Agim Bajrami: Reflekset poetike dhe ajri i shpreses në narrativën poetike të një poeti

Agim Bajrami: Reflekset poetike dhe ajri i shpreses në narrativën poetike të një poeti.

(Persiatje rreth librit me poezi "Ajër shprese" të Robert Shkurtit".

 Mendimi i parë , që të vjen në mëmdje menjëherë mbas leximit të librave poetikë të Robert Shkurtit ,është se poezia e tij   mund të identifikohet, jo vetëm  si frymë , por edhe  si  një grumbull imazhesh  ,që të shoqërojne me këmbëngulje si  gjatë proçesit të leximit ,por edhe shumë kohë më pas     Kjo jo vetlm nga aftësite e tij ,për ta vizatuar që  me syrin e parë  objektin poetik   ,por edhe per plrjetimin intensiv të lëvizjeve të këtij objekti

Berti  është një autor, që  di tl krijojë ura komunikimi dhe  impakt  shpirtëror me lexuesin ,  , të shpalosë kodin e tij poetik   me ta ,por edhe ti lerë ata  të shpalosin bindjet e tyre Eshtë kjo logjikë  komunikimi ,që nuk e le vargun e tij të shperqendrohet ,por të godasë aty , ku mendon  ai

Si një poezi ,spontane, me frymë të thellë lirike , por që reflekton vazhdimisht   nuanca sociale ,ajo vjen mes nesh me  natyrshmërinë   e një bisede , pa sforco dhe bojatisje grafike ,  Duket qe poeti  qëllimin e tij parësor , ka   lojen mes kontrastieve  të ngjyrave dhe  raporteve mes tekstit dhe nëntekstit letrar Si një njohës i mirë i vargut aii e di me se miri rolin  madhor të poetit ,    duke  pohuar  herë pas herë  në  poezite e tij.," Letërsia eshte e madhe sa deti , dhe në të ka vend për të gjithë  ,edhe pse jo të gjithë ja kanë dalë të kthehen në breg  ' Duke u ngarkuar emocionalisht nga kjo frymë ,unë dua ta pergezoj atë , jo vetem per peisazhet e ndjerë shpirtërorë që vizaton  ,por edhe për itensitetin e erërave  që fryjnë në to ,për natyrshmërinë e rrefimit dhe  natyrën e tyre të trazuar ndjesore

Autori e dashuron poezinë  , në mënyrën e tij të heshtur e të sinqerte , larg patetizmave dhe shprehjeve të zhurmshme , ndaj unë e besoj  pohimin e  tij, se ai i'u   ka hyre me not  dallgeve të letrave , jo për tu bërë i famshëm ,por për te lënë në të shenjat e gjurmëve të tij   Duke lexuar  bllokun e plote te poezive te tij erotike ,sidomos ato me titull "Zhveshur ne cdo stine", Erotikë gjeografike " ,Buzët"

" ,Fjala në ndryshim moshe" ,"Shtrire ne breg" " ,Kur ndonjehere " "Ndjenjë e cuditshme"  ,Luaj me ty etj , të bien në sy loja e nxehte" e autorit me ndjenjat ,pasuria e shprehjeve dhe lirshmëria e komunikimit Duke qenë një.poezi e lire dhe qytetare ajo rreket ti trajtojë ndjesitë e saj ,nga kënde dhe situata të ndryshme ,në dimër dhe verë ,në deborë dhe në diell Eshtë një poezi e vetëdijshme , që se humb ekuilibrin edhe në  momentet e pushtetit të ndjenjës   ,kur shumë krijues të tjerë e konsiderojnë veten në qiellin e shtatë dhe as që i'u bie në mend për rrugët e kthimit

Krijime të tilla, ku imazhi dhe ndjenja  rrezatojnë njëra tjetrën  më kujtojnë një ndër thëniet  e Oktavio  Paz:  se poezia lind per ta rijetuar jeten edhe njeherë nëpërmjet vargut "

Nderkaq une e konsideroj me vend edhe konstatimin e korektorit gjuhësor Ndue Shabaku :se poezitë e këtij autori ,dijnë ta lexojnë  në mënyrën e tyre  të shkuarën dhe ,të tashmen ,duke  i përcjellë ato bukur tek lexuesi i tij

