Panajot Zoto: “Mes njerëzve”, Një libër ku gjen jetët njerëzore ndër vite

-Nga  Panajot  Zoto-

 Osman Balani  nuk është  krijues i mirfilltë, e thënë ndryshe, njeri i letrave. Jo. Është një profesionist i fushës së ekonomisë, një financier  i talentuar që ka  dhënë kontributin e tij të çmuar ,në disa dekada, në ndërmarrje dhe institucione të shumta, së fundmi në bashkinë e Sarandës.

 Dje ai u prezantua edhe si krijues. Më saktë  e prezantuan. Klubi i krijuesve Jonian  Sarandë, sikundër ka bërë edhe për shumë krijues të tjerë, sidomos për  të rinjtë e kësaj fushe, për të promovuar krijimet e tyre, organizoi  një aktivitet  shumë domethënës për promovimin e librit  me  mbresa e  kujtime “Mes njerëzve”  të këtij autori.

 Ky  libër , për mua, si dhe për  folës të tjerë në  aktivitetin promovues, ishte një surprizë. E ngjashme  me thënien e popullit “nga ferra e vogël del lepuri i madh”. Kjo sepse, libri i Osman Balanit nuk  është thjesht një  “magazinë” letre ku  jo pakë  “krijues”  shkruajnë dhe ruajnë atje  kujtime; As një  jetshkrim, ku  renditen vite pune  etj.  Në fakt libri “Mes njerëzve” është një lloj, a tip “ magazine”, e veçantë, e padukshme, fluide që mban brenda kujtime, ngjarje, episode,përshkrime, personazhe, nostalgji, ahet e shpirtit, ndjesitë, imazhe . Aty brenda  është memorja e një jete. Janë  ndodhitë, vështirësitë e kohës  që kalon familja ,fisi e më gjerë. Janë gëzimet dhe  ndryshimet. Aty është uni dhe socialja,  individi dhe familja, fisi dhe  e gjithë krahina e Konispoolit, vëndlidja e autorit.-Në këtë “magazinë”  është  mbyllur  një pasuri e madhe  shpirtërore.

  Libri është voluminoz,por  lexohet  me kënaqësi. Edhe të sotmit gjejnë  në  të diçka që nuk e dinin,apo kënaqësinë për bukurinë e të treguarit.Por libri është një pasuri për  brezat që vinë: Si  “hasani pran oxhakut, që  pi duhan e ri mendon”  edhe ata, do rinë e lexojnë me kënaqësi dhe do ndjehen krenar për rrënjët.Gjithçka kjo si një tablo  para syve të mendjes

 Ajo që të  bën përshtypje ,kur lexon librin, është mënyra e të shkruarit që nuk e besdis  lexuesin. Libri është shkruar  bukur e  rrjedhshëm, me një stil konçiz, pa teprime në përshkrimin e episodeve etj. Shumë episode të mbeten në mend, jo vetëm për shkak të   kuriozitetit, por dhe të  mënyrës së të treguarit, veçoj këtu  episodin me  ushtarët e kufirit që i kërkuan leje –hyrje në fshatin  e tij të lindjes,apo episodin e lindjes së vështirë të nuses së kulakut të fshatit  Pllakë (me banorë të minoritetit grek), ku xhaxhai i autorit, ndihmës mjek, pranoi të shpëtonte  një jetë edhe  se do t’i kushtonte , siç ndodhi, përjashtimin nga partia. Këto  dhe shumë  episode të tjera janë  të shkruara bukur,me  “dell” letrar. Episode  prej nga mund të merret  “lënda e parë” për të shkruar jo një tregim por dhe një roman...

 Figurativisht do thoshja se ky libër  nuk  i ngjan një  grehine ndërtuar me tulla e gurë  në mënyrë të çrregullt. Jo.Ka një regullsi në  renditje në rradhën e  të treguarit të  ngjarrjeve. Dhe ajo që duhet theksuar , libri  nuk ka  “amballazh” letre, ai është letërsi.  Te rrëfimi i jetës nga nënë Fato Balani (kur  u lind Osmani), e ndien këtë te bukuria e rëfimit,  dhe thjeshtësia  që buron nga ajo që  ka ndodhur vërtet. Pra  nuk është  sforcuar për gjetje  të ndodhive të paqëna, për ti thënë gjërat pastaj  me fjalë të mëdha etj. Këtu ka letërsi, përderisa kur e lexon  të krijon një ndjenjë emocionale dhe kënaqësi estetike.Sepsse një shkrim letrar nuk mund të jetë i tillë në se  nuk të ngjall  këto ndiesi..

Po ka edhe diçka të veçantë në këtë libër.Osmani  na zbulon, ose, më sakt,  sjell në shkrimet e tij shumë fjalë dialektikore, që unë i dëgjoj për herë të parë si:  mjaltact, kupritë ....Dhe  e veçanta është te përdorimi,  në të gjithë narativën krahinore,në mënyrë të përkryer dhe atje ku duhet, sidomos në dialogje, të të folmes Çame. Kjo e bën librin  toksor,më të dashur dhe  të kërkuar për   këtë komunitet.

Sarandë, 2  gusht 2025