Durrësi drejt modernizmit

Nga Nuri Bufi

Reportazh

Durrësi drejt modernizmit

Durrësi është një qytet i lashtë mbi tremijë vjet. Në fillim quhej Epidamn, më pas i pushtuar nga romakët, iu ndryshua emri në Dyrrachium ose Dyrrah. Emri Epidamn, sipas besimit të atëhershëm romak, predikonte të ashtuquajturit “ të mundurit”.

Në fillimet, Dyrrahu, zotërohej nga ilirët e pastaj u pushtua nga perandoria romake, më pas nga ajo byzantine, nga normanët, nga bullgarët, nga serbët, osmanët, grekët, italianët, gjermanët, komunistët dhe sot e tridhjetë vjet më parë, kush Durrësin dhe gjithë vendin e ka pushtuar!

Këtë do ta thotë historia, ajo që duket pa bërë dallime brenda lloit dhe veçmas palëve. Në substance mendoj se në rivalitet qëndrojnë në njerën anë spekulantët dhe në anën tjetër, pjesa e inteligjencës. Mos vallë jemi në luftë midis rendit çifligaro – feudal dhe kohës moderne.

Le të vazhdojmë reportazhin tonë me aktualitetin dhe pritshmëritë ekonomiko – financiare që do të shkojnë pranë çdo vatre familjare. Janë mjaft të freskëta polemikat, debatet, premtimet dhe qëllimet gjatë fushatës së zgjedhjeve vendore për kryetar bashkie dhe këshillin bashkiak.

Komentet e premtimet që dhanë kandidatët, qenë të mjaftueshme për zgjedhësit, të dallonin secili kandidat donte të merrte bashkinë për qëllime karriere dhe ai për qëllime ndryshimi.

Kandidati për qëllime karriere i lidhte premtimet me argumentin se kishte lidhur kontratë me UFO- të për të zbritur parajsën mbi tokë. Dhe kandidati që do të sillte ndryshim, argumentonte duke u bazuar me këmbë në tokë dhe llërë të përveshura.

Këto dallime bënë të mundur faktin e marrjes së shumicës dërrmuese të votave dhe besimin natyral të qytetarëve nga zonja Emiriana Sako.

Si kryetare bashkie, rivazhdon projektet që tashmë ajo i ka nisur që tre vite më pare. Ecuria dhe sukseset për periudhën e më parshme u bënë bazë besimi dhe mbështetje të vazhdimësisë së saj si kryetare e bashkisë së Durrësit.

Për Durrësin dhe popullin durrsak është dhe sjell debolesë fjala” tërmet”, por tashmë krejt analoge po bie një tërmet tjetër i fuqishëm. Ky është tërmet ndryshimi. Ky është një revolucion i pandalshëm vizionar në realizimin e shumë projekteve. Durrësi- tha kryetarja e bashkisë zonja Emiriana Sako – do të rikthejë vëmendjen e mbarë tregut euro-aziatik dhe gjithë pelegrinazhit turistik, duke e kthyer Durrrësin kryeqytetin turistik të Shqipërisë.

Qyteti i Durrësit, i parë nga sipër mbi avion, është i mbuluar nga një mjegullnajë e përhimtë, me vështirësi mund të dallosh disa konture të veçanta.Kjo pamje të le përshtypjen se qyteti është në shtet rrethimin e bombardimit.

Kur zbret në tokë, nga qendra e qytetit, deri në periferi, mbizotëron vërtetë një artlieri e rëndë. Të gjithë motorrët janë ndezur, reparte e nënreparte, skuadra të mirëorganizuara e të të gjitha profesioneve u janë përveshur punës.

Nëpër rrugë has tabela të shumta, kantjer pune, devijme rrugësh etj. Puna është shtrirë kudo si brenda dhe jashtë periferisë së qytetit si në shkollën sportive për moshat e vogla, në qendra muzeale, arkeologjike, në kënde sportive e ato lojrash për fëmijtë, në lulishte dhe ambiente shlodhëse për të moshuarit. Puna vazhdon me avancimin e riparimit të apartamentave të dëmtuara nga tërmeti, njëkohësisht vazhdon puna në riparim trotuarësh, rrugësh brenda dhe jashtë periferisë.

Kudo vlon puna, vlojnë emocionet, statujat në sheshin “vollga”, ulurasin dhe bërtasin “ na lironi këmbët nga allçia” të na përfshini edhe ne në odisenë e ndryshimit. Kudo gjendet prezenca e kryetares së bashkisë. Kryetaren e bashkisë e gjen në fushat e bukura të periferisë së qytetit, të cilat në këtë periudhë kohe i zotëron nghyra jeshile e pranverës. Këtë peisazh më magjike e bën thyerja e ngjyrës së kuqe flakë të lule kuqeve që lëkunden mes kallinjve të grurit ende të pa pjekura. Ata kallinj kanë rënë në dashuri me lulëkuqet, tashmë me uniformën rozë, trupin e saj të gjatë dhe elegant të kryetares.

Pra edhe bujqsisë i është ofruar njeriu i duhur, për t’i marrë resurset e duhura kudo që ndodhen.