Si pjesëtar i rracës së ndjeshme  të poetëve ,albumi i tij poetik,është igjithmonë i mbushur dhe  sa nuk pelcet nga moria e ngjarjeve dhe dukurive sociale, që ndesh në rrugë e sipër Ndjeshmëria e tij   klith dhe psheretin nga trishtimi dhe shumesia e pengjeve te grumbulluara në vetvete Janë këto ndjesi që e bejnë edhe lexuesin të shqetësohet ,dhe të vuaj sinqerisht   sëbashku me autorin Ne keto poezi ku ngjyrat dhe hijet shtyjnë vazhdimisht njera tjetren diçiturat dhe spjegimet janë te panevojshme

"Lukuni ujqërish turren drejt shkallëve

Per tu ngjitur më shpejt lart ne majë

Lukuni ujqerish që mbrohen me ulerima

Për të mos zbritur

Poshtë për të mos rënë

Luftë ujqërish me shqyerje mishi

Kërryerje sysh e shqyerje nofullash

Zbërthimi i alegorisë   në  këtë peisazh të egër dhe të pamëshirë  , të çon menjëherë në peisazhin e atdheut tonë të tradhëtuar nga politika dhe ,,pothuajse të nenshtruar nga kopeja e ujqërve me fytyrë njeriu Gjate gjithl leximit lexuesin e shoqërojnë ca zëra të trishtë ndërsa  tonet e akuzes vijne duke u forcuar .

E mora detin magjik në duar

Dallget ja përkëdhela me faqe libri

Te te lexoja ty ne te thellat ujra

Kur papritmas mu ngjall kujtimi

Ne keto poezi e te tjera si keto ku e thjeshta behet e madherishme ne fare pak   vargje veme re edhe nje  perdorim efikas te simbolit , ku e zeza behet me e zeze ne saje te nje enumeracioni zbrites ndersa ngjyrat e tjera kerkojne me kot nje vend ku te hyjne

Në keto poezi  , ku mbizotërojnë.mesazhet e fuqishëm, autori e evidenton veten si një poet me përvojë ,që di të reflektojë dhe jo të konstatojë Në vënd të kësaj ai   kapet fort mbas ideve qëndrore të krijimit , duke e  zbërthyer dhe shtjelluar atë gjer në fund

Ndonëse  flet pak ,vargu i tij rrezaton mënçuri dhe siguri Pa i'u dridhur dora ,ai   di  ti vendosë mirë pikat mbi i -të Kjo e evidenton atë si një poet të orientuar më tepër drejt  zbulimit të momentit dhe reaksionet e brendshme që pritet të  ndodhin brenda tij

Ritmika e vargut dhe veshja e tij me ngjyrat perkatese e bejne ate me terheqes dhe me asimilues per lexuesin

Të të zhvishja nuk e pata veshtirë e dashur

Duke tl peshperitur ca fjalë magjije në vesh

Me arml të reja ,tëpapërdorura më parë

E frikshmja fushë beteje

Me ne zuri të qeshë

Struktura e vlllimit poetik "Ajër shprese " paraqet në vetvete tipologjinë e gjendjeve emocionale të autorit ,fryt i kontateve të herëpashershme me njerëzit  "dhe dukuritë sociale që e rrethojnë atë Zërat dhe lëvizjet e tyre ,e venë në lëvizje aparatin e tij ndjesor ,por  përpos  kësaj edhe mekanizmin.e krijimit Rrethuar vazhdimisht nga dyzimet egzistencialiste të një individi në antikohë ai rreket me mjetet e tij artistike, t'iu  japë përgjigje sa më shumë pyetjeve dhe dyzimeve ,që i rrijnë pezull në kokë  dhe i'a  trishtojnë atmosferën

Poezia " Duar  dhe thonj pushteti" është shembulli më i mirë i këtij konstatimi

Duar pushteti qe shtrengojne me gjalme nje fyt

Dhe e lene pa ze

Duar pushteti qe nakatosin barera gjumendjellese

Ne laboratore kimie

Lazarateve mbare

Duar pushteti qe mbjellin bomba tymuese

Qe krijojne mjegull qorruese per syte miope

Duar pushteti qe si ndalon askush

Jane shume te forta,  si mund dot as zoti  Zeus

Qe rri ,ben sehir fhe s'ngrihet tu bjere

Ose

Globi ka kohe qe perzhitet ne hell

Mbi zjarr pervelues kontinenetesh

Flaket e peroijne me gjihet plot zell

Rrotullohet ngadale me ulerime dhimbjesh

Për një autor që e jeton intensivisht çdo ditë të jetës së tij , nuk ka tema te vogla dhe  të medha Ai di ti trajtojë me të njejtin art, qoftë një moment idilik ,qoftë një moment t trishtuar ,e drithëron një rënie gjetheje ,ashtu dhe një lot trishtimi

