Poezi nga vëllimi poetik: „SYTË E EGNATIAS“
Fatmir Terziu
Përse „Sytë e Egnatias“?! Syri është një nga simbolet më të fuqishëm të njohur për shumë kultura. Mund të jetë tregues i së mirës, së keqes, mbrojtjes, mençurisë, njohurisë, sekretit dhe misterit. Pas gënjeshtrave mashtruese të dëshpërimit, sytë janë ato që depërtojnë në thellësi të pandjeshme, të pa-aritshme. Fjalët preket nga sytë. Fjalët meken tek sytë. Fjalët ndërtojnë besimin, fjalët mes syve prekin dëshpërimin, zhgënjimin. E aty është stacioni që zhbirron, që kupton.., dhe kur vetë Gënjeshtra na gënjen. E pastaj…
Gënjeni, fjalët lënduese që zemra juaj nuk i duron, mbajnë lëngun e syve. Mbahen tek lëngu i tyre. Aty, ndonjëherë e vërteta, është thjesht e neveritshme. Djegia e atyre që afrohen shumë, është si gurët e kalldrëmit. Kalldrëmit, që u shtrua hershëm të mbajë trokthet e Kalasë, Rrugës së quajtur „Via Egnatia“. E aty u harruan dashuritë. A aty mbetën vetëm sytë. Janë vetëm sytë e Egnatias. Koha ikën, kalon, fluturon… Asgjë nuk ndryshon.
Sytë e Egnatias
Në tenderin e miklimit sot ju trembeni nga retina
shtrydhni lëngun metabolik
kinse mbani në vegimin tuaj plazmën nga kthina,
një trokth kuajsh që çbendet nëpër apokaliptik
nga redaksitë, historianët, kërkuesit,
dhe nga shkëlqimi i ekraneve inteligjente të listës së pasme
firmëtare e rrjeteve sociale.
Për ju, ne kemi zbrazur shkollat tona,
grila u kemi vënë dritareve
dhe qepena
maska gojës, fytyrës,
syve,
i dashur i egër, i panjohur,
mes të gjitha troktheve e mizorive,
kemi ngrohur e ftohur,
kafenetë, pikniqet nudo buzë detit. Sot, kam besim
vetëm peisazhi i pavendosur,
mbetet në tenderim,
sikurse magjia,
misioni kalimtar i luleve të avllisë
të gurë-rrëzuar këtu në rrugën Egnatia. Si të gjithë,
mendoj se djegia e brendshme e zemrës, fyti i tharë
së pari prek sytë,
pastaj nuk është më një rrugë, por një autostradë
në këtë tender të miklimit pa një të dytë,
mes pandemive që udhëtojnë nëpër trupat tanë.
Ti josh me trokthe
Përsëri e kam me sytë e mi. Sytë e tu
të cilat aq shpesh i adhuroja,
kanë shkuar tej të ngurtës për të ringritur Adamin,
për të rindërtuar një Evë,
ndryshe, si Zanafillëse, të magjishme,
eh, na qenka shkruar me gurë do të shtoja,
në një vështrim të zgjeruar të yjeve të ndritshme.
Përsëri e kam me sytë
thellë brenda ngathtësisë së penës sime
Ti josh me trokthe,
apo, ke harruar?!
I zbret trokthet si barra e produkteve të Venedikut,
vetëm lulet, puthjet, dashuritë
të gjitha shtyhen për një kohë të pacaktuar.
Në vend të syve zhvendos sipërmarrjen e trurit nga jashtë
te Farmacia e Kiço Shqaut me recetën e Doktor Nosit,
raftet e trazuara nga gjuhët
melheme të ndryshme stogje
më thuaj çfarë mund të bëjmë me trupat tanë
jam nën maskë nuk të ndjej, apo ende josh me trokthe?
Duke rikërkuar emrin tënd të mirë
Edhe Bibla, edhe Kurani janë shkruar në sytë e tu
qëndrojnë në Portikun e larë me ar
praktikojnë në të qelqtën blu
arien e plasaritur
duke u shtruar nëpër rrugicë
si në Verona, por fatmirësisht,
ne elbasanasit kemi lindur këngëtarë ndryshe,
dehemi me këngën e Myzyrit kur pimë,
pa bërë zhurmë. Çfarë mund të bëjmë, përveç se të këndojmë
që në të gdhirë? Gërvishtim një kod në vijën tënde të lakuar me vija,
duke imagjinuar ditën kur do të rimarrim emrin tënd të mirë.
Arkeologji në sytë e Egnatias
Ndërsa shkëpusni të gurtën nga guri në një rrokadë
pa shumë dhimbje, duke ofsharë
trotuari është një ngarkesë e lodhur nga shkeljet,
dekori është i vjetëruar dhe i pathemeltë,
e ndjeni lotin që vardiset në një lloj të re mbetet
forma e tashme, një fletë,
ku lexohen dashuritë brenda një stimuli muskulor,
mes të dashuruarve politikanë e kolegë,
në opusin e abeliskut shekullor.
