Fatmir Terziu: Imagjinata e Askujt

Prof. Dr. Fatmir Terziu

- Për vizitën time me dy ish-nxënës të mrekullueshëm të shkollës 8 vjeçare të Trebishtit, Njazi Ramazan Seferi dhe Agim Xhevahir Kasa.

Nuk mund t'u besoj veshëve të mi! Më duket se ende e dëgjojnë atë zilen e cjapit dybrirësh, që në atë rast mblidhte pothuajse rreth treqind e pesëdhjetë nxënësit e shkollës së madhe „10 Dëshmorët“ të Trebishtit. Në një kënd të imagjinuar më duket se shoh një nga figurat e kësaj shkolle ndër vite. I përkulur mbi kutinë e tij të drekës, i rregullt në uniformën e tij të rregullt, mësuesi i matematikës, Nazif Hajrulla Hoxha, duket si një statujë prej porcelani viktoriane. Fytyra e tij e hollë dhe me temperament burrëror, e rrethuar nga flokë të drejtë si rrjedha natyrore, nxjerr një qetësi dihatëse dhe të përqëndruar në dërrasë të zezë. Thjesht më duket sikur kaloj pranë këtij këndi dhe laboratorit të matematikës, në një nga ato pushimet e rralla të drekës, kur dielli përmbyt gjelbërimin e oborrit të shkollës me ar të fortë katërmbëdhjetë karatësh. Përreth, në një mjedis baritor, nxënësit e shkollës prestigjioze po përtypin në heshtje gjëra vegjetariane, të ulur në pjesë të ndryshme të oborrit poshtë plepave të gjatë, si në një piknikë, e të gjithë më ngjajnë ende të vegjël, të ndarë e të ulur në ishuj, krejt në traditën e pathyeshme të zonës së mirë e të vjetër sa vetë mosha e maleve dhe grykave që e rrethojnë. Diku dëgjoj një zë. Një pëshpërimë. Një bisedë… është një hap më pas.

Hapi që duhet të ndërmarr për të shmangur bisedën e dëgjuar mund të më shpëtojë. E dëgjoj këtë zë në një kohë tjetër, e dëgjoj këtë hap në një moshë tjetër. Nga hutimi i së vërtetës. Nga malli dhe simpatia. Dhe nga natyra ime e pathyeshme shqiptare për të lidhur plagët emocionale pa më kërkuar ndihmë. Sikur në lëvizje të ngadaltë, përpiqem t’i nxjerr fjalët nga prapambetja shpellore e qëndrimit të egër patriarkal, të një kohe që diktoi dhe ripunoi traditën e shekujve në të kundërt. Sepse, por edhe ndoshta ende i dua kërkimet tek ata që i mbetën të pathyeshëm sistemit të modës së vjetër. Dhe besoj naivisht vetëm në dashuri njerëzore, natyrore, burimore, të rrjedhshme e të sinqertë. Dhe mësuesit e memorjes rezultojnë të jenë një konkurrencë e re pedagogjike e papritur, të cilën ndiej se nuk kam forcë ta luftoj.

Me Prof. Nazif Hajrulla Hoxha

- Duhet të udhëtojmë për në Dibër të Madhe, thuajse për çdo dy a tre ditë – Nazif Hoxha më ndërpret duke kaluar - kjo është detyra ime tashmë, që vetvetja më ka ngarkuar, ndërsa shijoj pensionimin tim.

- E përse, për vizitë …apo? – pyes i habitur.

- Ish mësuesi, tashmë i mbetur vetëm, pasi e shoqja Shadija, ish-punonjësja e PT-së së fshatit me tre Lagje ka ndërruar jetë, buzëqesh dhe flet ngadalë, si dikur… Për vezë, bukë, qumësht, mish…, ushqime. Sot shumica kanë mbetur këtu si ecejakës… Nazif Hoxha përkund kokën, i zënë me një situatë të përkohshme e që i duket e vështirë e kalimtare.

- Kjo është e drejtë, apo jo? Nuk do të jem i vetmuar nga të Tjerët… Ja rruga është afër.

- E pas kësaj…? Zbresim në asfalt drejt shkollës. Të parët janë njerëzit e zakonshëm të rakisë së klubeve. Le të përkeqësohet pak edhe humori i Gimit. Ai tashmë e ka zënë një vend poshtë hapësirës para dyqaneve të dikurshme.

Shtrëngojmë duart. Përqafohemi. Dy miqtë, Njaziu dhe Gimi, qeshin pa shqetësime. Është sikur dikush të ketë tërhequr papritur qilimin e gjelbër të livadheve të disiplinuara nga poshtë këmbëve të mia, të prishur nga rrëshqitjet e kohërave. Dielli i butë del nga tonaliteti i tij i lehtë dhe rrezet e tij kumbuese shtrijnë rrudha të parakohshme në fytyrën e vyshkur dhe me hundë të mprehtë të Kujtim Kasës, me të cilin ngrejmë dolli, por jashtë tavolinës sonë.

- Ah, more Profesor - flet Naim Shahinaj qetësisht - është mirë që të shoh. Të lutem prit ndërsa të jap ...

