Exëgjëza
Disa e dinë se mosha e tokës është llogaritur rreth 7000 vjet, por kurrë nuk kanë marrë mundimin të pyesni se nga vjen kjo shifër. Nuk është sekret.
Në vitin 1650, James Ussher, një kryepeshkop dhe profesor në Trinity College në Dublin, shtoi moshat e të gjithë personazheve në Bibël dhe njoftoi se toka u krijua në "hyrjen e natës që i paraprin ditës së 23 tetorit të vitit 4004 pes.
Duket se nuk dihej shumë për arkeologjinë në Dublinin e shekullit të 17-të, dhe thënia e tij ka hyrë disi e padiskutueshëm në vetëdijen e shumë të krishterëve. Sipas standardeve jashtëzakonisht të kufizuara të atyre ditëve të para-Iluminizmit, puna e Ussherit ishte "dijetare"Ai bëri shumë punë në grumbullimin e të dhënave nga më të ndryshme
Disa vite më parë në Kolorado turistët po vizitonim Kopshtin e Zotave. Shumë shpejt u shfaq një familje me fëmijët të shkolluar në shtëpi. Ata po shikonin tabelat përreth zonës që shpjegonin prejardhjen e Botës, kur njëra nga vajzat iu drejtua nënës së saj dhe tha me një zë të dridhur e plot lot: "Mami, pse thonë se toka është miliarda vjet? e vjetër, kur Bibla thotë se është 7000 vjeç?” Përgjigja e mamasë ishte "Ata nuk e dinë shumë mirë Biblën e tyre".
I gjithë koncepti i fesë është i pakuptimtë, ka më shumë vrima se një djathë zviceran. Por nëse e hiqni Zotin nga ekuacioni, atëherë duhet të kënaqemi me përplasjet e rastësishme të grimcave që formohen në elementët bazë për të mbështetur jetën. Cilat janë shanset matematikore për këtë? Pothuajse zero.
Në fakt, shtimi i famshëm i moshave dhe datave nga Ussher ishte për të shjeguar një kronologji. Ussher besonte se e gjithë historia e Universit përbëhej nga shtatë "Ditë të Mëdha" secila i përbërë nga saktësisht nga 1000 vjet. Kanë qenë 2000 vjet nga Adami te Abrahami, 2000 nga Abrahami te Jezusi (të ndarë saktësisht nga ndërtimi i Tempullit të Solomonit në 1004 pes).
Do të kishte 2000 vjet midis Ardhjes së Parë dhe të Dytë, dhe më pas 1000 vjet të sundimit të Jezusit në Tokë, siç është parathënë në Zbulesë.
Për një peshkop irlandez të shekullit të 17-të, kjo ishte një vepër mbresëlënëse e studimeve letrare. Ussher u mbështet në një shumëllojshmëri të gjerë të historisë biblike, apokrife dhe klasike. Ai dinte për gabimin e Dionysius Exiguus në vitin e lindjes së Krishtit, kështu që vendosi lindjen e Krishtit në vitin 4 pes (dhe arrit në përfundimin se Abrahami lindi në vitin 2004 pes, dhe Adami në 4004 pes). Ai mori datat e vdekjes dhe vdekjes së Cezarit, Aleksandrit, dhe e datoi shkatërrimin e Tempullit të Solomonit në vitin 588 pes (studimi modern e vendos atë në 587 pes).
Pra, një numër datash u fiksuan shumë përpara se Ussher të ulej për të shkruar për të gjetur arësyen për ato besime apriori. Për shembull, ai caktoi datën e Përmbytjes në 2391 para Krishtit. Por injoroi me lehtësi të dhënat që kundërshtonin kronologjinë e tij, kur jep gjatësinë e çrregullt të brezave nga Abrahamisë te David te Jezusi.
Ky lloj studimi, nxjerri edhe përfundimin në lidhje me Biblën, duke lexuar diçka në një tekst që nuk është aty.
Metoda legjitime e studimit të Biblës është “eksegjeza”, pasardhëse i termit paragrek ‘exēgeisthai’ - për t'iu referuar shpjegimit të shkrimeve që nga fillimi i shekullit të 17-të.
Linkoln, Mead, Presley
Astrit Lulushi
Në verën e vitit 1947, një grua hyri në një farmaci në Memphis, Tenesi, për të hedhur filmin që do të zhvillohej kur kuptoi se i kishte mbetur edhe një ekspozim.
Ajo vuri re një djalë të ri jashtë farmacisë dhe i kërkoi të pozonte me biçikletën e tij, në mënyrë që ajo të përfundonte rrotullën dhe ta kthente.
Vetëm vite më vonë ajo kuptoi se djali ishte Elvis Presley 12-vjeçar.
