, për të kontribuar në zhvillimin e komunitetit dhe për të lënë një trashëgimi që i mbijeton kohës. Largimi i saj fizik i para disa viteve nuk e cënon praninë e saj në kujtesën sociale dhe institucionale, pasi kontributet e saj në arsimin shqiptar dhe modeli i saj qytetar mbeten të gjalla në kujtesën e brezave të edukuar prej saj dhe në veprën e pasardhësve të saj. Në këtë kuptim, Rufina Misiri mbetet një figurë e pashuar në mozaikun kulturor të Elbasanit dhe një shembull i përjetshëm i integrimit dhe përkushtimit human, sidomos tek memorja dhe brezat e shkollës „Ali Myftiu“.

Kontributi pedagogjik në shkollën “Ali Myftiu” në Elbasan

Një kapitull i veçantë i veprimtarisë arsimore të Rufina Misirit lidhet me periudhën e saj në shkollën e mesme profesionale “Ali Myftiu” në Elbasan, ku ajo u afirmua si një ndër mësueset më kompetente dhe më të respektuara të Gjuhës Ruse. Kjo etapë, e cila përfshin një pjesë të konsiderueshme të karrierës së saj deri në daljen në pension, përfaqëson dimensionin më të qëndrueshëm dhe më me ndikim të kontributit të saj profesional. Në një kontekst socio-politik ku gjuha ruse kishte rol jo vetëm komunikues, por edhe kulturor dhe shkencor, Rufina Misiri solli në Elbasan një qasje didaktike të bazuar mbi standardet e filologjisë ruse, duke i dhënë mësimdhënies një cilësi të lartë profesionale. Ajo shquhej për metodologji të strukturuar, për përdorimin e teknikave bashkëkohore të të nxënit të gjuhës së huaj dhe për aftësinë e saj për të krijuar një mjedis mësimor nxitës dhe të orientuar drejt përvetësimit praktik të gjuhës. Nxënësit e shkollës “Ali Myftiu” e kujtojnë si mësuese kërkuese, por njëkohësisht të ndjeshme, e cila arrinte të ndërthurte disiplinën pedagogjike me marrëdhënie të qëndrueshme komunikimi. Ajo e konsideronte gjuhën ruse jo thjesht si objekt studimi, por si një urë kulturore dhe njohëse që i hapte të rinjtë drejt një horizonti më të gjerë intelektual. Në këtë kuptim, mësimdhënia e saj nuk kufizohej në nivelin gjuhësor; ajo synonte formimin e një botëkuptimi më të gjerë dhe më të ndjeshëm ndaj kulturave të tjera. Rufina Misiri kontribuoi gjithashtu në ngritjen e standardeve institucionale duke ndihmuar në hartimin dhe pasurimin e materialeve mësimore, si dhe në orientimin e kolegëve më të rinj në detyrën e tyre pedagogjike. Aftësia e saj për të përshtatur përvojën e një sistemi arsimor të huaj me realitetin shqiptar e bëri një burim të çmuar profesional për kolektivin e shkollës. Roli i saj në “Ali Myftiu” mbetet pjesë e identitetit profesional të institucionit dhe një nga shtyllat mbi të cilat janë formuar breza të tërë profesionistësh, që edhe sot dëshmojnë se mësuese Rufina ka qenë jo vetëm pedagoge, por edhe formuese karakteresh dhe udhërrëfyese në jetën e tyre njerëzore e profesionale.

Dëshmi të nxënësve për mësuesen e Gjuhës Ruse, Rufina Misiri

1. Dëshmia e Vojsava Delilaj, një ish-nxënëse e shkollës “Ali Myftiu” (periudhat 1980–1985)

“Mësuesja Rufina na la mbrapa vlerat që mbartim të gjithë ne sot, marrëdhënie të sinqerta e dashamirësi me njëri-tjetrin. Ajo nuk ishte vetëm mësuese gjuhe; ajo ishte dritare drejt një bote që për ne dukej e largët e e paarritshme. Në orët e saj, gjuha ruse nuk ishte thjesht gramatikë, por kulturë, letërsi, mënyrë të menduari. Ajo e sillte ëmbëlsinë në klasën tonë, me një qetësi dhe siguri që të jepte ndjesinë se çdo mësim ishte një udhëtim i vogël.”

2. Dëshmia e një ish-nxënëseje që më pas u bë mësuese

“Kam zgjedhur të bëhem mësuese pikërisht sepse kam qenë nxënëse e Rufina Misirit. Ajo mishëronte atë që unë e quaj mësimdhënie me dinjitet: e rreptë, e drejtë, e përgatitur dhe me një humanizëm të rrallë. Më mësoi jo vetëm rusishten, por më mësoi se si një mësuese duhet ta respektojë nxënësin për ta bërë atë të respektojë dijen.”

3. Dëshmia e një ish-nxënësi me profil teknik

“Në shkollë profesionale ne shpesh mendonim se gjuha e huaj nuk do të kishte ndonjë përdorim të madh në jetët tona. Por mësuesja Rufina na e ndryshoi këtë bindje. Ajo kishte aftësinë të të bindte se çdo dije është vlerë. Kur fliste për kulturën dhe shkencën ruse, na hapte horizonte dhe të krijonte ndjesinë se ne mund të arrinim më shumë nga sa mendohej për ne.”

4. Dëshmi e një nxënësi me vështirësi në mësim

“Mësuesja Rufina është personi i parë që më bëri të besoj se mund të mësoja një gjuhë të huaj. Ajo nuk tregohej e ashpër me ata që e kishin të vështirë; përkundrazi, me ne ishte edhe më e kujdesshme. Më kujtohet si më jepte libra të thjeshtuar në rusisht dhe më thoshte: ‘Mëso pak dhe mirë, dhe do të çuditesh me veten.’ Ajo e pati të drejtë.”

5. Dëshmi e një ish-nxënëseje që sot është profesioniste jashtë vendit

“Sot punoj në një vend ku rusishtja më ka qenë e domosdoshme. Çuditërisht, ajo që ruaj më shumë nga shkolla nuk është dija teknike, por rusishtja e mësuar prej mësueses Rufina. Ajo kishte mënyrën e saj unikale për ta bërë gjuhën të dashur, për të të bërë të ndiheshe si pjesë e një kulture tjetër. Pa të, shumë dyer profesionale nuk do të ishin hapur kurrë për mua.”

6. Dëshmia e një grupi ish-nxënësish, të mbledhur në një aktivitet përkujtimor

“Brezi ynë e kujton Rufina Misirin si një prej figurave më të qëndrueshme të shkollës ‘Ali Myftiu’. Në çdo përvjetor, në çdo mbledhje, emri i saj del vetvetiu. Ajo ishte një nga ato mësuese që nuk e kupton sa shumë të ka dhënë, derisa kalojnë vite e kupton se mënyra jote e të menduarit, e të shprehurit dhe e të punuarit mban gjurmë të qarta të saj.”