Prof. Dr. Fejzulla Berisha: Radoiqiqi i lirë dhe i përkrahur në Beograd, ndërsa BE hesht

Prof. Dr. Fejzulla Berisha

Ngjarjet që lidhen me statusin e Radoiqiqit në Beograd dhe heshtjen e Bashkimit Evropian janë tregues i qartë i dinamikave komplekse politike në Ballkan. Ky fenomen nuk është thjesht çështje e një individi, por reflekton një strategji të qëndrueshme të Serbisë për të mbrojtur ose promovuar individë që shërbejnë interesave të saj strategjike, ndërkohë që aktorët ndërkombëtarë shpesh zgjedhin heshtjen ose neutralitetin.

Përkrahja në Beograd dhe instrumenti politik

Radoiqiqi, i cili ka qenë i përfshirë në aktivitete që lidhen me interesat serbe në Kosovë, ka marrë përkrahje të hapur në Beograd. Ky qëndrim nuk është i rastësishëm. Ai pasqyron një model që Serbia ka përdorur shpesh gjatë historisë: individë të caktuar shërbejnë si instrument politik për të ndikuar në proceset politike të fqinjëve. Për shembull, gjatë periudhës pas 1999, disa individë që ishin të akuzuar për aktivitete të dyshimta gjatë luftës në Kosovë gëzonin mbrojtje të hapur nga Beogradi, duke e bërë të vështirë ndjekjen e tyre nga organet ndërkombëtare.

Një shembull i qartë është rasti i D. S., një figurë që, përkundër aktakuzave të qarta ndërkombëtare për krime të luftës, vazhdonte të merrte mbështetje të hapur politike dhe mediatike në Serbi. Ky model është i ngjashëm me atë që po shohim sot me Radoiqiqin, ku përkrahja e Beogradit shërben si një mburojë kundër presionit ndërkombëtar dhe si instrument për të influencuar politikën rajonale.

Heshtja e Bashkimit Evropian – pragmatizëm apo dobësi?

Ndërkaq, heshtja e Bashkimit Evropian është shqetësuese. Ajo shpesh justifikohet me arsye pragmatike: shmangia e tensioneve me Serbinë për çështje të ndjeshme, përqendrimi në prioritetet më urgjente ekonomike dhe politike, apo mungesa e provave të mjaftueshme për të ndërmarrë veprime konkrete. Por, kjo heshtje krijon një vakum legjitimiteti që individë të tillë mund ta shfrytëzojnë për të vepruar pa pengesa.

Një rast paralel mund të shihet në rastin e disa figurave politike dhe ekonomike në Bosnjë dhe Hercegovinë, ku heshtja ndërkombëtare ndaj veprimeve të dyshimta ka çuar në përkeqësimin e krizave lokale dhe stabilitetit rajonal. Ky paralelizëm tregon se heshtja e institucioneve ndërkombëtare shpesh interpretohet si tolerancë dhe mund të shërbejë si një precedent i rrezikshëm.

Pasojat për stabilitetin rajonal

Ky kombinim – përkrahja e hapur në Beograd dhe heshtja ndërkombëtare – ka pasoja të rëndësishme për Ballkanin. Ai nuk minon vetëm proceset e normalizimit të marrëdhënieve mes Kosovës dhe Serbisë, por gjithashtu zvogëlon besimin e qytetarëve në drejtësinë ndërkombëtare dhe rolin mbikëqyrës të institucioneve ndërkombëtare.

Historikisht, situata të ngjashme kanë prodhuar destabilizime të konsiderueshme. Një shembull është mbrojtja e figurave politike në veri të Kosovës në vitet 2000, e cila ka penguar integrimin e plotë të institucioneve dhe ka krijuar tensione të vazhdueshme etnike dhe politike.

Mesazhi dhe rekomandimi

Është e qartë se përkrahja e hapur e individëve të tillë nga Beogradi dhe heshtja e Bashkimit Evropian nuk janë fenomen i rastësishëm, por një reflektim i dinamikave të fuqisë dhe influencës në rajon. Për të ruajtur stabilitetin, drejtësinë dhe besueshmërinë ndërkombëtare, është e nevojshme që BE dhe institucionet e tjera ndërkombëtare të marrin qëndrime më të qarta, të bazuara në parime ligjore dhe standarde ndërkombëtare, duke mos toleruar veprime që mund të destabilizojnë rajonin.

Vetëm me një angazhim të vendosur dhe të koordinuar ndërkombëtar mund të pengohet krijimi i precedentëve që favorizojnë individë ose politika destabilizuese, duke kontribuar kështu në një Ballkan më të sigurt dhe të qëndrueshëm.