Vangia Dimitrova Mihailova Sterova (në armenisht: Vanghea Mihanj-Steryu, Вангя Михан-Стерю në normën letrare maqedonase: Vangja Mihanj-Steryu ose Vanja Mihailova-Sterjova) është një shkrimtare, poete, përkthyese, artiste dhe regjisore armene nga Maqedonia e Veriut, e konsideruar si një nga “zërat më të njohur të lirikës arumune” në vendin e saj. Ajo ka përkthyer në të dy gjuhët që i zotëron mrekullisht disa nga poezitë e mia. Me këtë rast unë e falenderoj përzemërsisht dhe i jam shumë mirënjohës.
АЛБАНСКА ПОЕЗИЈА ОД ПИСАТЕЛОТ
ФАТМИР ТЕРЗИУ - ЛОНДОН
1.Perëndeshë në tokë
Nga Fatmir Terziu
Zgjati duart të seleksionoj yjet,
ua voli shkëlqimin e tepërt,
gjashtë ditë e mbajti të rritet,
që të ndriçonte një kryevepër.
Me shkëlqim të tillë hyjnor,
gdhendi shpirtin për atë model,
ylberin e pikturoi vetë me dorë,
flokëve ua shtoi si një kordhel.
Ajo pamje e pastër qielli,
u fiksua me një madhështi,
fytyrën e imitoi nga dielli,
e në buzë mbolli dashuri.
Pastaj nëpër mole kërkoi,
formën që hëna përcjell,
me rrugën e qumshtit ndërtoi,
dy artefakte të mëdhenj.
Por padashje me atë artefakt
një sekret të modelit zbuloi,
poshtë tyre rridhte mëkat,
e me gjethe më pas e mbuloi.
Ky mbulim bëri të digjet zjarr,
lotët e saj të jenë shi i ngrohtë,
kur etja po joshte çdo kalimtar,
e bekoi perëndeshë në tokë.
E kështu me një dritë agimi,
konkurroi mrekullitë e botës,
tashmë ky ishte vetëm fillimi,
që i shtoi bukurinë vetë tokës.
Me urtinë e butë natë e ditë
u mbollën e u korrën më pas,
artefakte të tjera e u bë mit,
për të gjithkush ka maraz.
Vetë ky model hyjnor që u bekua
për kontekstin tjetër mashkullor,
me mrekullinë që e quajte grua,
Zoti i Madh mbete mjeshtëror.
*
Fatmir Terziu
*
1/2.Божица на земјата
(Perëndeshë në tokë)
од Фатмир Терзиу
Ги испружив рацете за да ги одберам ѕвездите,
што го истураа вишокот сјај,
шест дена продолжи да расте,
за да го осветли ремек делото.
Со таков божествен сјај,
ја издлаби душата за таа шема,
сам го насликал виножитото,
и го додаде на косата како украс.
Тој јасен поглед на небото,
беше фиксиран со големина,
на лице имитирано од сонцето,
и всади љубов на усните.
Потоа ја бараше низ бенките,
формата што ја пренесува месечината,
со изградениот млечен пат,
за два големи артефакти.
Но случајно со тој артефакт
откриена е тајната на моделот,
и гревот течеше под нив,
потоа со лисја го покрија.
Оваа покривка предизвика пожар,
и нејзините солзи беа топол дожд,
кога жедта го искушуваше секој минувач,
божицата го благослови на земјата.
И така во зори,
ривалот со чудата на светот,
ова беше само почеток
што додаде убавина на самата земја.
Со нежна мудрост дење и ноќе
беа посеани и потоа пожнеани,
другите артефакти станаа мит,
и сите се загрижија за нив.
Овој многу божествен модел кој беше благословен
за другиот машки контекст,
со чудото што ја нарече жена,
Големиот Господ остана господар.
*
Препев на македонски јазик: Ванѓеа Михајлова Штерјова –
Vanghea Mihanj Steryu,scriitoarâ,traducâtoarâ,picturitsâ...2023.an
(Edited)Restore original
Fatmir Terziu
*
1/3. DIOANJEA-A LOCLUI
(Perëndeshë e tokës)
Fatmir Terziu
Li timshu mânjli ta s-li alegu stealili,
tsi u virsa primulta anyiliciari,
shasi dzâli continuâ s-creascâ
s-lu iluminâ capodopera.
Cu ahtari divin anyiliciu,
lu arâmâ suflitlu ti atsea shemâ,
singuru lu zugrâpsi curcubeulu,
shi lu bâgâ pi perlji ca ornomentu.
Atsel chischin mutrit tu tserlu,
eara fixari pi mârimi,
prosup imitat di soarli
tsi siminâ pi budzâli vreari.
