Bilall Maliqi: Sevdail Hyseni “Karnevali i hipokritit” (poezi satirike)

Zhanri i satirës në përgjithësi, e në këtë rast poezia satirike, i mungon

SATIRA QË THËRRASIN PËR PËRMIRËSIM DHE NDËRGJEGJE

Bilall Maliqi, shkrimtar

(Sevdail Hyseni “Karnevali i hipokritit” (poezi satirike)

Zhanri i satirës në përgjithësi, e në këtë rast poezia satirike, i mungon letërsisë sonë; prandaj çdo krijim i kësaj fushe është i mirëseardhur, si për lexuesit, ashtu edhe për letërsinë tonë. Në to shpërfaqen përditshmëritë tona në çdo rrafsh jetësor, duke u goditur fuqishëm veset negative të shoqërisë. Satiristi, në këtë rast, e merr lëndën e parë nga këto ndodhi, të cilat nuk mungojnë as te ne dhe as kudo ku jeton e vepron krijuesi i kësaj fushe.

Në Luginën e Preshevës, përkatësisht në qytetin e Bujanocit, vepron një satirist i njohur gjithandej trojeve shqiptare: Sevdail Hyseni, i cili e kultivon zhanrin e satirës me një mjeshtri të rrallë dhe një individualitet të theksuar. Kjo vërehet qartë duke lexuar jo vetëm librat e tij paraprakë me satirë, por edhe librin që tani kemi para duarve, me titull “Karnevali i hipokritit”.

Sevdail Hyseni ngjarjet që zhvillohen si dramë në shoqërinë tonë i vargëron, i thumbon me majë lapsi të mprehtë, duke i shoqëruar me intuitë dhe art poetik të një mjeshtri të vërtetë. Ai e ka ndarë librin në cikle, për t’i dhënë lexuesit pak pushim e ndërmjetësim mes satirave, të cilat lidhen ngushtë me titujt e cikleve: Maskarada, Karaktere, Kultura e trangujve dhe Mesele me bisht. Në to shtrihen satira me një gamë të gjerë motivuese, që japin një pasqyrë tejet reale të gjendjes sonë, me të cilën ndeshemi çdo ditë. Krijuesi i vëmendshëm, siç është Hyseni, i qëndis këto ndodhi në vargje, u jep jetë dhe i bën të pavdekshme.

Stili i tij është i veçantë: pa tepri fjalësh, i drejtpërdrejtë, i afërt, i kapshëm dhe i dashur për lexuesin. Brenda vargjeve të këtyre poezive gjejmë një kuptimësi të thellë, të shoqëruar me figura letrare që i japin forcë dhe art. Në përditshmëritë tona, humori na ofron relaksim dhe dëfrim; sidomos ky lloj humori, që nuk përdhos vargun, por del nga vetë përjetimet e jetës dhe kohëve të kaluara, të cilat shpesh përsëriten edhe sot.

Kjo shihet në leximin e pesë cikleve poetike, të cilat japin udhërrëfim dhe porosi të qartë për lexuesit e të gjitha moshave. Poeti nuk përdor shprehje që e vënë lexuesin në lajthitje, por komunikon me ta përmes vargjeve, i dëfren përmes satirës, edhe pse njëkohësisht godet padrejtësitë, korrupsionin dhe gjithçka që bie ndesh me etikën njerëzore e humane, sidomos në planin politik.

Në këtë drejtim, le të na kujtohet thënia e Volterit: “Satira gënjen për njerëzit e ditur, ndërsa eulogjia gënjen për ta kur ata vdesin.” Kjo thënie jep verdiktin edhe për disa nga poezitë brenda kopertinave të këtij libri.

Satira si mjet kritik duhet të shërbejë gjithnjë për përmirësimin e dukurive e ngjarjeve në shoqëri. Poezitë e Sevdailit kanë rimë dhe muzikalitet; si të tilla ia vlen të recitohen, sidomos në tubime ku denoncohet politika e mbrapshtë, kultura pa etikë dhe dukuritë që bien ndesh me moralin njerëzor.

Përmbledhja poetike satirike “Karnevali i hipokritit” është një prurje e re në letërsinë tonë, e shoqëruar me vlera të spikatura artistike, që meriton të shqyrtohet dhe të analizohet nga kritika letrare.