Durrësi me kodrat rreth periferisë, nga Manza, Shënavlashi, Romanati, e deri në kodrat valëzuese të Arapajt shfaq një pamje mahnitëse me brezaret e vreshtave, traditë kjo e përfolur që në lashtësitë e përpunimit të verës në Dyrrah, me enët prej balte e që ruhen deri në ditë të sotme pranë Muzeut Arkeologjik.

Dora dhe mençuria e bujkut, sot ka shkuar edhe më tej:

Pranë ujëmbledhësit në veri të kodrave të Arapajt shtrihet një kanal kulluese, paralel me rrugën që të çon pranë parcelave; magjia e kësaj rruge ështëp se në të gjithë gjatësinë e saj mbi tre kilometra të ofron një kopëesht botanik të tërë, ku janë mbjellë me qindra e mijra rrënjë fidanesh nga të gjitha llojet e drurëve frutorë, pra aty gjen një eksplorim, një idetaor të fushës së gjelbër.

Të zbulosh bëmat dhe gjithë mrekullitë që fsheh Durrësi do të duhen ditë të tëra.

Për rreth bregut të detit nga plazhi i vjetër drejt jugut e deri në Golem janë hapur portat e hoteleve dhe mbi të gjitha është shpalosur bujaria, mikpritja, ngrohtësia, ciltërsia bashkë me profesionalizmin dhe elegancën për të qenë kavalierë që mendojnë t’u rrëmbejnë zemrën turistave dhe pushuesve dhe jo xhepin...

Hotelet të duken më të veçantat me larmitë për nga stili i zbukurimit të tyre; Shtesë që nuk e disponojnë të gjithë njëlloj e që i bën që të dallojnë për nga hapësira, gjelbërimi, vendet e parkimit të makinave etj.

I referohemi atyre dhe ulemi që pas lodhjes të pushojmë për një kafe në hotel “Dolce vita” emër që vjen nga italishtja e që në shqip përkthehet “Jetë e ëmbël”. Dhe ja tek pi atë kafe të mirë , në pamje të parë na bie në sy veç hijeshisë natyrore që e shpalosin kurorat e pishave, e mirfilltë duket estetika e kostumeve të bardha të kamarierëve me jaka fjongoje, papijon. Por ajo që më shlodhi më shumë ishte se në tavolinën time u ul një mysafir shumë i shtrenjtë, po, po, u ul një zog që zbriti nga kurora e pishave e që më përshëndeti me dy cicërima e pastaj fluturoi drejt një çesme me ujë që ishte aty pranë.

Ajo që më bëri krenar ishte jo vetën përshëndetja e atij zogu por se dhe zogut i ishte ofruar një shërbim modest nga pronari i hotelit sepse në fund të cesmës ishte përgatitur një formë betoni e lugët për të pirë ujë zogjtë e rastit.u largova me kënaqësinë e dyfishtë duke menduar se në plazhin e Durrësit, të përshëndesin edhe zogjtë.

Zgjatimi i trotuarit të gjerë përballë hoteleve dhe rërës nga krahu i detit më çoi në brendësi të plazhit të Golemit, ku më doli përpara një qen i braktisur, dhe nuk do ta quaja me pa të drejtë “qen rrugësh”.

Duke kujtuar zogun e “Dolce Vitës” e duke marrë shkas prej tij po thoja me vete se ku pi ujë ky qen i braktisur! Ku ha ushqim! E përgjigja me mbeti në grykë.Por...ka shpresa dhe zërat janë se bashkitë do të ngrehin rrethime të posacme për trajtimin e qenve të braktisur.

Fundin e plazhit të Golemit e gjejmë tek një rreth rotullim të madh pranë bregut të detit.

Për të krijuar një ndjesi të dytë përvec asaj të lodhjes, përsëri e ndjen të nevojshme të pish atë kafenë e dytë të asaj dite dhe dëshira është që t’i afrohesh një lokali kafene të mirë të areduar me lëndë druri e me shirita të mëndafshët ku nga sipër vareshin rrjete e përqark litar kërpi, shtylla me kallame bambuje dhe emri i kësaj kafeneje është resorti “Flower hotel”.

Me ardhjen e shpejtë të kamarierit porositëm kafenë. Paraqitja e personelit ishte shumë modeste por sfiduese dhe autoritare. Kamarieri solli kafenë e porositur e pas tij, me një piatancë të drunjtë të mirëstolisur me gurë të xhevahirtë një burrë u përkul para tavolinës dhe e vendosi me delikatesë atë piatancë mbi të cilën vezullonte një gotë plot ngjyra e që në buzë të saj qëndronte vertikalisht një fletë fruti të panjohur.

“Jam banakieri” – tha ky djalë - dhe kjo pije e përgatitur veças, ju ofrohet nga banaku.

Më la pa fjalë ky djalë që nuk duhej të ishte më shumë se tridhjetë vjeç. Ishte me kollare, shtat lartë me supe si të prera me thikë me një fytyrë të lëshuar që anonte nga ezmerja dhe me një të folur plot elegancë europiane.

