Prof. Dr. Fejzulla Berisha: Pushteti i Egoizuar

Pushteti i Egoizuar dhe Kërcënimi ndaj Sovranitetit Kombëtar në Kosovë

Nga Prof. Dr. Fejzulla Berisha

Washington D.C., Nëntor 2025

I.Kur pushteti bëhet vetëshpërblyes dhe izolues

Fenomeni i pushtetit narcizoid nuk është vetëm një problem psikologjik individual, por një dukuri e thellë politike dhe institucionale që mund të destabilizojë sovranitetin dhe kapacitetin funksional të një shteti. Në rastin e Kosovës, ky fenomen është bërë një pengesë reale për ndërtimin e institucioneve funksionale dhe për integrimin e plotë në mekanizmat ndërkombëtarë.

Pushteti narcizoid karakterizohet nga një përqendrim i jashtëzakonshëm i autoritetit te një individ apo grup i ngushtë, mungesë transparence, refuzim për të pranuar kritika dhe përqendrim mbi legitimimin personal në vend të institucioneve shtetërore. Në këtë kontekst, sovraniteti i Kosovës nuk mund të konsiderohet i plotë, sepse kapacitetet vendimmarrëse shpesh përthithen nga logika e egos, duke cenuar marrëdhëniet ndërkombëtare dhe funksionimin normal të institucioneve.

II. Karakteristikat e pushtetit narcizoid dhe ndikimi në shtetin e Kosovës

1. Centralizimi ekstrem i pushtetit

   -Në vend të ndarjes klasike të pushteteve, pushteti narcizoid shpesh konvergon tek një qendër e vetme vendimmarrëse.

   -Në Kosovë, kjo ka sjellë situata ku vendimet strategjike politike, juridike dhe diplomatike nuk reflektojnë konsensus institucional, por interesat e një individi ose grupi të ngushtë politik.

   
   

2. Rreziku i delegjitimizimit institucional

   -Qeverisja e bazuar në pushtet personal rrezikon të dobësojë besueshmërinë ndërkombëtare të shtetit, duke shkaktuar dilema për partnerët strategjikë mbi konsistencën dhe stabilitetin institucional.

   -Shembujt konkretë përfshijnë vendime të njëanshme për marrëveshje ndërkombëtare, refuzimin e dialogut politik brenda vendit dhe moszbatimin e mekanizmave të kontrollit ligjor.

   
   

3. Paraliza dhe krizë funksionale

   -Kur pushteti narcizoid mbizotëron, institucionet shëndetësore, arsimore, juridike dhe ato të sigurisë shpesh shpërfillen ose instrumentalizohen për interesa personale, duke shkaktuar një krizë të thellë funksionale.

   -Për Kosovën, kjo ka rënduar proceset e konsolidimit të shtetit dhe ka krijuar një perceptim të brendshëm dhe të jashtëm të dobësisë së sovranitetit.

III. Kriza e sovranitetit në kontekst ndërkombëtar

Sovraniteti nuk matet vetëm me deklarata formale, por edhe me kapacitetin real për të vendosur dhe zbatuar politika të pavarura. Në këtë aspekt, kriza e sovranitetit në Kosovë shfaqet në disa dimensione:

1. Pavarësia diplomatike dhe ndikimi i aktorëve të jashtëm

   -Pushteti narcizoid bën që vendimet strategjike të ndërpriten ose të manipulohet nga aktorë të jashtëm, duke krijuar një situatë ku Kosova nuk ka kapacitetin e plotë për të vendosur mbi politikat e jashtme dhe sigurinë kombëtare.

   
   

2. Integrimi ndërkombëtar i kufizuar

   -Institucionet e kapura nga logika narcizoide shpesh pengojnë përparimin në organizata ndërkombëtare dhe marrëveshje bilaterale, sepse interesa personale mbizotërojnë mbi interesin kombëtar.

   
   

3. Shembuj krahasues ndërkombëtarë

   -Situata në Kosovë mund të krahasohet me vende të tjera post-konfliktuale ku liderët narcizoidë kanë ngadalësuar konsolidimin e sovranitetit, duke përfshirë shtete të Lindjes së Mesme dhe Ballkanit Perëndimor.

   -Këto raste tregojnë qartë se përqendrimi i pushtetit tek individi është një faktor i drejtpërdrejtë i vështirësive të ndërkombëtarizimit dhe stabilitetit.

IV. Pasojat e brendshme dhe kërcënimi për shtetin

1. Erozioni i institucioneve

   -Institucionet legjitime humbasin efektivitetin kur vendimet nuk reflektojnë ligjin dhe procedurat demokratike, por egon dhe ambiciet e lidershipit.

   
   

2. Fragmentimi politik dhe social

   -Pushteti narcizoid shpesh nxit polarizim dhe konflikte brenda spektrit politik, duke krijuar një atmosferë ku sovraniteti i brendshëm është i kufizuar nga mosbesimi dhe mungesa e konsensusit.

   
   

3. Rreziku i krizave të vazhdueshme institucionale

   -Në Kosovë, kjo ka çuar në mosformimin e qeverive të qëndrueshme, ngecje në zbatimin e ligjeve kyçe dhe vonesa në proceset e integrimit europian dhe transatlantik.

V. Rrugëdaljet dhe perspektivat e sovranitetit të plotë

Për të kapërcyer krizën e pushtetit narcizoid dhe për të konsoliduar sovranitetin, nevojiten disa masa strategjike:

1. Reforma institucionale

   -Ndryshimi i ligjeve që limiton përqendrimin e pushtetit dhe forcon mekanizmat e kontrollit dhe balancës.

   
   

2. Transparenca dhe llogaridhënia

   -Implementimi i mekanizmave të kontrollit publik dhe ndërkombëtar për të siguruar që vendimet të reflektojnë interesin kombëtar.

   
   

3. Mbështetje ndërkombëtare e pavarësisë reale

   -Përfshirja e Kosovës në mekanizma ku vendimet merren kolektivisht dhe me konsensus institucional, duke ulur influencën e individëve me orientim narcissik.

   
   

4. Shembuj të suksesshëm ndërkombëtarë

   -Vende të tjera post-konfliktuale, si Kroacia pas 2000-s dhe Estonia pas pavarësisë së vitit 1991, tregojnë se sovraniteti konsolidon vetëm përmes forcimit të institucioneve dhe decentralizimit të pushtetit.

VI.Pushteti personal dhe kufijtë e sovranitetit

Kriza e sovranitetit në Kosovë nuk është thjesht një çështje politike e përkohshme, por një fenomen i thellë struktural, i lidhur me përqendrimin e pushtetit tek lidershipi narcizoid. Për të konsoliduar shtetin, Kosova ka nevojë për një ristrukturim thelbësor të institucioneve, përforcim të ligjit dhe një vizion kolektiv për integrimin ndërkombëtar. Vetëm kështu mund të garantohet që sovraniteti nuk mbetet një koncept formal, por një realitet i pakthyeshëm dhe i fuqishëm në marrëdhëniet ndërkombëtare.

Ky artikull synon të shërbejë si analizë akademike dhe diplomatike, duke ofruar një kuadër teorik, ilustrime konkrete dhe krahasime ndërkombëtare për të kuptuar fenomenin e pushtetit narcizoid dhe ndikimin e tij në krizën e sovranitetit në Kosovë.