BUJAR QESJA: Stoiku i mëngjeseve dhe i mallit të pafund

Vasil Miço burri që mbyt vetminë

-Stoiku i mëngjeseve dhe i mallit të pafund

Nga BUJAR QESJA

Mjeshtr i Madh

Në udhëtimin tim të përditshëm nga zemra e Durrësit drejt sektorit “Teuta”, rreth orës 5 të mëngjesit, në këtë kohë të magjishme ku qyteti ende fërkon sytë nga gjumi dhe deti hesht dhe kur fryn një lodhje e lagësht më del përpara një burrë : i drejtë, i pastër, me biçikletë që e përdor si zgjatim të shpirtit të tij të pashoq. Herë ngjitet mbi të, herë e shtyn për dore, si për të ruajtur ekuilibrin midis forcës dhe kujdesit. Ky burrë quhet Vasil Miço. Është në peshën e 86-të viteve jetë dhe ka zgjedhur që mëngjeset t’i kalojë në lëvizje, jo për të ikur nga vetmia, por për t’i dalë zot jetës, ashtu siç i ka dalë gjithnjë. Por mosha nuk e rëndon. E rëndon vetëm malli. Dhe ai mall nuk e thyen. E bën të ecë më tej.

Nuk është thjesht një kalimtar. Është një figurë. Një siluetë që nuk ndryshon, që qëndron si gur kilometrik në jetën time të përditshme. Biçikleta nuk është mjet transporti për të. Është ekuilibri i jetës, është qëllimi i mëngjesit, është rituali i mbijetesës shpirtërore. Në çdo hap, në çdo rrotullim pedali, flet me veten, me qytetin, me të shkuarën, me fëmijët.   Biçikleta është pjesë e trupit të tij. Rrotullimi i saj është si rrahja e zemrës. Nuk është thjesht udhëtim fizik. Është një mënyrë për të thënë: “Jam ende këtu. Kam ende forcë. Kam ende dashuri.” Nuk është heroi i ndonjë faqeje historie, por është heroi i vetes. I përditshmërisë. I heshtjes. I mallit. I qëndresës.

Ka mbi 80-të vite, që familja e tij, ardhur nga Muzina e Dropullit, është vendosur në Durrës. I ati, Jani Miço, marangoz, i vuri gurët e parë të jetës qytetare në lagjen nrumur 4, në rrugën “Nail Kondi”, aty ku unë vetë kam kujtime fëmijërie, lagje që mbante aromën e drurit të gdhendur dhe të bukës së përbashkët. Me bashkëshorten Patra, grua “super e mrekullueshme”, siç e përshkruajnë të gjithë ata që e kanë njohur, sollën në jetë gjashtë fëmijë: dy vajza, Vasilikën e Angjelinën dhe katër djem: Fanin, Vasilin, Napolonin dhe Bebin. Vitet ikën, jeta solli valët e saj dhe sot, nga ajo familje e madhe, vetëm një vajzë dhe Vaso janë ende me frymë, por me shpirtin e mbushur plot kujtime.

Në kohën kur vetmia është bërë frikë kolektive, Vaso është shembulli i burrit që nuk frikësohet, por pajtohet me fatin dhe i qëndron përballë me burrëri. Jeton vetëm, por jo i vetmuar. Mendjen e ka plot, zemrën e ka plot dhe shtëpia e tij është muze i kujtimeve, fotografive dhe aromave që nuk zbehen. Çdo ditë lëviz. Nuk është thjesht për qejf apo për të kaluar kohën. Është për të mos u mplakur. Është për të mos u thyer. Është për të mbijetuar me dinjitet. Rrotat e biçikletës nuk mbajnë vetëm trupin e tij. Mbajnë mallin për fëmijët. Kujtimet e një jete. Shpresën që nuk është shuar.

Ka një dritare nga ku sheh përtej kohës. Nuk pret ndonjë të trokasë në derë çdo ditë. E di që fëmijët janë larg, në Bristol të Anglisë, në një jetë tjetër, në një realitet tjetër. Dhe kjo është plagë për shumë prindër. Por jo për të. Vaso nuk i vë faj askujt. Është babai, që e do lirinë e fëmijëve po aq sa i do vetë ata.Thotë shpesh:“Ata kanë jetën e tyre, unë kam timen. Jam i lumtur që janë mirë. Malli më djeg dhe e mbaj si shall rreth qafës.”

Kjo është filozofia e një stoiku shqiptar të kohës, që nuk ankohet, nuk kërkon, nuk shtrinë dorën, nuk e shet dhimbjen. Jeton me të. E shndërron në forcë. E përdor si karburant për mëngjesin e radhës, për rrugën e radhës, për biçikletën që duhet të ecë, sepse kur ajo ndalet, ndalon gjithçka. Vetminë nuk e ka frikë. Fletme të. Jeton me të. Bëhet mik me të.

