Timo Merkuri: Ecim mbi qiellin pa re, një poezi e dritës dhe kujtesës.

Poeti Bajramali Selimi, me ciklin “Ecim mbi qiellin pa re”, na fton në një udhëtim shpirtëror e estetik, ku fjala bëhet dritë, kujtesa bëhet udhë, dhe miti përzihet me dhimbjen njerëzore. Poezitë e tij janë të qeta në dukje, por të thella në ndjesi. Në to, poeti ecën midis tokës dhe qiellit, midis reales dhe së përjetshmes, duke kërkuar përmes vargut një kuptim të brendshëm të ekzistencës.Kjo nuk është një poezi vetëm për t’u lexuar, por më së pari për t’u ndier, për të ecur bashkë me poetin “mbi qiellin pa re”, atje ku drita dhe trishtimi bëhen një.1. " Të shoh" -nderim ndaj poetit dhe artit të pavdekshëm.Në këtë poezi, Selimi i flet poetit të amshuar me përunjësi e dashuri, si një shpirt që ka kaluar përtej kohës por ende udhëheq me dritë.Vargjet “do të preferoje të të harronim, por jo vargun / dhe këtë Ti e di, se ne ecim mbi qiellin pa re” shprehin thelbin e kësaj lidhjeje: njeriu ikën, por fjala mbetet, si ylli që shihet, por drita ende vjen te ne.Në këtë dialog të butë, poeti pranon se arti është forma më e pastër e mbijetesës. Poezia është përkulje ndaj atyre që krijuan dritë, por edhe besim se drita nuk shuhet kurrë.“Kur shpresat na ngelim pa flatra, Ti na jep krah për fluturim” thotë poeti, duke e kthyer artin në një forcë shpirtërore që mban njeriun gjallë përtej vdekjes.2." Zë vjeshte ose bukuria e përflakur e kalimit, ku Selimi na çon në një vjeshtë që digjet nga ngjyrat dhe nga ndjenja. Vjeshta e tij nuk është stinë e rënies së gjetheve, por ritual i shpirtit që përflaket përmes bukurisë.Në vargjet: “Ngjyrat e derdhën në telojo / nga rebelimi i artistit anonim kur kalon ekstazë”poeti shkrin kufijtë mes natyrës dhe krijuesit; ngjyra bëhet emocion, drita bëhet frymë.Vjeshta është për të një trup i gjallë, “vjeshta e përdalë mbante çelësat e dashurisë”, një shenjë e dhimbjes që lind nga e bukura.Në këtë poezi, poeti përball bukurinë me shkatërrimin dhe pyet: a është bukuria bekim apo mallkim për atë që e ndien deri në djegie?Është një poezi që shndërrohet në pikturë, një pikturë që flet me zërin e shpirtit.3. "Atdheu që ecën" ose dhimbja dhe krenaria e rrënjës është një himn i heshtur për Atdheun, për atë truall që ecën bashkë me dhimbjet dhe shpresat e bijve të tij.“Bllacë medaljon i dhimbjes që i flet heshtjes krenare” varg që e kthen tragjedinë e mërgimit në simbol të qëndresës njerëzore.Selimi e sheh Atdheun si frymë të gjallë, që ecën me njerëzit e tij nëpër kohë, edhe kur “djajtë kishin dalë me tërbim nga ferri”.Në këtë poezi përzihen historia, vuajtja, krenaria dhe drita e besimit: “Në tokën e Zotit ka vend për të gjithë ne.”Ky varg është si një rrëfim i pajtimit universal, ku dashuria për vendin tejkalon çdo kufi. Atdheu nuk është vetëm truall, por shenjë shpirtërore e ekzistencës sonë.4. " Shi binte sonte'" dhe trishtimi ishte si prani e pabdashme. Realisht në këtë poezi, shiut i jepet zë. Ai bie si kujtesë, si mall, si mëkat që nuk shuhet.“E di nuk ikën lehtë hija e korbit, / sepse shekujt kanë mbjellë dyshim.”Këtu poeti ndien peshën e kohës mbi shpirtin njerëzor. Korbi, simbol i Poe-s, bëhet shenjë e mëkatit të përjetshëm, por edhe e kujtesës që s’mund të fshihet.