Dupu atsea u câfta pit bemchili
forma tsi u transmitâ luna,
cu construita calea di lapti
ti dauli mârr artefacti.
Ma s-tihisi cu atsel artefactu
s-dizvâleascâ mistirghiea-a modelui,
mârtiea cura sum elji,
dupu atsea cu frândzâ u anvâlirâ.
Aestâ anvâliturâ provocâ iangânie,
lâcârnjili a ljei s-featsirâ caldâ ploai,
shi cându seatea cafiun tricâtor lu expererientsa,
dioanjea lu evlughisi a loclui.
Shi ashi tu hâryiye,
rivallu cu ciudiea-a lumiljei,
atsea eara mashi ahurhitura
tsi u adâpsi mushuteatsa a singurlui loc.
Cu dashi yitsrâi dzua shi noaptea
eara siminati shi dupu atsea tsitsirati,
alantile artifacti s-featsirâ mit,
shi tuts sâ angâilearâ ti iali.
Aestu multu divin model cari eara vluyiusit
ti alantul bârbâtescu context,
cu ciudiea tsi u cljimâ muljari,
Marili Dumidzâ – armasi domnu.
*
Pricântâ tu limba armâneascâ - aromanian:
Vanghea Mihanj Steryu,scriitoarâ, traducâtoarâ,picturitsâ. 2o23.an
2-ra PESNA - Kënga e 2-të
2.Mashtrohen flokët bëhen të bardhë
( Perlji a arshloru alghescu)
Nga Fatmir Terziu
Kur dëbora ia shkuli flokët bardhësisë
Gjyshja na rrëfente përrallë
e na këndonte ninullë
ne rendnim hapësirës
kujtonim se do të ishim gjithnjë fëmijë
mblidhnim ëndrrat tinëz
në torba të mëdha
t'i shpërndanim lirisht botës pa kufij.
Kur dëbora u bë akull dhe ngricë
stërvisnim këmbët
se koha na kujtoi një ditë
dhëmbët
që ngrinë prej ftohtësisë
teksa shkruajmë tashmë memorjet
udhëve të gjata të pafundësisë
me një shije ndryshe nga akulloret
e fëmijërisë.
Ndodh sot që dëbora të na imitoj flokët
me pamjen që ngjyhet në ekran
koha na struk shokët
netëve që sjellin errësirën ngadalë
në skutën e një bote të ftohët
heshtin
fshihen numrat në celularë
e ne flasim me veten vetëm për politikë
dhe politikanë,
që bardhësinë na e kanë vrarë.
Dëbora tashmë ka harruar dhe veten
ka vite që nuk ka zbardh
flokët që ia shkuli bardhësisë po treten
po flokët tanë e imitojnë pa fjalë
mashtrohen,
bëhen të bardhë.
*
НА МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
* 2/1. Измамените коси побелуваат
(Mashtrohen flokët bëhen të bardhë -
Perlji a arshloru alghescu)
Од Фатмир Терзиу
Кога снегот ги извади белите влакна
Баба ни раскажуваше бајки
ни пееше приспивни песни
по редослед на просторот
се сетивме дека секогаш ќе бидеме деца
и тајно собиравме соништа
во големи торби
слободно да се дистрибуират во светот
без граници.
Кога снегот се претвори во мраз и мразулци
ги трениравме нозете
тоа време не потсети на еден ден
незаборавен
кога смрзнувавме од студот,
мотивирани од тоа веќе пишуваме мемоари
за долгите патишта на бесконечноста
со вкус поинаков од сладоледите
уште од детството.
Денес се случува снегот да ја имитира нашата коса
загледан во екранот
времето истекува мои пријатели
ноќите кои полека носат темнина
во вдлабнатините на студениот свет
запирање...
броевите на мобилните телефони се скриени
а зборуваме само за политика
и политичарите,
што ни ја убија белината.
Снегот веќе се заборави
не е бело со години,
се топи косата што ја искубе од белината,
но нашата коса ги имитира без зборови
измамите,
и тие стануваат бели.
*
Препев на македонски јазик: Ванѓеа Михајлова Штерјова –
Vanghea Mihanj Steryu,scriitoarâ,traducâtoarâ,picturitsâ...2023.an
*
2/2.AROMANSKI JAZIK
Perlji a arshloru alghescu
(Mashtrohen flokët bëhen - të bardhë –
Измамените коси побелуваат)
Cându neaoa lji scoasi algjilji perr
Maia nâ spunea pirmifi
nâ cânta cântitsi di leagân
dupu arada-a oarâljei
adunamu ascumti yisi
tu mârr pundzâ
liberi s-li distribuim tu lumea fârâ sinuri.