Vaso e trashëgoi zanatin e të atit, marangoz me dorë të artë, mjeshtër që i jepte formë drurit si t’i jepte jetë. Me duart e tij ka punuar për dekada, ka rritur tre fëmijë, dhe mbi të gjitha, ka skalitur emër të ndershëm. Djemtë e tij janë Ariani dhe Gjergji, ndërsa vajza e vetme, Mariana, është zemra që e lidh me të gjitha degët e jetës.

Mariana Miço është martuar me Koço Neçkën. Kanë një djalë dhe një vajzë. Ariani ka krijuar familjen me Suzanën dhe kanë gjithashtu dy fëmijë, ndërsa Gjergji, i martuar me Ornela Varfin, është babai i dy vajzave dhe një djali. Të tre jetojnë në Bristol, në Britaninë e Madhe, qyteti ku rriten nipërit e mbesat, ku shkruhen historitë e reja të një familjeje shqiptare, që e ka zanafillën në një punishte druri në Durrës.

Por largësia është gur i rëndë në gjoksin e një babai. Vaso e pranon me burrëri, e thotë pa mëri:“Fëmijët kanë jetën e tyre, unë kam timen. Më thonë: Hajde o babë, rri me ne, por… unë kam frikë avionin dhe nuk kam frikë të jem vetëm në Durrësin tim. Këtu kam jetën. Këtu është gjithçka imja.”

Nuk është plak i zakonshëm. Është stoik i heshtur i qytetit tonë, burrë që nuk e ndalon as acari i dimrit, as i nxehti i verës. E ndeshim çdo mëngjes, me biçikletën e tij besnike, në rrugë. Shpesh takohemi dhe bisedojmë për gjëra të vogla, që për ne janë të mëdha. Më thotë:“Kur të shkruash për mua, fëmijët do të gëzohen. Nuk dua lavde. Dua që të lexojnë e të ndjejnë, që babai i tyre është mirë. Jeton me mall, por edhe me gëzim.”

Katër mbesa dhe tre nipa, dinasti që vazhdon, që rritet, që ndërton jetën e vet në gjuhë të huaj, por me gjak të njohur. Dhe Vaso, nga distanca, i ndjek, i përfytyron, i sheh në fotografi. Fëmijët vijnë, e vizitojnë, e përqafojnë, por largësia është mur që nuk thyhet lehtë. Nuk kërkon ta rrëzojë. E pranon, e kupton, e nderon.

Me Vason ndodh dukuri e rrallë psikologjike. E ka kthyer mungesën në prani, vetminë në organizim, heshtjen në përkushtim. Nuk jeton me boshllëk, por me përmbajtje të thellë. Ka ndërtuar një botë të tijën, ku fëmijët janë aty, jo fizikisht, por me shpirt.

Kjo është formë e lartë mbijetese mendore, që shumë të moshuar nuk arrijnë ta realizojnë. Vaso është provë, që njeriu mund të ndjejë dhimbje, por të mos dorëzohet. Mund të ndjejë mungesë, por të jetë i plotë. Mund të mos ketë zhurmë në shtëpi, por të ketë jetë.

Në çdo mëngjes që e takoj, e ndjej si burrë të një kohe tjetër, por edhe si frymëzim kohës sonë. Njerëzit kanë nevojë për figura si ai, të heshtur, të butë, të fortë nga brenda. Biçikleta e tij është metaforë: rrotullohet si jeta, nganjëherë ngjitje, nganjëherë zbritje, por gjithmonë në lëvizje. Në atë rrotullim fshihet forca e një babai, i cili nuk pyet sa ka marrë, por gëzon që ka dhënë.

Në sytë e Vaso Miços lexon dritë të pastër, paqe që buron nga jetë e ndershme dhe qëndresë frymëzuese. Në këtë botë ku shumë janë këputur nga vetmia, Vaso nuk lodhet të ecë. Në këtë kohë ku shumica kërkon mbështetje, ai është kolonë vetëmbajtjeje. E ndjen, e kupton dhe e pranon që jeta ka bërë kthesat e saj, por nuk është mërzitur, nuk është thyer. Po e jeton moshën e tretë, si një kapedan në paqe me kohën.

Shkrimi për të, nuk është vetëm për të shënuar një njeri të mirë. Është për të treguar, se ka ende burra që nuk i dorëzohen vetmisë, që nuk mallkojnë fatin pse fëmijët janë larg, por e gëzojnë faktin që janë të lumtur e të realizuar. Malli është i pranishëm, por nuk është i hidhur. Është mall që frymëzon, që mban gjallë përditshmërinë dhe që i jep kuptim biçikletës, rrugës dhe mëngjeseve.

