ALBANA LIFSCHIN: Vdekje amerikane

(Arkiva Fjala e Lirë, Londër, (e mërkurë, 11 mars 2009 23:55:08 GMT)

        Para disa vjetesh kam shkruar për vdekjen e plakut  të vetmuar Raniero, komshiut tone i cili vdiq pa u ndjerë. Kishte ngrirë në tavolinë, ja ashtu duke ngrënë darke. Askush s’e vuri re mungesen e tij përveç meje qe isha mesuar me kërcitjen e deres së tij. Ku shkonte Raniero çdo mengjes, gjithnje në të njejtën orë?   Dilte ne oren tetë  e kthehej  fiks në orën nëntë dhe mbyllej brenda.

 Kur e shoqja qe gjallë  hera herës n5 apartamentin e tyre dëgjohej nje muzike italiane e vjeter. Kisha një ndjenje se ajo ende ruante pllaka gramafoni. Raniero dhe e shoqja ishin nga Napoli. Mëngjeseve aroma e bukes së thekur ngjitej deri lart tek ne qe banojmë në katin e dyte. Pleqte nuk i vizitonte njeri. Muzika dhe nje mackë e vogel që rrinte ne parvazin  e dritares ishte krejt shoqëria e tyre.

Pas vdekjes se plakës shtepia heshti nga zërat, nga zhurmat e nga aroma e bukës së thekur. Raniero dukej qe pergatitur për radhën e tij. Dhe vdekja ra dakort me te. Erdhi dhe e mori qetesisht nje mbremje tek qe ulur në tryeze për të ngrene darkën. E dinte se qe darka e tij e fundit? Ndoshta jo, ndoshta po. Ndoshta çdo dite e llogariste si të fundit, i urti plak Raniero. Tre dite me pas, u zbulua që kishte vdekur. Tek dera e tij u duken dy policë dhe një  makinë ambulance.

 Pas vdekjes se Ranieros apartamenti i katit të parë mbeti bosh  gati një vit. Një pasdite ziles së deres i rane dy njerëz  te panjohur. Zgjata kryet nga dritarja dhe pyeta se kë kerkonin. Me thane se ishin  nipërit e Ranieros. Vinin nga Nebraska. Zbrita poshtë.  Burrat  me pyeten nese  kisha vene re te hynte e te dilte ndokush ne shtepine e Ranieros sa kohe që ai ishte gjallë.

  -Nuk para kanë patur vizitorë, thashë pa qene e sigurte nëse duhej tu pergjigjesha apo jo. Per mua ishin dy njerëz krejt te panjohur. Njeri reth te pesedhjetave e tjetri me i ri. Nga ta dija se ishin nipërit e tij kur s’i kisha parë kurrë? Ata e ndjenë mungesen e deshires per te komunikuar me ta.

- Nuk dijme nëse eshte shitur shtepia, vazhdoi me i vjetri ne moshë. Nuk dijme se çka lene ne trashegimi e kujt ia ka lene. Ai vet s'ka pasur fëmijë.

Heshta.

-Kush duhet t’i kete çelsat e shtepise? Pyeti me i vjetri

U thashe t'i drejtoheshin menaxhmentit që qeveriste  bllokun tonë. U tregova se ku ishin zyrat dhe u ngjita lart. S’më hiqeshin nga mendja ata dy te panjohurit nipër qe s'kishin shkelur kurrë ne shtepine xhaxhait te tyre të vetmuar sa qe gjalle e kerkonin t'i shkeputnin ndonje copë për së vdekuri.

Ç’tu thosha? Që xhaxhai i mjerë pas vdekjes se të shoqes nuk ishte ne gjendje as te shlyente morgixhin e shtepise? Tu thoja  që  xhaxhai i tyre çdo ditë shkonte për të ngrënë mengjez  në nje mencë të varfërish. I mjeri Raniero!

*

 Atë mbrëmje  po kthehesha  nga Molli kur më ndali në rrugë Xho, komshiu ynë.

 Xho kishte banuar për nje kohë të gjatë me nënën e tij, Sarën, nje grua  fisnike me floke te thinjura që shetiste mengjezeve në trotuar. Ndalesha ndonjehere e bisedoja me te.  Më tregonte për vajzen qe kishte  ne Teksas. Sara ishte tetedhjete vjeçe, por nuk tregonte aq. Nje dite më tha se kishte vendosur të shkonte të banonte tek e bija . Dy muaj pas largimit te nenes, Xho solli në apartament  Barbarën , të dashuren e tij. Ndanin bashke pagesën e shtëpisë. Ajo ishte trupmadhe, njelloj si Xho dhe ashtu si ai e pinte shumë duhanin . Ishte vajzë e mire dhe hyri ne komunikim me ne sikur te na njihte prej kohesh. Kaluan muaj dhe nje dite dimri tek po dilja nga dera e shtepise  u ndesha balle perballe me Xhonë.