Cându neaoa s-transformâ tu gljets shi gljeatsâ
li antrenâm cicioarili shi
ti atselu chiro nâ amintim ti unâ dzuâ
niagârshitâ cându eara multu arcoari
shi ngrâpseam memoari
ti câljurle lundzâ a nimârdzinariljei
cu nostul ahorghea di atselu al ingljitsâtorlor
a ficiuramiljei.
Astâz s-tihiseashti neaoa s-lu emitâ perlu a nostu
cu mutritlu udat tu ecranlu
chirolu treatsi, oaspits
noptsâli aducu peanarga scutidi
tu ahundamili a lumiljei aratsi
adrândului unâ pauzâ
numirli a telefonilor mobili s-ascumsirâ
a noi singurlji zburâmu mash ti politicâ shi politicanlji,
câ nâ-u vâtâmarâ albeatsa.
Neaoa tora s-angâilje ti singura,
ma multu nu easti albâ cu anj di dzâli,
perlu tsi lu zmulsim dit algheatsa s-tucheashti,
ma, a nostu perr alghit lu emitâ fârâ zboarâ,
arâderli,
shi yali s-adarâ albi.
*
Pricântâ tu limba armâneascâ - aromanian:
Vanghea Mihanj Steryu,scriitoarâ, traducâtoarâ,picturitsâ. 2o23.an.
*
3-ta PESNA - Kënga e 2-të
3.Në katundin e poezive
(Tu hoarâ cântitsi – Во селото песни)
Nga Fatmir Terziu
Në katundin e poezive
ecet me kohën e nallaneve,
pas shpine sipas zanafillave,
lidhen në varg
e Safo mes fateve
shkul gjëmbat e trëndafilave,
që takuan njeriun miliona vite larg,
falë dollive mes vargjeve
ngrihet një mal me gdhënka
raki manaferre
rrëkëllehet mbi cipalin e kaltër
gradacion nën guackë perle
e gjerba shilitar i paqtë mbi Shkumbin
ngucet sikur një harabelkë nën violinë
kënga mban shpirtin në një lëndinë
e këmbët në ujë pipëtijnë
derisa mbaron melodinë
e Fiti e Myzyrit sokëllin
një shi lotësh mbi xhamin që më ndez sytë
e ia bëj naftën rakisë
s'ka më një të dytë
ia ngul sytë lart Perëndisë
çfarë trokame më shprishi magjitë
fluturat dhe pilivesat flinin si engjëj
deri sa zbardhi ajo ditë
buzët e mia s'kishin pushuar këngët
në katundin e poezive
zgjimi është i ëmbël.
*
3/1.MAKEDONSKI JAZIK
Во селото песни
(Në katundin e poezive)
oд Фатмир Терзиу
Во селото песни
одиме во сабоtite,
според трагите на Битието,
поврзете се во серија
на Сафо меѓу судбините
откини трње од розите,
кој се сретна со човекот милиони години далеку,
благодарение на здравиците меѓу стиховите
се издига планина со ровови
коњак од капини
се превртува над модриот молк
градација под бисерна школка
страшниот шилит на Шкумби
заглавен како врабец под виолина
песната ја чува душата на ливадата
и стапалата во вода што капеa
додека не заврши песната
e Fiti e Myzyri столбната плоча,
дожд од солзи на стаклото што ми ги осветлува очите.
Јас правам масло од ракија
нема второ
Сврти се кон Бога....
што по ѓаволите ми ја скрши магијата?
Пеперутки и вилински коњчиња спиеја како ангели
додека не осамна тој ден,
моите усни не престанаа да ѓи пеат,
селските песни од селото
а со нив будењето е слатко.
*
Препев на македонски јазик: Ванѓеа Михајлова Штерјова –
Vanghea Mihanj Steryu,scriitoarâ,traducâtoarâ,picturitsâ...2023.an
*
3/2.AROMANSKI JAZIK
Cântitsi dit Hoarâ
(Në katundin e poezive)
Cu cântitsili din hoarâ
nerardzim tu chirolu sâmbâtli
tu urmа dupu Gheneza
n-ligâtura tu seriile
alu Safo anamisa mirili,
arupi schinji di trandafilili
cari lu cunuscu omlu di cu milionji di anji largurie,
haristisândului a ghiunuearloru anamisa versurle
s-mutâ munti cu tranheei
coniac di amuri
s-tradzi pisti njirla isihie
gradatsii sum coajâ di hârchidâ.