E unë zë e humbas diku thellë. Diku ku shkruhen ende detyra shtëpie në mendjen time. Tema ishte për dashurinë e …, apo jo? E shkrova mbrëmë. Mendoj se doli shumë mirë, ashtu siç do të kishe dashur. Pa devijime, sipas të gjitha rregullave të drejtshkrimit... Besoj se do ta miratosh me nota të larta.

- Prit – belbëzoj unë, pa zë nga habia – pak më parë dëgjova bisedën tënde me Nazif Hoxhën, pa dashur. Ato ishin disa shaka të papërshtatshme kohërash, apo jo?

Nga pas petaleve blu të syve të imagjinatës, gjarpërinj të papritur fishkëllejnë:

- Oh, a mendoni vërtet kështu? Në fakt, më dëgjuat mirë. Po flasim vetëm për jetën, zotëri. Për jetën tonë. Nuk i intereson askujt. Aq më pak juve. Ne vijmë në kohë çdo mëngjes, marrim pjesë në mësim, shkruajmë detyrat tona. Gjithçka është në rregull. Çfarë ju shqetëson kaq shumë?

- Por, ti moj imagjinatë! Po flisje për gjëra monstruoze! – bërtas me falseto, i tronditur nga besimi – duhet t’i ndaloj aty ku duhet! Ke nevojë për ndihmë, a nuk e kupton!

- Ndihmë – imagjinata e pështyn fjalën me neveri si një copë ushqim të prishur – Lëreni këtë ndihmë të pakuptimtë pas. A mendoni se hallat e dajat nga zyra e atjeshme (dhe ma bën me gisht, por ajo zyrë nuk ekziston më, është privatizuar) do të vrapojnë të na shpëtojnë? Nëse kjo bamirësi publike do të kishte funksionuar deri tani, të gjithë në këtë shkollë do të ishin të lumtur.

- Çfarë do të thuash? – Zhytem edhe më thellë në baltën e hutimit tim. – Kush është i pakënaqur këtu?

- Epo, jemi shumë prej nesh – imagjinata shëtit nëpër korridorin e shkollës dhe përtyp patatet e skuqura – A e dini pse e bënë Gjyqin e Ilmi Osmanit këtu në këtë oborr? Mendoni se është për shkak të kalimit të kufirit dhe tradhëtisë, apo jo? Po, por ai nuk e tradhëtoi Atdheun, as … madje as gomari i tij. Të dy erdhën dhe nuk kishin ndërmend të iknin... Sa qesharake!

Imagjinata shpërtheu në të qeshura engjëllore-satanike. Toka e pashkelur prej vitesh zë e lëkundet nën këmbët e mia.

Mësuesi Nazif Hajrulla Hoxha më shikon me një mall të papritur: këtu jemi në pikëkalimin midis dy shteteve fqinje. Gjithçka këtu dhe përtej këtij trau duhet të jetë në rregull. Ju po mirëkuptoni tashmë gjëra të reja, të kohëpërshtatshme, të afta për t'u përballur me sfidat e jetës. Ngjajnë si rregulloret e dikurshme të shkollës. A po i citoj rregulloret e shkollës saktë? Epo, po përpiqemi që tani e tutje dhe madje po ia dalim. Disi. E gjeta detyrën time, hajde. Paragrafi për mëshirën e kohërave është pak i paplotë. Nuk munda të mendoja për pothuajse asgjë mbi këtë temë. Jam i sigurt që do të më ofroni një zgjidhje në librin tuaj të radhës.

E unë e miratoj disi. Libri im i radhës? Ku ta nis? Ku… A e dini si ndihet kur acidi sulfurik të pikojë në shpirtin tuaj të pavdekshëm? Një mungesë peshe e keqe, e shoqëruar nga heshtje e djegur e imagjinatës. Imagjinata e askujt. Të lindur në një botë të abdikuar. Të rritur në pushimet për pazar. Pazar ... Pazar indiference. E diku lëshohet pingul mbi asfalt e ardhmja jonë, e dalë nga një lëvozhgë e mbyllur në inkubatorin e indiferencës. Dhe pëshpërimat flasin. Nuk mund t'ju japim asgjë sepse nuk doni asgjë. Nuk mund t'ju atribuojmë asgjë sepse na keni anuluar emocionalisht. Nuk mund t'ju kemi sepse kemi ikur përgjithmonë. Nuk mund të bëhemi tuajt sepse jemi bërë të huaj.

- Sot do të flasim për faljen - e ridëgjoj mësimin e ri, i goditur nga një bllokim i hapave në korridorin e gjatë - dua që gjithkush, sipas rendit alfabetik, të dalë përpara klasës dhe të shkruajë vetëm me një fjalë personin që dëshiron vërtet ta falësh. Kolona të pastra, me shkronja të ndryshme, rreshtohen në hapësirat e bardha të tabelës - mami, babi, mami dhe babi, mami, mami, mami... Dhe imagjinata e parathotë. Dhe imagjinata është thjesht një pikë lot.

Diku përreth shoh shtëpi, disa të reja, ndjek rrugë (të vrara nga korrupsioni që pëshpëritet me teket e dopjet e rakisë), ndjej frymëmarrje, por shoh edhe varre… Dhe një herë e një kohë na mësuan se duhet t'u kërkonim falje prindërve tanë. Ishte shumë kohë më parë. Para korrupsionit të botës. Një britmë nga Qielli, ku zërat tanë të pafajshëm ende mund të dëgjoheshin.