Timo Mërkuri: Çfarë i thotë lexuesit shqiptar poezia “Shiu i Londrës” e Fatmir Terziut?

Sigurisht që një poet modernist si Fatmir Terziu me poezinë e tij "Shiu i Londrës" nuk e fton lexuesin shqiptar të marrë rrugën e mërgimit drejt Londrës, përkundrazi ai i flet atij me një zë të qetë, të butë, por të ngarkuar me një lloj urtësie që vjen nga largësia, malli dhe vetë përvoja e tij e emigrimit. “Shiu i Londrës” nuk është vetëm një dukuri atmosferike; ajo është së pari një gjendje shpirtërore, një pasqyrë e njeriut që jeton mes dy botëve: asaj që ka lënë dhe asaj ku përditëson vetveten. Prandaj poezia hapet, rritet dhe mbyllet si një bisedë e brendshme, ku lexuesi shqiptar gjen veten më shumë se sa mund ta presë. Është sikur poeti t’i thotë lexuesit: çdo pikë shiu që bie larg atdheut ka brenda një grimcë kujtese që nuk shlyhet.

Së pari, kjo poezi i kujton lexuesit tonë se diaspora ka krijuar një univers emocional të ri, ku gjërat e vogla të jetës së përditshme marrin një kuptim tjetër. Ashtu siç thotë poeti me një ironi të butë:

“shiu që bie në vjeshtë, / në Londër / vërteton se është më e lehtë të kesh një thes / sesa të mbash një çadër.”

Kjo pamje e thjeshtë, gati humoristike, është në të vërtetë një mënyrë për t’i thënë lexuesit: jeta jashtë vendit kërkon improvizim, përshtatje, durim, stërlodhje. Kjo e vërtetë prek çdo shqiptar që ka emigruar përtej kufijve, duke i hapur një derë identifikimit emocional. Në këtë varg duket sikur poeti shtrëngon supet me një buzëqeshje të lehtë, duke na kujtuar se njeriu mbijeton gjithmonë duke gjetur rrugë të vogla të qeshë mes vështirësive.

Së dyti, poezia i flet lexuesit shqiptar për mallin dhe kujtesën, por e bën këtë pa pikë melodrame, me një ëmbëlsi që vjen natyrshëm. Kopshti i Londrës kthehet në kopshtin e dikurshëm të dashurisë:

“Në kopshtin tonë, kopshtin e dashurisë,

(të thesmbushur e të lënë pas prej kohës)”

Këtu lexuesi shqiptar ndien menjëherë goditjen e një të vërtete të heshtur: koha ikën, marrëdhëniet ndryshojnë, kujtimet mbledhin “thesin” e tyre, por megjithatë vazhdojnë të jetojnë në hije, në aromë shiu, në trokitjen e pikave në çati.

Ka një mall të butë këtu, mall që nuk bërtet, por rri i mbështetur në prag si një mik i vjetër që pret të ftohet brenda.

Në vazhdim, poezia i flet lexuesit për një kulturë bashkëjetese—atë të dashurisë që mbahet gjallë me rituale të vogla, të përditshme.

“Ne duam t’i lexojmë poezi / në buzë të gotës.”

Është një thirrje delikate për të kujtuar se edhe në largësi, edhe në mjegullën londineze, njeriu gjen një arsye për të ruajtur intimitetin, identitetin shpirtëror, poetikën e jetës së përditshme. Për një lexues shqiptar që shpesh jeton nën tensionin e ndryshimeve të shpejta sociale, kjo vjen si një ftesë për t’u ndalur dhe për të marrë frymë. Në këtë imazh të gotës së ngritur, ka një ngrohje njerëzore: sikur dy zemra prekin botën në të njëjtën kohë, duke e bërë të madhe brenda një detaji të vogël.

Më befason mënyra si poezia arrin t’i thotë lexuesit tonë edhe një mesazh të tretë: dashuria dhe njeriu janë gjithmonë në qendër të botës, pavarësisht shiut, pavarësisht vendit, pavarësisht kohës.

Poeti e shpreh me një figurë të thjeshtë, por jashtëzakonisht të bukur:

“Sepse çdo gotë, / si çdo person në shi, / kudo që të jetë, është në mes të botës / me buzët kur dashuron dhe pi.”

Lexuesi ynë këtu gjen një prekje universaliteti: nuk ka rëndësi ku je, rëndësi ka si e jeton ndjenjën, si e përthith botën brenda vetes. Kjo është si një kujtesë e qetë se njeriu mbetet qendër e universit të vet, sa herë që dashuron me gjithë zemër.

Në fund, poezia na thotë se arti nuk ka kufij dhe se njeriu, me gjithë brishtësinë e tij, mund të gjejë strehë edhe në shiun e një metropoli të largët. Shiu i Londrës bëhet një metaforë e përbashkët që e lidh shqiptarin me Europën, me botën, me veten.

Në të vërtetë, duket sikur poeti i thotë lexuesit shqiptar: edhe kur je larg, bota të bëhet shtëpi nëse ruan dritën brenda vetes.

Fatmir Terziu, me këtë poezi, nuk i jep lexuesit thjesht një imazh meteorologjik; i jep një ndjesi, një hapësirë për reflektim dhe një copë bukurie të butë, që të rri në mendje si një pikë shiu mbi xham. Një pikë që rrëshqet ngadalë, por lë pas një shenjë drite.

Sarandë, nëntor 2025