Në fund, është babai që nuk i shqetëson fëmijët me ankim, por i përshëndet me zemër të qeshur në çdo thirrje videoje. Është mjeshtri që s'e ndan zanatin nga nderi, jetën nga puna, mallin nga dashuria. Mbetet dëshmia e gjallë e shumë familjeve shqiptare, ku fëmijët ikin për jetë më të mirë, ndërsa prindërit mbeten, me shpresë, me mall, me besim.

Për duartrokitje nuk ka nevojë. Por i vlen që fjala të bëhet urë mes tij dhe fëmijëve, që ata ta lexojnë këtë dhe të ndjejnë sa shumë e do ai jetën e tyre. Dhe që ne, nesër mëngjeseve me biçikletën e tij, në marshimin e heshtur dhe të fortë. Ka nga ata që zgjedhin të rrijnë ulur në kolltukët e vjetër të pleqërisë, me televizorin si shok. Ka edhe nga ata si Vaso, që zgjedhin të ecin, sepse këmba që ecën, mban gjallë edhe shpirtin.

Në shtëpinë e tij heshtja nuk është boshllëk, por muzikë e ngadaltë kujtimesh. Aty janë fotot e fëmijëve, fotot e martesave, fotot e buzëqeshjeve. Aty jeton malli – jo si barrë, por si fener në errësirën e vetmisë. Ai nuk qan. Ai përjeton. Fotografitë e nipërve dhe mbesave janë gjithkund në shtëpi. Janë mbi tavolinë, në dollap, mbi televizor. Nuk kanë zë, por kanë dritë. Vaso i shikon çdo ditë. U flet me sy. I përqafon me mendje.

Ky shkrim nuk është as dekor, as lavdi. Është përqafim me fjalë për një baba që nuk pyet për lavdërime, por gëzon kur fëmijët ndjejnë se dikush po i thotë:“Babai juaj është këtu. Po ecën. Ju do. Ju kujton çdo ditë.”

Vaso Miço është përfaqësuesi i një brezi të tërë, që nuk bërtet, nuk kërkon ndihmë, por është hero i përditshëm. Është monumenti i heshtur i dashurisë prindërore.Shembulli se edhe kur je vetëm, mund të jesh i plotë, sepse je i rrethuar nga dashuria që ke dhënë. Dhe ajo nuk vdes kurrë.

Vaso nuk ka mikrofon. Nuk ka faqe sociale. Nuk ka podium. Por ai është profeti i heshtjes, i qëndresës, i dhimbjes që nuk bërtet, por fisnikërohet. Në sytë e tij ka një thellësi që nuk e gjen lehtë. Është ai lloj shpirti që nuk plas, por digjet i qetë si qiri. Është ai lloj babai që thotë pak, por ndjen shumë. Është ai lloj njeriu që ecën çdo ditë, jo për të ikur nga vetja, por për të takuar çdo ditë shpirtin e vet.

Ky shkrim nuk është për Vason. Ai nuk e ka kërkuar.Ky shkrim është për Marjanën, Arianin, Gjergjin.Për nipërit dhe mbesat që ndoshta nuk e kanë parë dot me biçikletë.Për t’ju thënë:Babai juaj nuk është vetëm. Ai është i madh. Ai është i fortë. Ai është i pastër si loti që nuk bie nga syri.Ai ju do, çdo ditë, çdo mëngjes, çdo rrugë, çdo frymë.Edhe kur s’jeni aty.

Në fund të çdo mëngjesi që e takoj, unë nuk e përshëndes thjesht si një të moshuar.E përshëndes si një dritë që nuk shuhet.Si një burrë që nuk është lodhur së jetuari.Si një shenjtor i përditshëm, që ecën mes nesh, dhe na kujton:

Jeta nuk është vetëm ajo që na jepet.Jeta është ajo që ne i japim asaj.

Kur e takoj në mëngjes, nuk më duket si takim i zakonshëm. Është takim me përulësinë, me qëndresën, me shembullin. Vaso është përfaqësues i mijëra prindërve shqiptarë, që rrinë këtu, në vendin e tyre, me një fotografi mbi komodinë, me një zë në telefon, me një buzëqeshje në sy dhe me një bindje të qartë:

Ti nuk je thjesht një burrë që ecën me biçikletë.Je testamenti i qëndresës. Je kujtimi që nuk shuhet. Je qytetari i heshtur që kthehesh në shembull.

Se jeta është e bukur edhe kur është e vetmuar.