- Na mbyti debora kendej, thashe e ne çast mu kujtua e ëma, Sara, në Teksas.

-Nena juaj duhet të ndihet mirë kete dimer, pa të ftohtin e Nju Jorkut . Me që ra fjala, si është ajo?

-Mamaja ka vdekur. 

Përgjigja qe dhënë aq qetësisht  sa që unë nuk u besova veshëve. Nuk di nëse jeni gjendur  ndonje here ne ate pozite të veshtire siç u gjenda une atë çast. Ngriva.

-Ka gjashte muaj që ka vdekur. I u pergjigjigj ai habisë sime.

-Gjashtë muaj?  Më falni, une nuk kam dëgjuar asgjë.

-S’ka problem, s’ka problem. S’na ka rënë rasti te takohemi. Po ajo e bëri jetën e saj. Jetoi mire. Ishte mbi 80.

 Fakti që ai fliste per vdekjen e nenes si per diçka normale, të them te drejten me shkundi nga tronditja që më shkaktoi befasia e lajmit te hidhur.

  *

 Një javë më parë rastisa të takohesha perseri  me komshiun tonë, Xho.

- Si je Xho? Pershendeta une duke vene re që ai mbajti kembet tek me pa.

-Desha  tu tregoja që Barbara  ka kancer në mushkeri.  Mendova ta degjonit nga unë.

 Mu kujtua kur mora lajmin e vonuar per vdekjen e së ëmës, Sarës, një vit më parë.  Xho po  më pergatiste për lajmin e nje vdekje të re që po afrohej

Kishte ca kohe qe më kishte rene ne sy mungesa e Barbares në oborr e në rruget përqark shtepisë, por kurrë s’me kishte shkuar mendja tek nje gjë e tillë. Jemi kaq te ngarkuar nga telashet e perditshme sa nuk i tjerrim gjatë hamendjet tona. I shpreha keqardhjen time.

- Barbara është shumë vajze e mire, por ja qe Zoti i dha kancerin, tha ai.  Bën kimotherapi, por se pranon që është e sëmurë. Nuk do që ta pranoje. Ende punon neper shtepi. 

Xho më veshtroi nje copë herë përmes syzeve të trasha. Një kacurrel i trashe i zi i binte mbi to. Mua kujtua hera e pare isha prezantuar me të. Më qe dukur si nje gjimnazist që s’kishte për tu  rritur kurrë. Kishte humbur te ëmën dhe  priste të humbiste edhe të dashurën.  U largova me keqardhje te madhe  për te. Dhe mendja me shkoi përsëri tek Sara e shkretë. I kishte lene ne dispozicion Xho-së gjithe apartamentin e kishte ikur te rrinte tek vajza e martuar, vetëm qe i biri 50 vjeçar te kishte më shumë privaci e mbase... martohej.

 Kaluan pak dite nga ai takim ogurzi  me Xhonë dhe te hënën poshtë tek dera e tij pamë dy policë. “Ndoshta i ka thirrur Xho, tha im shoq. Do kete bere fjale me ata të katit te dyte. Ankohet që i bëjne zhurmë.

 Kaq qe ajo bisedë.

Sonte  pasi hengri darke,  im shoq më tha:

- A e di qe ata policët para tre ditësh nuk ishin për grindje?

-Po për çfarë? Pyeta unë.

-Ka vdekur Barbara..

 Mbeta pa gojë. S’kishim dëgjuar asnje zë, as një të qarë. Askush s'i kishte rënë derës tonë për të lajmeruar se një vdekje kishte ndodhur vetem një kat më poshtë... As edhe nje zhurmë. Vdekja kishte hyrë në të drejtat e saj me qetesinë me të madhe. Kishte marre te vdekurit pa ua prishur qetesine të gjallevë.

Kështu kishte bërë me Ranieron, me Sarën, me Barbarën.

Vdekje amerikane.

 Albana Lifschin

 19 prill, 2007 (permbledhur  ne vellimin URA mbi Oqean, botuar 2008)