Arkeologjia e tillë duhet të jetë një rrokadë anësore
e zogjve rreth Kalasë, e kumurive
rreth magjeve,
anës shtëpive,
në një mënyrë që vërteton zotërimin e gurit
mbi shkëlqimin pa vdekje të vdekshmërive.
Të bësh rrokadë guri, nuk është e mundur në këtë skenar,
në një rrasë të veshur me myshk të plotë,
nëse nuk mund të shpikësh, ulur atje
një të shpëlarë rrëkeje prej lotëve
që është pa dhé
për të gjitha fantazmat që u yshtën herët
për shijet e tyre të mistershme,
me sy e gojë të errët.
Obelisk
Kashtëza si rrufe të zbutura shtriqen rreth gurëve
dhe trazojnë gjumin e lashtë të Kalasë. I kaltër si qelqi
zbret në koritë uji i çezmës
dhe shkëlqen. Shtatë kumuria krihen në dy vija të drejta.
Qafohen krahët e Rrapit të Bezistanit,
një gardelinë nuk shikon asgjë me një sy,
pastaj një sqep qafëgjatë bie në govatë. Nga një qiell bosh
një dallëndyshe kërkon vend për fole, duke u dridhur aty
hapësira, bojatiset përsëri në blu marramendëse.
Krizantema stilohen në mermerin e freskët dhe të lëmuar,
milingonat nxitojnë një bulkth të frikësuar
se ku mund ta çojë ky ekspozim në natyrë
ky pallosh me fytyrë të kromuar
shpalos këmbët dhe e gjen veten në hapësirë.
Vetë nën vetvete,
një grumbull vetësh qëndrojnë dorë për dore
me fije të shkulura në kohë,
dhe me dorë metafizike
pikturojnë obeliskun si një kuadraturë kohe,
dhe shikojnë kohën brenda kohës në turmë,
dhe në qendër,
në qendër jam unë.
Ninulla e hurmave farëzeza
Edhe dora, edhe syri, edhe koha
sillen duke dhënë fryte, njësoj si lashtësia
nga e vogla Azi, Persia, Abisinia, nga Bota
duke gërmuar për kohën e pakohë, gjashtë mijë vjet
në anën tjetër të botës memece që s'flet.
Dhe bëlbëzimi, dhe fjala, dhe drita
vijnë duke dhënë fruta, mbi shkëmb-kodër, në baltë
ikjet si ulërimat të shfaqura nga frika ,
shfryrje, gonxhe që lulëzojnë gjithnjë në të bardhë
si dimri që largohet brenda natës,
e mbetet vetëm si një përrallë.
Ndërsa e gjitha vjen duke zvenitur fruta,
të pjekurat shijohen si gjithë të pjekurat,
dhurata të rrethuara prej moti, kaherës,
të stisur në risqe verdhacake, si ënjtje e reduktuar,
djegia e zemrës së një dielli të vonë të verës
që pret fundgushtin dhe shtatorët për ti shtruar.
Kur pema ndriçonte, piqte kokrrat si në furrë,
gjyshja e mira, e dashura, gjyshëzja e urtë
poshtë tyre, të mbjellurave me dashuri, dridhte me furkë
gëzimin e veshjes së nipërve dhe mbesave,
dhe këndontë me pak zë ninulla, derisa piqej ai frut.
Romancë sysh
Fatmir Terziu
Unë jam një bir ustai
melodia e romancës së gurit
pentagram i ëmbël lotësh
është shkruar në një çelës të vogël
edhe hapat e të parëve të mi në Egnatia
mund të dëgjohen duke kënduar gjatë natës
mund të dëgjohen si lutje kumuriash
dritareve ku qepin e qëndisin Terzinjtë,
troktheve të kuajve të Dimrit
të historisë që struket nën shajak,
natën… natën… natën
në errësirë të shkrimit.
E pashë sojin e gjurmëve duke kapërcyer ADN në kalldrëm
dhe unë me këto sy lexoj frymën e jetës
nga mastari i shtrënguar bardhë zi
në fotografi,
kam strukun plumbçen lëkundëse të Gurit të Qoshes
në një shi lotësh
ku dëgjoj një gomë të fshijë gjithnjë fate
duke gërvishtur gjatë gjithë rrugës nga Venecia
për Dashurinë kurrë nuk ka kulme .... Unë
mësova „Tuj shëtit në Ara t'gjata“ dhe Ullinin e Qejfit
në hartë
tani sytë e dinë fatin
dhe këto shkaktojnë gomë mbi bojë të tharë
kërkojnë butësinë në mjekrën e stërgjyshit tim
rudhave të ballit,
kallove në duart e brezit të tij
tek Guri Qoshe i Bankës së Elbasanit.
Unë jam një bir ustai
i ndodhur mes lapsit dhe letrës
i fortë
përtej çdo përcaktimi akoma
duke sfiduar vendin
dhe kohën
dhe rrethanat
i sulmuar
i papërshkueshëm
i pashkatërrueshëm
Shiko në sytë e mi, si në sytë e Rrugës Egnatia
mbi mua dhe në atë mall të largët me mit
rinovohet një sekondë, një orë, një natë, një ditë.
