Agim Vuniqi: Demaskimi i shtetit të kapur

Demaskimi i shtetit të kapur, drejtësia që amniston mafien dhe sulmon kryeministrin

Agim Vuniqi

Në dritën e zhvillimeve të fundit politike dhe hetimore në Kosovë, vihet re një përpjekje e vazhdueshme, tashmë gjithnjë e më e dukshme, për të diskredituar figurën e Kryeministrit të vendit përmes veglave institucionale të kontrolluara nga klane të vjetra politike dhe ekonomike, të cilat veprojnë në simbiozë me rrjetet e nëntokës mafiozo-afariste. Rasti më flagrant dhe i papërgjegjshëm është aktivizimi i strukturave prokuroriale, që më shumë se të hetuarit e krimeve reale, prodhojnë përfundime të imagjinuara me qëllim politik. Këto struktura kanë kthyer sistemin e drejtësisë në një instrument të kapjes së shtetit dhe të mbrojtjes së interesave të “elitës” së paprekshme.

Drejtësia e Isufajt – laborator i manipulimeve

Rasti i ish-kryeprokurorit Aleksandër Lumezi dhe zëvendësimi i tij nga Blerim Isufaj, u prezantua si një shpresë për pastrimin e sistemit të drejtësisë. Por veprimet dhe mosveprimet e Isufajt kanë dëshmuar të kundërtën: një zgjatim i një strukture që jo vetëm që nuk ka pasur vullnet për të ndëshkuar krimin, por është bërë mburojë për kriminelët me kravatë dhe përfaqësues të botës së errët të privatizimeve. Sipas nenit 3 të Ligjit për Prokurorin e Shtetit (Ligji nr. 06/L-056), prokuroria duhet të veprojë në mënyrë të paanshme dhe profesionale për të garantuar sundimin e ligjit. Por praktika ka treguar një dështim të thellë në këtë drejtim.

Kujtojmë rastin famëkeq të vrasjes së ish-drejtorit të Agjencisë Kosovare të Privatizimit, Dino Asanaj. Ky ishte një rast që për nga natyra e krimit – vdekje me nëntë plagë të thella me thikë – do të duhej të ishte trajtuar si vrasje makabre me motive të forta, e jo të klasifikohej si “vetëvrasje”. Ky përfundim i pamend, pa autopsi transparente dhe pa hetim publik të motivit, nënkupton një tentativë për mbulim të një skandali me përmasa ndërkombëtare – atë të privatizimit të Hotelit Grand, një proces i ndotur me afera të pastra mafioze.

Grand Hotel – simbol i grabitjes së ligjshme

Rasti i privatizimit të Hotelit Grand është një nga shembujt më të qartë të kriminalizimit të ekonomisë dhe bashkëpunimit të mafies ekonomike me strukturat politike dhe të drejtësisë. Siç dihet tashmë, kompania Mabco e lidhur me biznesmenin-politikan Behgjet Pacolli, arriti ta fitojë kontestin për pronësinë e Grand Hotelit, duke e vënë shtetin e Kosovës para një vendimi të Gjykatës së Arbitrazhit Ndërkombëtar që e detyroi Kosovën të paguajë 7 deri në 8 milionë euro dëmshpërblim për shkak të shkeljeve në procesin e privatizimit.

Në vend se të hetohen ata që orkestruan këtë grabitje të pasurisë publike – përfshirë zyrtarë të AKP-së, ministra të atëhershëm dhe investitorë të lidhur me klane politike – sistemi prokurorial i udhëhequr nga Isufaj nuk ndërmori asnjë hetim serioz. Madje, i mbylli pistat e mundshme hetimore për vrasjen e Asanajt, duke e shpallur “vetëvrasje”, një përfundim që nuk do të kalonte as si fabul trillimi në një serial të lirë televiziv.

Rasti Ivanoviq – “të gjitha pistat” për të njëjtin përfundim

Skenari është i njëjtë edhe me vrasjen e liderit serb të veriut të Mitrovicës, Oliver Ivanoviq. Edhe pse u përmendën “pista të hapura hetimore”, edhe këtu drejtësia e Kosovës u tregua jo vetëm e paaftë, por dukshëm e ndikuar politikisht, duke ndjekur vetëm një narrativë që i konvenon interesave të caktuara: shmangien e përgjegjësisë nga strukturat paralele në veri dhe inkriminimi i figurave të qeverisë. Ndërkohë, përpjekja për të lidhur qeverinë aktuale me një krim që ndodhi shumë kohë përpara mandatit të saj, tregon qartazi tendencën për përdorimin politik të drejtësisë.

Qeveria aktuale – nën sulm nga elita e vjetër

Qeveria aktuale, për herë të parë në më shumë se dy dekada, ka marrë hapa konkretë për të vendosur kontrollin mbi asetet publike, për të kufizuar ndikimin e mafies së ndërtimit dhe për të rritur llogaridhënien e gjyqtarëve dhe prokurorëve. Kjo qasje ka prodhuar rezistencë të egër nga grupet që përfituan për vite të tëra nga mungesa e ligjit dhe drejtësisë.

Prandaj nuk është e rastësishme që pikërisht tani, kur po përgatitet vetingu i sistemit të drejtësisë, kur po diskutohen marrëveshje ndërkombëtare për bashkëpunim me FBI dhe institucione tjera antikorrupsion, fillojnë të shfaqen “dëshmitarë të risë” dhe “aktakuza mediale” ndaj Kryeministrit – një skenar që duket i kopjuar nga manualët e shteteve të kapura në Amerikën Latine apo Ballkanin e viteve ’90.

Në vend të ndërtimit të shtetit ligjor dhe të ndëshkimit të fajtorëve të vërtetë për krime që kanë tronditur themelin e shtetit dhe pasurinë publike, Kosova po përballet me një përmbysje të logjikës së drejtësisë: fajtorët mbrohen, viktimat shpallen fajtorë, dhe ata që synojnë reformën kriminalizohen. Është koha që shoqëria civile, mediat e pavarura, dhe ndërkombëtarët të ndërhyjnë fuqishëm për të ndalur këtë tendencë të rrezikshme. Sepse, nëse drejtësia shërben për të goditur reformatorët dhe për të amnistuar kriminelët, atëherë nuk kemi shtet, por teatër të mafies politike me kapuç.