E pra, ky shërbim plotësues më bëri të harroj krejt lodhjen e madhe dhe para se të largohesha u interesova për emrin e banakierit të “ Flower hotel” e që ishte Aurenc Hima.

Ndryshime kolosale po merr Durrsësi në fushën e turizmit të cilat po duken çdo ditë e më shumë e më qartë.

Me interes të veçantë është dhe investimi që po merr Lungomarja për gjatë bregut të detit nga Ura e Dajlanit e deri te Plepat, por edhe një tjetër investim i madh është vazhdimi i rikonstruksionit të unazës Plepa- Golem. Investimet me standarte bashkëkohore që po kryhen nga firma “Eral sh.p.k.” Ky investim po e kthen këtë zonë turistike të ngjashme me një Paris të vogël. Puna ecën me ritme të shpejta e puna bëhet natë e ditë për ta përfunduar sa më shpejt për të mos iu bërë pengesë fluksit turistik që sapo ka filluar.

Nga sa pyetëm një grup punonjësish na thanë se ishin nga fshati Sevaster, nga Himara dhe Gjirokastra e donim të mësonim më shumë por kudo morëm të njejtën përgjigje “Do të na lini të punojmë, more derman!”

Por pyetja ime ishte se doja të dija se cili ishte inxhineri që drejtonte punimet dhe më thanë se në grupin që ishte para tyre do të takoja inxhinerin që e quanin Gazi.

E takova. Nuk dallohej fare nga puntorët, ishte qull në djersë dhe unë po mendoja një frazë jo për të qeshur: “Inxhiner Gazi e ka shkelur gazin në dërrasë “ sipas asaj fjalës së urtë popullore.

M’u kujtua në moment filmi “Kapedani”, pikërisht ai çasti kur xha Sulo, shkoi të ankohej te sekretari, te shoku Robi, i cili ishte duke kryer stazhin në prodhim. Ai dëgjoi se Robit po i bërtiste një femër e i thonte “Më shpejt, Robi, më shpejt!”

E krejt në mënyrë analoge pashë të njejtën skenë por e veçanta në këtë rastin tim ishte se dhe inxhiner Gazit mund t’i bërtiste një femër zyrtare, nga zyrat e firmës “Eral”.

Pa u larguar nga këta puntorë shoh se një furgon i bardhë u afrua në atë çast ku në anët e tij shihej dukshëm logoja e firmës “Eral”. Duke frenuar aty te këmbët e mia dëgjova zëra të puntorve: “Erdhi Dinua”.

Inxhineri urdhëroi menjëherë: “Të shkarkohet!”

Por çuditërisht Dinua, shoferi i furgonit tha që të mos i hiqte puntorët nga puna e tyre se furgonin do e shkarkonte vetë. Por sapo doli nga kabina e furgonit u shfaq një burrë shtat lartë me shpatulla të gjera dhe me fytyrë të mprehtë luftëtari e unë tek e shihja me admirim thashë me vete se “ky qenka Dino Kalenja, hero i popullit tonë, hero nga Mallakastra“ .

Më kujtohej libri që fliste për jetën e tij e ku ai në momentet e fundit të rënies kishte thënë : “Jam i gjallë përsëri”.

Por kisha një Dino para meje që shpaloste me portretin e tij virtutet e luftëtarit se në pak minuta ai shkarkoi ngarkesat dhe u rinis brenda pak çastesh dhe furgoni i tij na humbi nga sytë e që po shkonte të merrte ngarkesën tjetër.

Po ky Dinua ishte si të thuash dhe një korier lufte, por në rastin në fjalë, një korier i firmës “Eral”.

Në fundin e rrugës Plepa- Golem u përshëndeta gjithashtu edhe me dy mjeshtra që po sistemonin pusetat anësore të rrugës e që quheshin Bajram dhe Edmond. Ishin të palodhur e shquheshin për mjeshtërinë e tyre. Ishin nga Librazhdi.

Pamja nga lart e horizontit të kësaj unaze Plepa- Golem është mjaft spektakolare me autostradën në mes që të le përshtypjen e një fushe asfaltobeton për garat automobilistike.

Për Durrësin, një tjetër projekt në vazhdim është lehtësimi i transportit të udhëtarëve në linjën Tiranë- Durrës dhe anasjelltas.

Para pak ditësh kryeministri Edi Rama tha: I ka ditët e pakta ardhja e lokomotivës në linjën hekurudhore Tiranë- Rinas- Durrës.

Qytetarët e Durrësit u shprehën se lokomotiva e hekurudhës ka ardhur në Durrës me ardhjen e kryebashkiakes zonjës Emiriana Sako. Ndryshe nga kryebashkiakët paraardhës kjo zonjë vjen me një vizion sfidues për ta kthyer Durrësin në nyje tregtare ndërkontinentale, për kthimin e Durrësit në kryeqytetin e turizmit shqiptar.

Përmasat e bujshme në zhvillimin përditë e më shumë, të sektorit të turizmit dhe gjithë sektorëve të tjerë social, ekonomiko- shoqëror do të çojnë në rritjen e punësimit si dhe të shtimit të të ardhurave ekonomiko- financiare në famijet durrsake dhe më gjerë.