Gdhendjet e Gurëve të zgjimit
Fatmir Terziu
Gdhendjet e gurëve,
ku ka melodi të ftohtë
pa halleluja, pa duartrokitje, pa hurra, pa shtrëngime duarsh,
pa qirinj në shandane, pa fytyra të qeshura
mbizotërojnë në dihama e buzë të tharra,
duar të vrara,
kallo të tilla,
mbizotërojnë në të gjithë fletoret e redaktorëve të botës
të cilët janë të fiksuar, të korrigjojnë historinë
në arenën e joshur të lesh-arapit,
të bixhozit dhe shitjeve me pakicë
të dashurive në dyqanin e Kasapit
Ka qenë një shenjë në murin e lashtë,
gjykim i fortë,
me të fikët,
fasho dhe ikje… ikje masive.
Ka pasur shkrime befasuese.
Ka pasur poezi. Dashuriçka. Shkeljet me këmbë
të monarkëve dhe të burrave të tjerë
mbi buzë të ngjyera me gëlqeren e mbetur poshtë tavanit
të një ëndrre
si hija e Rrapit të Bezistanit.
Por në sytë e Rrugës Egnatia mbeten vende të mëdha.
Diell i zgjuar.
Fise që e kanë ndërtuar.
Sy që ende kanë mbetur të zgjuar.
Duar. Duar. Duar.
Bilanci i fatit.
Sekretet e shkrimit.
Dhe ju fshihni dhe stërvitni guralecët tuaj akoma.
Por, jo Gdhendjet e Gurëve të zgjimit…
Diçka nga mbretëritë e vjetra të harruara
Nga Fatmir Terziu
Unë të dua për melodinë tënde
dhe timbrin e hapave të mi në gjoksin tënd
të dua për durimin shekullor prej kohës tjetër
dhe për myshqet që pushojnë në gurët e tu të ngjyer
vetulla krenare në Historinë e Botës
për sytë e domosdoshme të kohërave dhe të Kohës.
Diçka nga mbretëritë e vjetra të harruara
stilohet në braktisjen e ndershme të ecjes sime
dhe diçka e ustait me çekiç e mastar
mahis plagët në ritmin e bisedës suaj
larg në dhimbje,
plot mall… për Njeriun e dashur
aty afër, atje larg.
Oh, Udhë e Dashurive, e lindur dëshmitare
mban gjithçka që kanë udhët e Mbretërive
tashmë le të qeshin buzët e tua të plota me Fate,
për të cilat ende u duhet punë syve…
Përpara një bande muri në Lagjen Kala
Krihet mjegulla në xhamin e vjetër të Bulmetit
në rrugën e ngjeshur - pyes veten, pse, vetëm tani,
hapat duken të tmerrshëm,
kaq të egër
dhe të çuditshëm,
si fuqi magjike mbi granga guri.
Ndoshta një karvan i harruar ka ardhur përsëri,
kur pashë i frikësuar, përmes shiut që nxirrte,
thuprat e tij si pistona në një mulli antik
teksa mjegulla kafshonte cipalin e lagësht,
ikjes masive të trokthit në ajër,
lart e poshtë,
por përsëri dukej sikur qëndronin në vend
tërë ata kuaj, të ngarkuar rëndë.
Rrënkonte barra në kastrat poshtë
Toka prodhonte rituale
e rruga ngjyhej e tëra në kafe,
shtëpitë visheshin me frymëra të tjera
serafime prej ari,
ktheheshin avllitë e vjetra.
Kalaja dridhej, kur, një kolonë e bërë,
kalonte me gjoks të gjerë drejt diellit që po fundosej,
Krasta sillej nga larg me theka paje,
në sytë e lodhur,
të skuqur nga koha virale e dashurive,
kuajt rrotulloheshin prapa mureve si akrepa që luftonin
me tik-taket e orëve të para
të Orës së Madhe.
Dhe muzgu shtronte qilimin e tij në Bahçe,
Rema shkopsiste etjet e rrugës së gjatë,
Hëna bëhej bugaçe,
e mendja petë, simite e bardhë
ata u rishfaqën,
ata dukeshin edhe në errësirë gjigantë,
flakë, të ndezur me zjarr misterioz
kur trupat e tyre nisën të digjen në batak.
E gjitha ishte në mur.
E gjitha u bë baladë,
shkëlqen tashmë, me një dritë mizore apokaliptike,
bojërat e saj janë mushti dhe tërbimi i erës
holluar me inat të padukshëm dhe të verbër.
Ah, tani zbehet! Zbehej! Dhe unë duhet të rigjeja në xham
këtë mister të patreguar të vjetër
përsëri për vendin e mistershëm mbi kristal,
ku Rruga e Largët dhe Rrapi janë akoma në këmbë
ishin dhe janë prezenca të ndritshme
dhe të ndjeshme për mua, që mbahen rrëndë.
Prill 2001-Korrik 2021 (Nga vëllimi: Sytë e Egnatias“)