***
Abraham Lincoln binte në sy. Ishte presidenti më i gjatë, 1 metër e 93 cm. Këmbën për 34.4 cm. Për rrjedhojë, kundërshtarët politikë shpesh e vinin në lojë për pamjen e tij. Në vitin 1860, The Houston Telegraph shkroi se ai kishte "masën më të dobët, më të zhveshur, më të shëmtuar të këmbëve, krahëve dhe fytyrës me kapelë të lidhur ndonjëherë në një pozicion të vetëm". Konfederata Jugore botoi edhe një poezi ku thuhej se "hunda e tij ishte e gjatë, e shëmtuar dhe e madhe / sa feçka e një derri gjysmë të uritur të Illinois". Lincoln i merrte këto tallje me humor të mirë dhe kurrë nuk nxehej. Një herë ai tregoi një histori në të cilën dikush e quajti një "njeri i krijuar nga vetja", dhe Linkolni iu përgjigj: "Epo, gjithçka që kam për të thënë është se ishte një punë e keqe e mallkuar". Dhe kur senatori i Illinois Stephen Douglas e quajti atë "me dy fytyra" në një debat, Lincoln u përgjigj: "Nëse do të kisha një fytyrë tjetër, a mendoni se do ta tregoja këtë që kam?”
***
Kur Titaniku u mbyt, ai mbante milionerin John Jacob Astor IV. Paratë në llogarinë e tij bankare ishin të mjaftueshme për të ndërtuar 30 Titanikë. Megjithatë, përballë rrezikut vdekjeprurës, ai zgjodhi atë që e konsideronte moralisht të drejtë dhe hoqi dorë nga vendi i tij në një varkë shpëtimi për të shpëtuar dy fëmijë të frikësuar.
Milioneri Isidor Straus, bashkëpronar i zinxhirit më të madh amerikan të dyqaneve, "Macy's", i cili ishte gjithashtu në Titanikun, tha:
"Unë kurrë nuk do të hyj në një varkë shpëtimi përpara njerëzve të tjerë."
Gruaja e tij, Ida Straus, gjithashtu refuzoi të hipte në varkën e shpëtimit, duke ia dhënë vendin shërbëtores së saj, dhe vendosi të kalonte momentet e fundit të jetës me bashkëshortin e saj.
Këta individë të pasur preferuan të ndaheshin me pasurinë e tyre, madje edhe jetën e tyre, në vend që të kompromentonin parimet e tyre morale. Zgjedhja e tyre në favor të vlerave morale nxori në pah shkëlqimin e qytetërimit njerëzor dhe natyrën njerëzore
***
Romakët e lashtë nuk kishin orë. Në vend të kësaj, ata mbanin gjurmët e kohës me anë të pozicionit të diellit dhe përdorën pajisje të tilla si orë diellore për të ndarë ditën dhe natën në 12 njësi të barabarta të quajtura "hora" (orë). Meqenëse gjurmimi i diellit ishte metoda kryesore e matjes së kohës së qytetarit romak, dita e punës ishte e strukturuar rreth pozicioneve diellore që ishin të lehta për t'u matur me sy të lirë, si lindja, mesdita dhe perëndimi i diellit. Për këtë arsye, një qytetar tipik zakonisht e fillonte ditën e punës në agim, që shënonte “horën” e parë të ditës, dhe ndalonte punën në mesditë. Kjo i linte pjesën tjetër të pasdites të hapur për kohën e lirë dhe qytetarët nga të gjitha nivelet e shoqërisë romake do ta kalonin atë kohë duke ndjekur ngjarjet sportive, shfaqjet teatrale dhe banjat publike, që ishin shumë të rëndësishme.
***
Pika "Nemo" (latinisht "askush") është aq e largët sa që në momente të caktuara, njerëzit më të afërt me këtë rajon të planetit janë në fakt astronautët në bordin e Stacionit Ndërkombëtar të Hapësirës.
E vendosur në mes të Oqeanit Paqësor, është pika më e largët nga çdo vijë bregdetare, nga çdo pamje e qytetërimit.
Ishulli më i afërt është mbi 2000 kilometra larg.
Shumë sonda të prishura dërgohen këtu, duke e bërë atë një lloj varreze që mbledh mbetjet e qindra mbeturinave hapësinore.
Me pak fjalë, këtu dëgjohet vetëm zhurma e erës dhe detit.
***
Vite më parë, antropologia Margaret Mead u pyet nga një student se çfarë konsideronte ajo të ishte shenja e parë e qytetërimit në një kulturë. Nxënësi priste që Mead të fliste për grepa peshku ose enë balte ose gurë bluarës.
Por jo. Mead tha se shenja e parë e qytetërimit në një kulturë të lashtë ishte një këmbë që ishte thyer dhe më pas shëruar. Mead shpjegoi se në mbretërinë e kafshëve, nëse thyeni këmbën, ju vdisni. Ju nuk mund të ikni nga rreziku, të shkoni në lumë për të pirë ujë, ose të gjuani për ushqim. Ju jeni mish për bishat që enden rrotull. Asnjë kafshë nuk i mbijeton një këmbe të thyer aq gjatë sa kocka të shërohet.
Një femur i thyer i shëruar është dëshmi se dikush ka marrë kohë për të qëndruar me atë që ka rënë,dhe i ka lidhur plagën, është kujdesur për personin gjatë shërimit. Të ndihmosh dikë tjetër në vështirësi është vendi ku fillon qytetërimi.
