Prof. Dr. Fejzulla Berisha: Kosovës i mungon diplomacia aktive dhe jo ajo nën heshtje

Në arkitekturën bashkëkohore të marrëdhënieve ndërkombëtare, diplomacia përfaqëson një nga instrumentet më të fuqishme të afirmimit të shtetit. Ajo nuk është vetëm teknikë e negocimit, por mekanizëm i gjithanshëm për mbrojtjen e interesave kombëtare, ndërtimin e imazhit ndërkombëtar dhe krijimin e partneriteteve të qëndrueshme. Për Kosovën, e cila ende gjendet në procesin e konsolidimit të subjektivitetit të saj juridik ndërkombëtar, diplomacia aktive nuk është zgjedhje, por domosdoshmëri strategjike. Megjithatë, praktika e deritanishme ka treguar një prirje drejt një diplomacie të heshtur dhe pasive, e cila më shumë i ka shërbyer kundërshtarëve të shtetit sesa afirmimit të tij.

Diplomacia aktive kundrejt diplomacisë së heshtur

Diplomacia aktive nënkupton veprim të përhershëm dhe të koordinuar, iniciativë të matur dhe komunikim të vazhdueshëm me qendrat vendimmarrëse të botës. Ajo konkretizohet përmes lobimit të organizuar, pjesëmarrjes sistematike në forume ndërkombëtare, ndërtimit të koalicioneve politike dhe përdorimit të së drejtës ndërkombëtare si mbështetje legjitime për fuqizimin e shtetësisë. Në të kundërtën, diplomacia e heshtur manifestohet si mungesë e reagimit në kohë, humbje e iniciativës dhe lënie e hapësirës për të tjerët që të imponojnë narrativën dhe agjendën e tyre. Për shtetet e mëdha, heshtja ndonjëherë mund të jetë strategji. Por për një shtet të ri dhe ende të brishtë si Kosova, ajo përkthehet në dobësi dhe sjell pasoja afatgjata.

Pasojat e mungesës së diplomacisë aktive

Përvoja e deritanishme dëshmon se mungesa e diplomacisë aktive ka prodhuar pasoja të prekshme për Kosovën:

1. Stagnim në procesin e njohjeve ndërkombëtare – një numër i konsiderueshëm shtetesh ende nuk e kanë njohur Kosovën, ndërkohë që nuk evidentohet një fushatë e qëndrueshme lobuese për ndryshimin e këtij status quo-je.

2. Pengesa në anëtarësimin në organizata ndërkombëtare – dështimi në UNESCO dhe INTERPOL, si dhe vonesat në Këshillin e Evropës, dëshmojnë për mungesën e një lobimi të koordinuar dhe strategjik.

3. Dominimi i narrativës serbe – Serbia, përmes një diplomacie të përditshme dhe shpesh agresive, ka arritur të krijojë perceptimin se është faktor stabiliteti, ndërsa Kosova shpesh paraqitet si problem i pazgjidhur.

4. Erozion i subjektivitetit ndërkombëtar – mosangazhimi aktiv i Kosovës rrezikon të krijojë përshtypjen se shteti nuk po i shfrytëzon mekanizmat që i ofron e drejta ndërkombëtare dhe mbështetja e aleatëve.

Rruga drejt diplomacisë aktive dhe vizionare

Kosova ka potencial të ndërtojë një diplomaci moderne, të bazuar në qartësi, vendosmëri dhe vizion strategjik. Kjo nënkupton:

-Lobim të koordinuar me partnerët strategjikë, sidomos SHBA-në dhe shtetet kryesore të BE-së.

-Mobilizimin e diasporës shqiptare si kapital politik, kulturor dhe diplomatik.

-Zhvillimin e diplomacisë parlamentare, qytetare dhe akademike, duke e tejkaluar modelin tradicional shtetëror.-Angazhim të proaktiv në iniciativat rajonale, me qëllim që Kosova të shihet si kontribuues i paqes dhe stabilitetit, jo si pengesë.

-Theksimin e legjitimitetit juridik ndërkombëtar, përmes përdorimit të parimeve universale të së drejtës ndërkombëtare dhe mbështetjes në opinionin këshillues të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë.

Diplomacia e heshtur nuk është rrugëdalje për Kosovën. Çdo ditë e kaluar pa veprim është hapësirë e fituar për kundërshtarët dhe humbje për procesin e shtetndërtimit. Koha kërkon diplomaci aktive, krijuese dhe të koordinuar, që afirmon shtetin, mbron subjektivitetin e tij dhe e pozicionon Kosovën si aktor të barabartë në sistemin ndërkombëtar. Vetëm një diplomaci e tillë do ta bëjë Kosovën nga objekt i dinamikave ndërkombëtare në subjekt të barabartë dhe të respektuar të tyre.