“Muret e heshtura me tapetet hi” ruajnë frymën e së shkuarës, një hapësirë ku çdo kujtim është plagë e bukur.Në këtë poezi, trishtimi nuk është dënim, por prani e thellë njerëzore, një mënyrë për të kujtuar dhe për të mos harruar dritën që vjen nga errësira.5. " Galeritë e Kafkës" dhe rebelimi i poetit modern. Në këtë poezi, Selimi hap dyert e vetmisë krijuese.“Heshtja bluante me dhëmbë vargun modern / fija humbej shllunga galerive të kafkës dështake.”Poezia është për të një proces dhimbjeje, një përballje e mendjes me fjalën, ku krijimi lind nga ankthi.Në këtë udhëtim të brendshëm, poeti ndien se çdo varg është një dritë që përpiqet të mos shuhet nga pluhuri i botës.Megjithëse “nuk pati guxim t’ia heqë vellon”, poeti mbetet luftëtar i fjalës, që kërkon bukurinë mes rrënojave të vetvetes.Kjo është poezi që e sheh artin si akt rebelimi, por edhe si përpjekje për të shpëtuar shpirtin nga harresa.6. " Rrugë kërmilli" një reflektim mbi frikën dhe humbjen e dritës, një poezi e ftohtë në dukje, por e ngarkuar me simbolikë morale e ekzistenciale.“Ende nuk e ngritni penën ta grisni perden e frikës.”Kërmilli, me ecjen e tij të ngadaltë dhe guaskën që e mbron, është figura e njeriut bashkëkohor, i mbyllur, i frikësuar, i mpirë.Në këtë realitet, poeti sheh humbjen e guximit dhe të ndjeshmërisë, një epokë ku drita e shpirtit venitet në ekranet e botës.Poezia përfundon me një heshtje që dhemb, me një thirrje të butë për ringjallje të shpirtit njerëzor. Sepse, siç duket nga nënteksti, arti mbetet e vetmja rrugë për të dalë nga kjo guaskë.7. " Çelësi i Dodonës" është një kthim në mit për të gjetur dritën e shpirtit. Në këtë poezi, Selimi rikthehet te mitet dhe legjendat si mënyrë për të gjetur kuptimin e jetës.“U dashurova me Afërditën / ku dielli doli mbi Dodonë.”Këtu dashuria nuk është thjesht ndjenjë, por formë e dritës, shenjë e ringjalljes shpirtërore. Afërdita dhe Dodona bëhen simbole të së bukurës dhe të së shenjtës, të trupit dhe shpirtit që bashkohen në një akt hyjnor.“Ajo ishte DRITA, unë isha AFËR që jetës i dhamë shije” — një përkufizim poetik i lidhjes së njeriut me bukurinë, me dritën që e ngre mbi tokën.Kur Afërdita “zbriti me kalë nga Tomorri”, miti merr frymë shqiptare, dhe poezia kthehet në rit të shpëtimit, në kthim tek rrënjët e dritësNë leximin estetik ky cikël “Ecim mbi qiellin pa re” është më shumë se një grusht poezish, ai është së pari një udhëtim shpirtëror, një kërkim i dritës në errësirë. Bajramali Selimi është poet i heshtjes që flet, i dhimbjes që shndërrohet në art, i kujtesës që ringjallet në varg.

Në poezinë e tij, drita është forca e brendshme e njeriut, ajo që i jep krah për të fluturuar kur jeta e rrëzon.Vargjet e tij përfundojnë gjithnjë në një ton shprese, sepse poeti beson se:“Kur shpresat na ngelim pa flatra, Ti na jep krah për fluturim.”

Kështu, poezia e tij shndrohet në një lutje të heshtur për shpirtin njerëzor, një ecje mbi dritë, ku arti dhe dashuria janë forma të pavdekshme të shpëtimit.Në fund, ai nuk na fton të shohim qiellin, por të ecim mbi të, me guximin e atyre që ende besojnë se fjala mund të ndriçojë botën. Dhe unë ju ftoj të bashkohemi me atë në këtë udhëtim poetik. Na prij mik.