Ai s’jetonte, sepse s’mundej. Ai vetëm ekzistonte, dhe ishte nje i vdekur qe endej në humbëtirë e nuk kishte ditë vdekjeje të shënuar në kalendar apo në gurin e varrit. Sa herë e shikoja mendimi më shkonte larg, te heronjtë e harruar të tragjedive antike. Nga kishte ardhur ky njeri dhe pse pikërisht këtu? Me guximin e një të marri s’pranoi të vishte pelerinën e kuqe, as ta hidhte krahëve. Ndëshkimi ishte i hatashëm. Kishte mbetur fillikat, vetëm me nënën kërcure. Të dy pranë oxhakut e përballë njëri-tjetrit. Trazonin shpuzën aq sa të shiheshin dhe tymosnin cigare, nga ai duhani i fortë që mbillte te baçja. Më shumë flisnin me vete dhe ndjenin erën që trazonte degët e kumbullës nderur në pezulin e dritares. Çdo gjë fliste; hijet rreth shtëpisë, varfëria, frika, prangat që tundeshin ndanë udhe, ndërsa ata heshtnin. Edhe muret kanë veshë, kështu thonë. Ishin mote të vështira. Po çfarë kishte ndodhur? Do ta shuaj kurreshtjen tuaj, mjafton të më ndiqni me vëmëndje, vetëm disa çaste. Ishin tre vëllezër. Dy prej tyre i kishin burgosur si armiq të pushtetit popullor. E sikur të mos mjaftonte kjo, tre vite më vonë, më 9 prill 1972, në vendin e quajtur Qafa e Qarrit, babai i tij, Mehmeti, u gjend i shtrirë me një gurë nën krye dhe duart e gjakosura. Ishte përleshur me ëngjëllin e vdekjes dhe kishte rënë në gjumin e thellë e të përjetshëm, me vështrimin nga qielli. Xhibrili s’kishte shkuar vetëm. Një natë para gjëmës, Xhelali, vëllai i Mehmetit, dikur oficer zbulimi në Mbretërinë shqiptare, kishte parë një ëndërr të frikshme. Ndjente sikur ishte para ekranit të televizorit. Pesë hije vërtiteshin rreth vëllait të tij. E kishin ndaluar dhe e pyesnin me tërsëllimë, duke tundur sopatat në duar. I afroheshin njëri pas tjetrit me radhë dhe e pyesnin; -Më njeh mua? -Po, u përgjigjej Mehmeti, dhe u tregonte emërat e baballarëve të vërtetë, ata që i kishin ngjizur në mitrat e nënave. Hëna dilte sa u ndriçonte fytyrat dhe fshihej përsëri mes reve. Ja, kjo ishte ëndrra e frikshme. Të nesërmen mori telegramin ku njoftohej vdekja e vëllait. E vrau guri, kështu ishte përcaktuar nga “ekspertiza”. Xhelali trokiti në zyrat e shtetit…Afronte gjurmë, prova, bënte analiza logjike. Guri ishte nisur nga lart, askush s’mund ta ndalonte. 15 ditë para vrasjes, Mehmetin e kishte thirrur në takim Kadri Hazbiu. Kishin bërë një bisedë e cila mbeti e veshur nga misteret. Paskëtaj filluan shirat e prillit, por gjurmët e gjakut mbetën atje. Xhelali pinte kafe të hidhur dhe cigare, çdo ditë. Pamja e vëllait s’i shqitej nga sytë, edhe ëndrra e frikshme. Ishte ngjitur disa herë në vendlindje. Në udhëtimin e fundit, ndërsa kthehej në Tepelenë, pikërisht te stacioni i autobuzit që nisej për Tiranë, iu afrua shefi i krimeve, kinse për ti uruar rrugë të mbarë. Futi dorën në xhepin e pardesysë, nxorri një fotografi dhe ia zgjati Xhelalit. -Merre, i tha, e hoqa nga dosja hetimore. Ishte fotografia e djalit të Mehmetit, mësuesit të burgosur. Rrodhën vitet. Corogani kishte mbetur me nënën. Motrën e vetme e kishte martuar në një qytet të largët. Në festat e çlirimit dhe të pavarësisë, por edhe gjatë kongreseve që bënte partia komuniste, të burgosurit shpresonin të bëhej ndonjë falje. Përballë shtëpisë së Coroganit ishte një pallat punëtorësh. Atje ishte një televizor vendosur në një dhomë. Me shpresën se mund të ndryshonte gjendja, delte nga shtëpia dhe shkonte disa çaste për të dëgjuar udhëheqësin. Mirëpo era s’lëvizte asnjë gjethe. Lufta e klasave vazhdonte të forcohej. Kthehej në shtëpi dhe mbulonte kokën me jorgan. Ndjente ngricën ti pushtonte gjymtyrët. Pak kohë e caktuan çoban me lopët e fshatit. Kur nxirrnin lopët, gratë e përshëndesnin;- Si u dive, xhaxha Liftua? Në darkë që merrnin mallin e përshëndesnin sërish;-Si u erre, Lifto? Kur dikujt s’i kishte ardhur lopa, i shkonte te porta e shtëpisë dhe i fliste- O Corogan, na ka mbetur lopa në brinjë. Ja, kështu ja ndryshonin emërin. Kishte dhe ndonjë grua që e thërriste Liftikari. Ndoshta e mëlconte prapashtesa e emërit. Liftua i dëgjonte të gjitha. Asgjë s’kishte të vetën dhe s’kishte çfarë të humbiste. Dëshironte ta shpejtonte kohën, të rridhte më shpejt, por s’mundej. Bashkëjetonte me dhimbjen dhe kishte mësuar që ankthi krijohej me vrasje, uri, dëbime, me izolim nga bota…Gjithsesi, s’donte të njihej me birucën, me qelinë e burgut. S’durohej stomaku bosh dhe goja e shkrumbuar. Aq sa ruhej nga goja e grave, po aq ishte i pambrojtur prej tyre. Ishte muaji që kishte vdekur komandanti legjendar, prilli i mortit. U përshëndet me një grua te dyqani i bukës, para sportelit. Ajo ngashërehej dhe Liftua u bë kurreshtar, e pyeti përse qante. -Për shokun Enver, i tha ajo. Liftua bëri një hap dhe ju afrua humnerës. -Po ti s’qave as për burrin tënd kaq shumë…S’duhej më tepër që gazi i degës të mbrinte në fshat. U mblodhën brigadat. Kishin ardhur udhëheqësit e partisë nga rrethi dhe filloi gjykimi. Mjerë ata që të ndihmonin kur tundeshin prangat, dhe lumë ata që betoheshin për idealin dhe kërcënonin me gishtin tregues. Liftua e mohoi akuzën dhe kërkoi të ballafaqohej me të “dëmtuarën”, kështu e quajti zonjën e dëshpëruar. Ajo nuk erdhi, kështu e gjykuan shokët e udhëheqjes. Dhe Corogani bënte be e rrufe të mos shkelte më në dërrasë të kalbur. Ashtu bëri, gjersa shkoi buzë varrit ngarkuar me një barrë të rëndë dëshpërimi. Kjo ndodhi disa vite më vonë. Përqafoi vëllezërit që kishin dalë nga burgu dhe u largua në udhën pa kthim. Emërin e tij e ka marrë një gur varri në Gusmarin e largët.
Tiranë, Korrik 2023.
Komentáre