Çështja është se kohën, si shumë të tjera, e marrim të mirëqenë. Vitet maten para dhe pas ngjarjes më të rëndësishme në botën e krishterë, që është lindja e Krishtit. Por nuk është kështu në çdo rast. Në fakt nuk ishte kështu as në kohën bizantine. Romakët gjatë epokës bizantine ishin të krishterë, por ende nuk përdornin AD dhe BC, dhe i numëronin vitet duke u nisur nga "krijimi i botës" diku rreth vitit 5500 para Krishtit. Në mënyrë të ngjashme sot ka kalendarë të tjerë. Arkeologët në fushën e arkaometrisë shpesh përdorin BP (before present). Ata i numërojnë vitet para fillimit të takimit me radiokarbonin në vitin 1950. Shkurtesa "BP" është interpretuar në mënyrë retrospektive si "para [ph]fizikës", që i referohet kohës përpara se testimi i armëve bërthamore të ndryshonte artificialisht proporcionin e izotopeve të karbonit në atmosferë.
Për sa i përket asaj që përdorej si referencë në vitet p.e.s. ose para Krishtit, çdo popull përdorte një kalendar me një pikë tjetër referimi. Romakët përdornin vitet e sundimtarëve të tyre si pikë referimi (vitin para dhe pas), kur një perandor merrte detyrën.
Në disa raste ishte ndonjë ngjarje e rëndësishme që përdorej si pikënisje e epokës. Për helenët mund të ketë qenë një fitore olimpike, për ilirët një luftë apo ndryshimi i emrit nga ilir në alban ose arbënor, romakët i referoheshin edhe vitit që nga themelimi i qytetit të Romës.
Nuk kishte asnjë sistem matës universal të kohës mijëra vjet para Krishtit. Përveç kësaj, nëse shkojmë shumë mijëra vjet përpara, arrijmë në një pikë ku njerëzit nuk kishin as një sistem shkrimi. Kështu, është e pamundur të dihet se si njerëzit në epokën paleolitike i numëronin vitet.
Një person mund të numërojë vitet nga ndryshimi i stinëve. Por duke i vënë numra, ne nuk e dimë se çfarë ka përdorur si referencë, sepse nuk kemi burime të shkruara. Por kjo është çêshtje tjetēr.
Në vitin 525, një murg i quajtur Dennis ose Dionysius Exiguus ndonjëherë i quajtur Dionisi në Gjunjë (Dionisi i Vogël) nga Scythia, prezantoi sistemin A.D. (Anno Domini) duke numëruar vitet që nga lindja e Krishit.
Dionisi e përcaktoi këtë datë duke përdorur shkrime të mbijetuara nga të krishterët e hershëm si Klementi i Aleksandrisë dhe Eusebius i Cezaresë. Ai u përpoq të caktonte vitin 1 të e.s. si vitin e lindjes së Jezu Krishtit. Verësimet moderne e vendosin lindjen e Krishtit rreth vitit 4 p.e.s.
Dionisi krijoi sistemin e tij posaçërisht për të hequr kujtimin e Dioklecianit, i cili kishte persekutuar ashpër të krishterët kur kishte qenë Perandor. Dionisi bëri qe "Anno Domini” të zëvendësojë "Anno Diocletiani”.
Shtimi B.C. ndodhi dy shekuj pas Dionisit, dhe u zgjerua për të treguar numrin e viteve që një ngjarje kishte ndodhur B.C. (Para Krishtit)
Nuk kishte "vit zero" në sistemin e përditësuar pasi koncepti i numrit zero nuk ishte shfaqur në Evropë.
Koncepti i zeros u botua për herë të parë në vitin 628 pas Krishtit nga studiuesi indian Brahmagupta. Ideja e tij nuk do të përhapej në Evropën e krishterë mesjetare deri në shekullin 13.
Sistemi B.C. dhe A.D. u bë më i popullarizuar në shekullin e nëntë pasi Perandori i Shenjtë Romak Charlemagne miratoi sistemin për datimin e akteve të qeverisjes në të gjithë Evropën.
Deri në shekullin e 15-të, e gjithë Evropa kishte miratuar sistemin B.C. dhe A.D. Përfshirja e sistemit ishte e nënkuptuar në prezantimin e kalendarit gregorian të shekullit të 16-të dhe më vonë do të bëhej standard ndërkombëtar në 1988 kur Organizata Ndërkombëtare për Standardizim miratoi vendimin i cili përshkruan një mënyrë të pranuar ndërkombëtarisht për të paraqitur datat.
Forma alternative e "Para epokës së zakonshme" dhe "Epokës së zakonshme" daton në 1715, ku përdoret në një libër astronomie në mënyrë të ndërsjellë me "Epokën Vulgare". Në atë kohë, vulgare do të thoshte "i zakonshëm" dhe jo "i papërpunuar". Termi "Epoka Vulgare" është edhe më i vjetër, duke u shfaqur për herë të parë në një libër të vitit 1615 nga Johannes Kepler.
Ka një sërë arsyesh pse disa individë dhe organizata kanë ndryshuar nga A.D. në C.E.(common era) Këto përfshijnë shfaqjen e ndjeshmërisë ndaj jo të krishterëve që përdorin këtë sistem datash. Ato përfshijnë gjithashtu faktin se "Anno Domini" është ndoshta i pasaktë, pasi studiuesit përgjithësisht besojnë se Krishti ka lindur disa vite para vitit 1.
Comments