Kritika jonë vazhdon të ngrejë me forcë problemin e raporteve , që duhet të mbizoterojnë mes  krijuesit dhe arealit ,ku jeton dhe krijon  Natyrisht  respektimi i këtyre raporteve nuk ësht gjë e lehtë për asnjë krijues , dhe jo të gjithë ja dalin ,megjithëatë e rëndësishme është tentimi

"Në një skenë të lodhur teatri politik

Luhet një tragjedi moderne shekspiriane

Luftë e tmerrshme, për të lakmuarin çiflik

Në kurriz të një mase mumjesh mjerane

"Aktore te regjur kriminele

Qe ndërrojne maska e veshin doreza krimi

Të vrasin presin ,të zhdukin me gjithë zhele

Pa patur frikë nga dënimi"

Vetëm duke lexuar këtë poezi e ndjen që   poeti e kupton më së miri natyrën e tij polemizuese Për poetin të heshtësh me qëllim atëhere , kur duhet ngritur zëri ,ose të besh indiferentin në kohën kur duhet të ulërish ,është njëlloj nënshtrimi  ose kapitullimi përballë se keqes, prandaj  është gjithmonë  në opozitë   Partizane e bindjes  se mes dukjes dhe brendisë ka kontraste të mëdha , poezia e tij gjithçka që sheh dhe prek ja nenshtron procesit te analizes

Nëse do të donim ,të krijonim.një ide, sesi   ka evoluar struktura dhe forca pohuese e kësaj poezie ,do te na duhej ta bënim krahasimin me librin e tij te pare "Regetimë deti  "Pa dashur ti bej qejfin autorit ,jam i obliguar te them se libri i tij i dyte ,na shperfaq nje fizionomi dhe ze poetik krejt tjeter  Eshte bere me meditativ dhe me i pjekur ne aresyetime dhe natyrisht me metaforik Zgjerimi i fokusit veshtrimor te poetit dhe forcimi i aparatit ndjesor, i ka dhene kesaj  poezije nje tjeter  aftesi pasqyruese dhe larmi konceptesh bashkekohore

Padyshim   ketu ka rolin e saj edhe përvoja ,dhe kultura në rritje e sipër e autorit  si dhe prirja e tij për të  bere nje pakt te heshtur me vargun Fakti që autori  shkon te takohet me vargun    vetëm në çastin  kur shqisat e tij janë te mprehura për të marrë sinjale dhe për ti kthyer ato në  materie poetike ,

Kjo duket jo vetëm nga  lirdhmëria dhe mungesa e sforcimit  ,por edhe nga prania  e dukshme   relievit të valëzuar narrativ

"Në grusht i mblodha mendimet dhe ndjenjat

I bluajta aq fort , sa në fara u shtrënguan"

Shenja të tilla ma përforcojnë më tepër mendimin  se tek ky  autor, arti i të shkruarit  më shumë se  veprim mekanik është nje reflektim i brendshëm i aparatit të tij ndjesor dhe  reagim  ndaj tl keqes dhe të shëmtuarës.

Ashtu si ne prozë, ku rritja e personazheve kalon nëpër një rrugë me të përpjeta dhe tatëpjetash dhe ku individi  dhe koha , janë gjithmonë të keqkuptuar mes tyre  ,edhe ne poezitë e tij, ky fenomen është i pranishëm   Si per ta zbutur disi këtë klimë. ,autori vendos frymën e ndjerë të lirikave te tij  ,bisedat me detin dhe tl dashurën ,me trillet dhe hapësirat e pafund të ëndrrave , që kanë harruar të thinjen

Nisur nga këto mund të pohojmë pa rezerva, se Robert Shkurti dhe poezia e tij kanë arritur të jenë identifikues të mirë të njeri tjetrit  dhe të evidentojnë para nesh ,profilin e një krijuesi  me  nje zë të ngrohtë dhe autentik