Prof. Dr. Fejzulla BERISHA: Drejtësia Ndërkombëtare në Hagë midis Ligjit dhe Politikës

Drejtësia Ndërkombëtare në Hagë midis Ligjit dhe Politikës: Instrumentalizimi ndaj Çlirimtarëve të Kosovës dhe Trashëgimia e Narrativës Serbo-Ruse

Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

1.Lufta e Çlirimit dhe legjitimiteti historik-juridik

Lufta e Çlirimit të Kosovës (1998–1999) shënon një nga kapitujt më të rëndësishëm në historinë moderne të vetëvendosjes dhe mbrojtjes së të drejtave themelore të shqiptarëve në Ballkan. Përballë politikës shtetërore të dhunës së organizuar të regjimit të Sllobodan Millosheviqit — që përfshinte pastrime etnike, masakra, dhunë seksuale sistematike dhe shkatërrim të pronës private — populli shqiptar i Kosovës përjetoi një tragjedi humanitare që tronditi ndërgjegjen ndërkombëtare.

Në këtë kontekst, Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK) u shfaq si forca kryesore e rezistencës, e cila, në thelb, synonte mbrojtjen e popullsisë civile dhe ushtrimin e së drejtës për vetëvendosje, të sanksionuar nga parimet themelore të së drejtës ndërkombëtare publike dhe Kartës së Kombeve të Bashkuara. Veprimet e saj, në pjesën më të madhe, janë zhvilluar në përputhje me parimet e së drejtës humanitare ndërkombëtare dhe me synimin për të minimizuar pasojat mbi civilët.

2. Instrumentalizimi politik i drejtësisë ndërkombëtare

Në vend që të shërbente si mekanizëm për ndëshkimin e krimeve të regjimit serb, drejtësia ndërkombëtare në Hagë është përdorur shpesh si instrument politik për relativizimin e krimeve dhe për de-legjitimimin e luftës çlirimtare të Kosovës.

Aktakuzat e ngritura ndaj ish-eprorëve të UÇK-së pasqyrojnë një linjë narrative që buron nga paditë dhe dokumentet e manipuluara të aparatit të Millosheviqit, të mbështetura më vonë nga propaganda ruse dhe strukturat e vjetra të inteligjencës serbe.

Ky instrumentalizim juridik i drejtësisë ndërkombëtare ka për qëllim ta zhvendosë theksin nga viktimat tek çlirimtarët, duke paraqitur veprimet e UÇK-së jashtë kontekstit të terrorit shtetëror serb. Në këtë mënyrë, deformohet vetë koncepti i drejtësisë dhe cenohet kredibiliteti i institucioneve ndërkombëtare.

3. Dimensioni politik dhe ndikimet gjeopolitike

Proceset në Hagë nuk zhvillohen në një vakum juridik, por në një terren të ngarkuar politikisht. Serbia, me mbështetjen diplomatike dhe mediatike të Federatës Ruse, ka ndikuar në formësimin e perceptimeve ndërkombëtare rreth luftës në Kosovë.

Ky ndikim ka rezultuar në një asimetrizim të drejtësisë: krimet sistematike të forcave serbe trajtohen me intensitet më të ulët hetimor sesa rastet që lidhen me individë të UÇK-së.

Kjo qasje ka pasoja të shumta:

-cenon besueshmërinë e drejtësisë ndërkombëtare;

-ndikon negativisht në memorien historike të luftës së drejtë të popullit shqiptar;

-shërben si mjet diplomatik për vonimin e konsolidimit të shtetësisë së Kosovës;

-rrit tensionet politike dhe destabilizon proceset e dialogut rajonal.

4. Precedentët ndërkombëtarë dhe standardet e dyfishta

Përvoja nga Tribunalet Ndërkombëtare për Ruandën, Sierra Leone-n dhe ish-Jugosllavinë tregon se drejtësia shpesh reflekton balancat e fuqive ndërkombëtare, më shumë sesa parimet universale të ligjit.

Në rastin e Kosovës, ky precedent politik i drejtësisë është shndërruar në pengesë për ndërtimin e besimit ndërkombëtar dhe për ruajtjen e kredibilitetit të sistemit gjyqësor ndërkombëtar.

Standardet e dyfishta janë bërë dukuri konstante: ndërsa shtetet e mëdha legjitimojnë ndërhyrjet ushtarake për “mbrojtjen e popullsisë civile”, lufta çlirimtare e Kosovës — që në thelb ishte përgjigje ndaj gjenocidit — po gjykohet me kritere të dyfishta e shpesh me qëllime politike.

5. Pasojat mbi drejtësinë dhe kujtesën historike

Ky instrumentalizim ka prodhuar pasoja të dukshme:

-Cenimin e integritetit të drejtësisë ndërkombëtare;

-Shkëputjen e perceptimit të drejtësisë nga publiku ndërkombëtar;

-Dëmtimin e moralit dhe të identitetit historik të luftës çlirimtare;

-Rritjen e tensioneve ndërkombëtare në proceset e dialogut politik;

-Përdorimin e narrativës serbo-ruse si armë të luftës hibride kundër Kosovës.

6. Rruga drejt rivendosjes së drejtësisë dhe besimit ndërkombëtar

Për të rikthyer dinjitetin dhe paanshmërinë e drejtësisë ndërkombëtare, institucionet e Hagës duhet të:

1. Garantojnë trajtim objektiv dhe paanshëm të çdo aktakuze;

2. Marrin parasysh kontekstin historik dhe humanitar të veprimeve të UÇK-së;

3. Distancohen nga çdo ndikim politik, propagandistik apo diplomatik;

4. Sigurojnë transparencë të plotë në komunikimin me publikun ndërkombëtar;

5. Respektojnë tërësisht të drejtat dhe dinjitetin e individëve që luftuan për liri.

Vetëm përmes një qasjeje të tillë, drejtësia ndërkombëtare mund të rikthejë besimin e humbur, të mbrojë parimet e ligjit ndërkombëtar humanitar, dhe të dëshmojë se drejtësia nuk duhet të jetë kurrë viktimë e politikës.

Çlirimtarët e Kosovës nuk kërkojnë as privilegj, as amnisti — por drejtësi të vërtetë, të paanshme dhe me dinjitet. Vetëm atëherë drejtësia ndërkombëtare do të jetë në përputhje me idealin e saj themelor: mbrojtjen e njerëzimit nga padrejtësia dhe nga harrimi.