Prof. Dr. Fejzulla Berisha: Narcizizmi politik dhe “njëmendësia”

Narcizizmi politik dhe “njëmendësia” e Albin Kurtit dhe Lëvizjes Vetëvendosje:

Rrugëtimi që e çoi Kosovën në krizën më të thellë institucionale pas pavarësisë

Boston, 19 Nëntor 2025

Prof. Dr. Fejzulla Berisha

(Për botim në “Fjala e Lirë” – Londër)

1. Narcizizmi politik si rrezik strukturor për demokracitë e brishta

Në literaturën politologjike, narcizizmi politik manifestohet kur lidershipi ndërton një identitet politik të mbivlerësuar, duke e prezantuar veten si e vetmja shpresë dhe autoritet i padiskutueshëm. Në kontekstin e Kosovës, qasja e kryeministrit Albin Kurti dhe e Lëvizjes Vetëvendosje përputhet me modelet e demokracive jostabile, ku retorika populiste dhe moralizimi politik zëvendësojnë kulturën e konsensusit dhe bashkëpunimit institucional.

Definimi i “njëmendësisë”, përdorur si doktrinë politike, vendos qeverisjen mbi nocionin e së vërtetës absolute – një bindje se vetëm një grup ka të drejtë historike dhe morale për të udhëhequr shtetin. Këtu fillon kyçja e narcisizmit politik në procesin e vendimmarrjes, duke rrezikuar stabilitetin e institucioneve dhe llogaridhënien demokratike.

2. Pesë raste që ilustrojnë kulturën e përjashtimit dhe konfliktit

Rasti 1: Përplasja Kryeministri–Presidentja (2021–2024)

Raportet ndërmjet Kryeministrit Kurti dhe Presidentes Osmani krijuan tension institucional të panevojshëm, të karakterizuar nga:

-moskonsultim në politikën e jashtme;

-tentim për të monopolizuar dialogun ndërkombëtar;

-marginalizim i kompetencave kushtetuese të Presidencës.

Në demokracitë konsoliduara, përplasje të tilla nuk konsiderohen thjesht mosmarrëveshje politike, por shkelje të kulturës kushtetuese.

Rasti 2: Kriza më serioze me SHBA që nga viti 1999

Vendimet e njëanshme për targat, moskoordinimi për veriun dhe përjashtimi nga “Defender Europe 2023” pasqyrojnë një politikë që shpërfill realpolitikën ndërkombëtare. Retorika e qeverisë e interpreton çdo kritikë si “presion të padrejtë”, një simptomë tipike e narcisizmit politik.

Rasti 3: Shpërfillja e Kuvendit dhe procedurat e përshpejtuara

Kur gati 70% e ligjeve miratohen me procedurë të përshpejtuar, parlamenti humb funksionin e vet kontrollues, debativ dhe pluralist – një fenomen karakteristik për demokracitë në rrezik kapjeje institucionale.

Rasti 4: Dështimet e politikës së jashtme – nga Këshilli i Evropës deri te masat ndëshkuese të BE-së

Humbjet në Këshillin e Evropës, sanksionet e BE-së dhe mungesa e koordinimit me partnerët ndërkombëtarë reflektojnë një diplomaci të pakoordinuar, të centralizuar dhe të larguar nga profesionalizmi historik i diplomacisë kosovare pasluftës.

Rasti 5: Kriza në veri dhe dobësimi i legjitimitetit demokratik

Veprimet njëanshme çuan në:

-zgjedhje lokale me pjesëmarrje 1–3%;

-përplasje me KFOR-in;

-tensionim të panevojshëm të situatës së sigurisë.

Asnjë vend demokratik nuk i konsideron zgjedhjet e tilla si bazë legjitime për qeverisje lokale.

3. Mendësia protototalitare e maskuar si reformë demokratike

Vetëvendosje erdhi në pushtet me narrativë reformuese, por e shndërroi moralizimin politik në instrument qeverisjeje, duke u shfaqur përmes:

-centralizimit të pushtetit në një rreth të ngushtë;

-kultit të liderit;

-demonizimit të kundërshtarëve si “pengues të njëmendësisë”;

-relativizimit të institucioneve të pavarura.

Ky model përkon më shumë me qeverisjet iliberale sesa me standardet e demokracive perëndimore, të cilat Kosova synon t’i përqafojë.

4. Pasojat për Kosovën

Situata aktuale e Kosovës reflekton:

-krizë strukturore institucionale;

-tensione të rritura me SHBA dhe BE;

-izolim diplomatik;

-dobësim të sigurisë në veri;

-ngecje në proceset euro-atlantike;

-polarizim të thellë shoqëror.

Të gjitha këto pasojnë nga një qeverisje që ndërtoi mitin e epërsisë morale duke injoruar racionalitetin institucional.

5. Rikthimi te racionaliteti perëndimor dhe kultura kushtetuese

Rrugëtimi drejt stabilitetit kërkon:

-rivendosjen e balancave kushtetuese;

-dialog demokratik dhe respekt për pluralizmin;

-diplomaci të matur dhe të koordinuar;

-partneritet të qëndrueshëm me SHBA dhe BE;

-qeverisje të bazuar në përgjegjësi dhe jo në protagonizëm politik.

Vetëm kështu mund të rikthehet besimi ndërkombëtar dhe të mbrohet e ardhmja euro-atlantike e Republikës së Kosovës.