Tu cântitsile din hoarâ
s-ahundusi ca un pulj sum unâ vioarâ
cu cânticlu lu veaglji suflitlu a livadiljei
shi pulpulu tu apâ lji chicâ
pânâ nu bitiseashti cânticlu
e Fiti e Myzyri plocia a direclui
ploai di lâcârnji pi yiliyea tsi ânj-lji
lunjina oclji.
Eo adaru uleu di coniac
nu egzistâ nitsi unâ secundâ
Mutrea câtrâ Dumidzâ!
Tsi dupu dratslji mi frâmsi magiea?
Fituri shi mândzatslji a dzâniloru durnje ca anghelji
shi pânâ tu hâryiye atsea dzuâ,
budzâli a meali canâoarâ nu dinâsirâ
s-li cântâ cântitsli a hoarâljei,
cu yali dishtiptarea easti dultsi.
*
Pricântâ tu limba armâneascâ - aromanian:
Vanghea Mihanj Steryu,scriitoarâ, traducâtoarâ,picturitsâ. 2o23.an.
*
4-ta PESNA - Kënga e 4-të
4. Gjitonja ime
(Mojata Dama - Mojata sestra) ???
Nga Fatmir Terziu
Pena e nxehtë në dorën time
një re e dendur mbi atë fletore
po fshije dritaren gjitonja ime
sytë e mi të shijonin si akullore.
Zogj të sapoardhur rrinin në parvaz
xhamin me njolla puthën nga malli,
ti po më shihje. Unë me atë avaz
qetësoja zemrën e dehur nga halli.
Xixëllonjat ndezën dritaret zjarr.
Shenjat e errëta u shuan ngadalë.
Yjet u kapën e u bënë një varg,
unë trendja vargun e s'gjeja fjalë.
Fletorja sot kujton gjitonen përballë
zgjimi është vonuar. Jashtë ka gdhirë
dritarja ka mbetur një pikë e bardhë
sytë e mi tek ajo dritare kanë ngrirë.
Nesër nuk e di ç'do të jem më tutje
ndoshta thjesht për ty një i huaj,
për mua do të mbetesh një lule,
që çel gjithnjë një varg të malluar.
*
MAKEDONSKI JAZIK
4/1. (Gjitonja ime - Мојата Комшика)
Од Фатмир Терзиу
Топло пенкало во мојата рака
густ облак над таа тетратка
го бришеше прозорецот мила моја
а моите очи имаа вкус на сладолед.
Новопристигнатите птици седнаа на полицата
обоено стакло бакнато од копнеж,
ме гледаше. Јас со тој аваз
си го смирив срцето од неволји.
Искрите ги запалија прозорите.
Темните траги полека избледеа.
Ѕвездите светејки се трансформираа и станаа жици,
го барав стихот и не најдов зборови.
Денешната тетратка се сеќава на онаа пред вас
будењето е одложено. Надвор се разденува
на прозорецот останува бела точка
моите очи во тој прозорец се замрзнаа.
Утре не знам што ќе бидам понатаму
можеби само странец за тебе,
за мене ти ќе останеш цвет,
што секогаш ке вади по некој копнежлив стих.
*
Препев на македонски јазик: Ванѓеа Михајлова Штерјова –
Vanghea Mihanj Steryu,scriitoarâ,traducâtoarâ,picturitsâ...2023.an.
*
4/2. (Gjitonja ime = Vitsinâ
Vitsinâ
Fatmir Terziu
Pixul caldu dit mâna-a mea
nior gustu pisti atsea tetradâ
u ashtirdzea firida, dasha-a mea
oclji a mei avea nostu di ingljitsat.
Nâlji vinits pulji s-au nastâmbatâ pi pulitsa
a firidili cu yiliile nbupsiti bâshati di dor,
mi vidzushi. Eo cu atsel avaz
nj-u puituii inima nbitatâ di caimo.
Scântealili cu foc li apreasirâ firidili.
Urmili intunicati fronimi s-chirurâ.
Stealili s-apreasirâ shi s-transformarâ tu unâ funi,
lu câftaiu versul shi nu li aflаiu zboarâli.
Tetrada di adzâ shi aminteadzâ pi atsea din fatsa-a ta
dishtiptarea easti ântârziatâ. Nafoarâ eastii hâryiye
firida easti alâsatâ cu punct albu,
oclji nji ngljitsarâ la atsea firidâ.
Mâni nu shtiu tsi va s-escu - tsi urmeadzâ
poati mashi un xen omu ti tini,
ti mini va s-armânj unâ lilici,
tsi dipriunâ scoati un versu cu dor nostalghic.
*
Pricântâ tu limba armâneascâ - aromanian:
Vanghea Mihanj Steryu,scriitoarâ, traducâtoarâ,picturitsâ. 2o23.an.
